Nga Skënder Minxhozi/
Greku Aristidh dhe kriza që nuk duket
Shënime pushimesh (me Shqipërinë përballë)
Rruga që të çon në veri të ishullit të Korfuzit është e ngushtë, e shtruar vite më parë dhe plot kthesa tinzare, të cilat mund të të zenë të papërgatitur nga një moment në tjetrin. Të ecësh në këto rrugë në mesin e sezonit turistik është edhe më e vështirë, për shkak të një ushtrie anonime makinash me targa gjithfarësh, motorash të të gjitha cilindratave dhe formave, të gjitha këto të drejtuara nga njerëz të ardhur nga të katër anët e botës, që nuk e njohin aspak trajektoren gjarpëruese të këtyre anëve.
Është korrik dhe vapa e Korfuzit mund të konkurohet vetëm nga afshi afrikan i Tiranës gjysëm të boshatisur. Në fakt (e kjo tingëllon cinike), lajmet për të nxehtin ekstrem në Shqipëri, e bëjnë paksa më të kënaqshëm pushimin për shqiptarin që ka vendosur t’i kalojë ditët e lejes në këtë ishull kaq të afërt me Shqipërinë.
Në trajektoren nga porti deri në veriun e ishullit, zgjaten pafund si një mozaik larushan, një vijimësi çatish të kuqe të mbytura në gjelbërim. Askund një pallat i lartë, por vetëm vila, ndërtesa tre-katër kate dhe restorante, dyqane gjithfarësh, të cilave u bënte simetri një det në ngjyrë blu të thellë, i mbushur me varka, jahte e anije të të gjitha madhësive. Është panorama tipike e një vendi kozmopolit pushimesh.
******
Hoteli ynë është ndër të rrallët për nga lartësia, me tetë katet e tij të vendosura “kokëposhtë”. Pra, me katin e parë, recepsionin, në majë të godinës, e më poshtë katet e tjera, ku i teti zbret deri pranë nivelit të detit. Një vapë e tmerrshme mbretëron ngado dhe mbush të gjitha ambjentet kryesore të hollit dhe verandave që shohin nga deti. Pushuesit, shumica francezë (do të mësonim se hoteli menaxhohej nga francezët), si dhe mjaft shqiptarë që kishin rreshtuar makinat në parkingun hyrës, dukeshin të gjithë si të mësuar prej vitesh me njëri-tjetrin.
Ajo pamje idilike plazhi dhe pushimesh, ishte dhe habia e parë që patëm, kur vumë këmbën në Korfuz. Kriza e shumëpërfolur, frika nga ajo që po ndodhte diku mes Athinës dhe Brukselit, ATM-të e bankave greke të mbyllura dhe me rradhë të gjata pensonistësh që prisnin për të marrë 60 eurot ditore – të gjitha dukeshin si rrëfime të një bote tjetër. Një kontroll prej kuriozi tek bankomatet të jepte ndjesinë siguruese se gjithçka funksiononte në të gjitha pikat gjatë vijës bregdetare. Dhe kur mbi ishull zbriste nata, ndjesia e krizës bëhej edhe më amorfe, e pakapshme dhe e paperceptueshme. Ishulli ndizte dritat ngado dhe bregu digjej nëpër gjithë gjatësinë, nga Corfu Toën, e deri tek fshatrat më veriore, që ndiqnin në formë harku relievin e ishullit të madh grek. Brenda pak çastesh, ky spektakël nokturn dritash dhe gjallërie, të largonte çdo ndjesi që lidhej me mungesat dhe krizën, të cilat dukeshin thjest si konvencione hileqare gazetash dhe politikanësh, për të trembur miletin e thjeshtë.
******
Duhet të merrje telekomandën për të ndjekur kanalet televizive greke, që të kuptoje diçka nga kriza që luhej në sallonet politike të Athinës. Rrjetet informative jepnin seancën e parë të debatit, për miratimin e transhit të parë të reformave të imponuara nga Europa. Për të gjithë ata që s’e njohin gjuhën, nuk ishte gjithsesi e vështirë të kuptohej nga tonet dhe grimasat e oratorëve, se debati që i ndezur. Por mjaftonte që të fikje televizorin dhe të dilje në ballkon, për t’u larguar si me magji nga problemi më i madh i Greqisë moderne, kriza financiare. Deti dhe ajri i nxehtë që frynte, ishin melhemi më i mirë për mendimet e errëta që buronin nga lajmet dhe interneti.
Kurse më tej, nëse të binte rasti të vizitoje Corfu Toën, qendrën administrative të ishullit, teksa mbi qytet binte mbrëmja, asgjë s’të thoshte se ky vend i ka bankat të mbyllura dhe se ka mbi 300 miliard euro borxhe. Rrugicat e ngushat veneciane të qytetit, ku lëvizte ngadalë një mizëri njerëzish të të gjitha racave dhe gjuhëve, dyqanet e artizanëve të ndriçuara në mënyrë arrogante brenda dhe jashtë, tezgat plot mallra, suvenire, ushqime të çastit, restorantet të mbushura me çifte britanikësh apo italianë të zhurmshëm, muzika që buronte e butë nga ambjentet e brendshme të tavernave dhe lëvizjet stresuese të makinave – gjithçka të jepte idenë e normalitetit që sikur donte të sfidonte me kokëfortësi sindromën e frikës dhe të krizës.
