Nga Ben Judah
Pavarësisht nëse Yevgeny Prigozhin do të heqë dorë nga grushti i shtetit të tij, kaosi në Rusi ka bërë që vendi të kapërcejë një rubikon. Shteti rus do të dalë më i militarizuar dhe më fashist çfarëdo që të ndodhë. Mund të jetë e vërtetë, siç pretendoi z. Prigozhin, se “asnjë pikë” gjaku nuk u derdh në marshimin e tij drejt Moskës, por asgjë pozitive nuk do të dalë nga armëpushimi. Ose fraksioni i Prigozhin do të pretendojë më shumë pushtet ose goditja e Vladimir Putin do të jetë e tmerrshme. Një Rusi më nacionaliste rezulton në çdo rast.
Në vend që Rusia të kthehet disi në “normalitet”, grushti i shtetit e ka konfirmuar vendin në imazhin e republikave popullore kukull Donetsk dhe Luhansk në Ukrainën e pushtuar, ku sundojnë komandantët e luftës, mercenarët dhe mobilizimi masiv. Përpjekja për përmbysjen e shtetit ka treguar se supozimet tona të vazhdueshme për atë që prej kohësh e kemi quajtur Rusia e Putinit duhet të rivlerësohen. Pushteti urren një vakum dhe kjo ndodhte vetëm për aq kohë sa çudia e gjysmëizolimit të Putinit në Kremlin do të ishte e pakundërshtueshme nga burrat në vijën e parë si Prigozhin.
Në të vërtetë, grushti i shtetit shënon kthesën përfundimtare të një faqeje në historinë ruse: nga një epokë oligarkësh si Roman Abramovich, ende një prani e vazhdueshme në fillim të pushtimit, në epokën e kryekomandantëve me ushtri private, si Prigozhin. Numri i tyre është rritur që nga sulmi në Kiev dhe tani përfshin batalione të lidhura me gjigantin rus të energjisë Gazprom.
Zyrtarët perëndimorë tashmë po spekulonin disa javë më parë se e ardhmja e Rusisë do të formësohej nga kompanitë private ushtarake. Por horizonti i tyre kohor ishte për pak vite e jo në harkun e disa ditëve. Fati i menjëhershëm i Prigozhin dhe Putin dhe negociatat e tyre tani do të varen nga mënyra se si do të rreshtohen këta kryekomandantë, nga lideri çeçen Ramzan Kadyrov, trupat e armatosur të të cilit janë besnikë ndaj tij, tek Viktor Zolotov kreu i Gardës Kombëtare të Rosgvardia.
Kjo ka rëndësi, sepse sido që të shkojnë gjërat tani, Prigozhin ka vrarë mitin e Putinit. Ideja e derisotme ishte se në çështjet e brendshme gjithçka kontrollohet ose manipulohet nga njeriu në Kremlin, se inteligjenca e tij mund të shohë çdo komplot ose se kushdo që e sfidon atë do ta gjejë veten të vdekur brenda 24 orësh. Presidenti rus tani duket i hutuar, i tronditur dhe jashtëzakonisht budalla. Prigozhin kishte lëshuar sulme verbale gjakatare ndaj shtabit të përgjithshëm prej muajsh. A nuk ishte vetë Putini që e la të bëhej një personazh i famshëm me Wagnerin që shfaqet edhe në billborde?
E ardhmja e Rusisë tani do të formësohet jo nga një mit i një goditjeje thike pas shpine. Historia e vjetër e luftës e Putinit është thyer. Megjithëse Kremlini mund të ketë urdhëruar motorët rusë të kërkimit dhe gjigantët e mediave sociale të bllokojnë rezultatet e kërkimit për Prigozhin dhe Wagner dhe ka bërë thirrje për arrestimin e tij në kanalet propagandistike të kontrolluara nga shteti, lajmi i rebelimit tashmë ka udhëtuar lart e poshtë vijës së parë me telegram dhe në llogore, gojë më gojë. Kështu kanë bërë edhe pretendimet e Prigozhin: se lufta është një dështim, Ukraina nuk do të sulmonte kurrë Rusinë me të gjithë bllokun e NATO-s pas saj dhe se mbi 100,000 ushtarë rusë kanë vdekur. Lufta, sipas Prigozhinit, në fakt ishte nisur nga oligarkët për të përfituar prej saj. Rrëfimet e Kremlinit, brenda apo jashtë vendit, nuk do të rikuperohen kurrë nga një prej zërave të tij më të lartë – mjeshtri i qindra llogarive të tij më të fuqishme në mediat sociale – duke e kthyer atë në mënyrë kaq spektakolare.
Diplomatët perëndimorë besojnë se e ardhmja do ta shohë gjithashtu Putinin të dobësuar ndërkombëtarisht. Rusia dhe presidenti rus, gjatë vitit të kaluar kishin krijuar një imazh të tyre sikur po i rezistonin ashpër një lufte gjithëpërfshirëse nga Perëndimi, ndërsa u bënin thirrje të tjerëve që t’u bashkoheshin atyre për të ofruar në heshtje ose haptazi mbështetje për rebelimin e tyre kundër Uashingtonit.
Por tani, Vladimir Putin, në vend që të duket si një luftëtar përballë Xi Jinping, duket si përgjegjësi që nuk mund ta ndihmojë vendin e tij dhe në fakt mund të përshpejtojë rënien e tij gjeopolitike. Kazakistani, ku në prag të luftës në Ukrainë, Kremlini dërgoi trupa për të ndihmuar qeverinë për të shuar trazirat, zgjodhi të transmetonte se kishte refuzuar kërkesat e Putinit për mbështetje. Të tjerët do ta ndjekin duke u tallur këtë njeri jo aq të fortë.
Pse e bëri Prigozhin sulmin e sotëm? Arsyet psikologjike janë të dukshme. Pse Napoleoni luajti kumar më 18 Brumaire? Pse Cezari kaloi Rubikonin? Sepse ata mendonin se mund të fitonin. Pyetja interesante është se cilat ishin pikërisht kushtet politike që e bënë Prigozhin të vinte në këtë përfundim. Përgjigja qëndron se për dekada Putini ka pasur sukses si politikan, por nuk ka arritur të ndërtojë një shtet modern. Duke qeverisur me anë të korrupsionit dhe duke e toleruar atë. Duke urryer strukturat dhe institucionet, të cilat kjo kleptokraci i minoi, Putini zgjodhi gjithmonë të shpërblente besnikët ad hoc dhe zgjidhjet si kjo e Grupit Wagner.
Që kjo kontradiktë nuk mund të zgjaste përgjithmonë ishte teza e librit tim të parë Perandoria e brishtë. Rezultati ishte që ushtria ruse hyri në luftë bazuar në plane komike absurde të hartuara për të kënaqur një njeri që mbështetej në operacione të fshehta dhe njësi ushtarake të zbrazëta nga korrupsioni. Prigozhin, i cili, ndryshe nga Putini, drejtoi një anije të vërtetë diktatoriale, e ndjeu mundësinë e tij. “Kjo është arsyeja pse ne jemi patriotët,” tha ai, duke u shtriqur nga lodhja, pasi hyri në Rostov, “dhe ata që na kundërshtojnë sot janë ata që janë mbledhur rreth llumrave. Sepse ne nuk duam që vendi të vazhdojë të jetojë në korrupsion, mashtrim dhe burokraci”. Kjo mbetet ende kështu.
Sistemi i vjetër ka marrë fund
Rebelimi e ka dobësuar në mënyrë dramatike Putinin dhe përpjekjet e tij për luftë. Siç janë tani gjërat, sistemi i vjetër i Putinit, ku njeriu i brendshëm i quajtur Car luftoi dhe vidhte nën udhëheqjen e tij, pasi herë pas here helmonte një gazetar ose një lider opozitar, ka përfunduar. Gjatë 48 orëve të ardhshme Putini mund të arrijë në një lloj armëpushimi të vështirë me kujdestarin e tij të dikurshëm, por rezultati në planin afatgjatë do të jetë një ribalancim themelor i pushtetit larg tij. Ai mund të ulet ende në Kremlin pas një viti, por epoka kur ai ishte e vetmja gjë që kishte rëndësi në Rusi ka mbaruar. Prigozhin e varrosi, çfarëdo që të ndodhë më pas.
Ky është një moment i favorshëm, por edhe ogurzi për Ukrainën dhe Perëndimin. Kundërofensivat e Kievit, të cilat ndërkohë që po vazhdonin, nuk kishin shijuar suksesin e hershëm që mund të kishin shpresuar, tani kanë një shans të jashtëzakonshëm për të përfituar nga falimentimi i moralit, çorientimi dhe shpërqendrimi rus.
Kaosi politik në Moskë e ndihmon Ukrainën në planin afatshkurtër, por në planin afatgjatë, nëse shfaqet një Rusi edhe më fashiste dhe hiper e militarizuar, ajo do të kërkojë burime gjithnjë e më të mëdha, si në aspektin njerëzor ashtu edhe në material, për të vazhduar luftën. Ndërkohë, për Perëndimin, çështja e tmerrshme e kontrollit të armëve bërthamore të Rusisë duhet të jetë ylli verior i strategjisë së saj, sado e pakëndshme që do të thotë që bashkëbiseduesit janë. Kush, në këtë kohë të tanishme, i kontrollon armët e shumta bërthamore taktike në terren? Agonitë e Rusisë, si shtet dhe si shoqëri, do të zgjasin shumë më gjatë se ato të Ukrainës. Por aleatët duhet të braktisin çdo shpresë që Rusia t’i kthehet “normalitetit” së shpejti.
Nuk është një e ardhme e trishtuar dhe e frikshme që e pret popullin rus – kjo është tashmë e tashmja e tyre.
Marrë nga The Telegraph