Korfuzi kishte dëshirë të harronte peshën që madhe që rëndonte mbi shpatullat e lodhura të Greqisë së trazuar. Sezoni turistik dukej mëse normal, të paktën nga pamja e jashtme. Ipsosi, një fshat i vogël turistik buzë detit, vetëm njëzet minuta nga kryeqendra e ishullit, gëlonte nga turmat e italianëve. Ishte befasuese të shihje sesi ishte orientuar ky vend drejt mikpritjes së një komuniteti të caktuar, siç ishin italianët. Na thanë se prej vitesh ndodhte që shkollat e mesme në Itali dërgonin nxënësit në udhëtime turistike pikërisht në Ipsos. Mësuam se kjo ndodhte në vende të tjera me gjermanët, britanikët dhe francezët. Ishte dëshmia e profilizimit që turizmi kishte pësuar me kalimin e viteve, duke ofruar standarte të caktuara, për shtete dhe klientela të caktuara. Italianët e rinj, të shumtë dhe të zhurmshëm, do të ishin bashkëudhëtarë të pandarë të pushimeve tona, teksa shfaqeshin kudo nëpër grupe, duke na kujtuar me të folmen e tyre familjare, fqinjin tjetër të madh, Italinë.
Në një trajektore që përshkon Veriun e ishullit, deri në Kasiopi, qyteza e njohur e kësaj ane të Korfuzit, mund të shohësh se çfarë do të thotë të investosh për atë që konsiderohet si formula më e mirë e turizmit: ajo e mosshfrytëzimit intensiv të bregdetit. Ky është një vend që duket s e ka kaluar tashmë tundimin e ndërtimit vend e pa vend të mostrave të betonit. Në të kundërt, Korfuzi duket se ka ruajtur me fanatizëm profilin e një ishulli ku industria e turizmit bashkëjeton me natyrën dhe mjedisin. Vilat, hotelet e vogla, fshatrat turistike, lokalet e shërbimit apo portet e jahteve nuk i bëjnë agresion panoramës së ishullit dhe vijës së tij bregdetare, por integrohen me të, duke ruajtur ujin, tokën dhe bimësinë. Një ekuilibër që ne, fqinjët përballë, duket se e kemi humbur një herë e mirë. Sepse nuk ishim të mençur në fillim, atëhere kur duhet të kishim ndalur dorën shkatërrimtare të një industrie ndërtimi të babëzitur dhe korruptuese për elitat politike të Tiranës.
******
Aristidhi është një burrë që ka kaluar të shtatëdhjetat. Dhëmbët anësorë që i mungojnë dhe rrudhat e panumërta në fytyrë, i japin një pamje edhe më të vërtetë imazhit të tij prej banori autokton të ishullit. Banon në një fshat vilash pranë hotelit, me kanalin e Vivarit dhe Butrintin përballë, vetëm pak milje më larg. Sapo merr vesh që jemi shqiptarë gjallërohet dhe fillon të na tregojë sesi ka shëtitur të gjitha portet kryesore të Shqipërisë, nga Durrësi, Shëngjini, Vlora e natyrisht Saranda , qysh në kohën e komunizmit. “Bënim kontrabandë cigaresh asokohe, sillnim edhe çimento e mallra të tjera”, thotë teksa thith me një kënaqësi të lexueshme, një bisht cigareje që duket sikur do t’i shkrihet nëpër gishta.
Jemi të fundit në varkën e bukur prej druri të Aristidhit, që do të kryejmë shëtitjen e zakonshme që ai ofron për turistët e huaj, me tarifën 20 euro për person. “Kjo varkë harxhon rreth 60 litra benzol në një xhiro”, shpjegon ai. “Me rritjen e TVSH në 23 %, është e pamundur të nxjerr diçka, pa rritur çmimin e biletës. Nga nesër të gjithë do paguajnë 25 euro, ju shpëtuat”, thotë teksa buzëqesh me humor. Pastaj menjëherë fytyra e tij ngryset. “Këtu do të vdesin njerëz për bukë, më dëgjoni mua”, shprehej ai. Pa harruar të shtonte sesa shumë e urrente Ciprasin, me politikën e tij aventureske. “Ishim më mirë pa të, sa erdhi ai plasi lufta me gjermanët dhe të tjerët. S’po mban asnjë nga premtimet. E ç’na duhet ne komunizmi i Ciprasit, a nuk e provuat dhe ju në Shqipëri”, pyeti duke na parë shumë seriozisht në sy.
Aristidhi i kthehet timonit të varkës së tij prej druri, ndërsa shikimin e tret diku mes kodrave të buta të Korfuzit që shkrihen me ujin ngjyrë jeshile. Zhurma e motorit të vjetër varkës së tij të drunjtë i ngjan të krijon një ndjesi të çuditshme përgjumjeje, por edhe melankolie, në këtë ishull grek që sfidon të sotmen, me bukurinë e tij natyrore dhe vizitorët e zhurmshëm e anonimë, që duket sikur janë aty jo vetëm si turistë anonimë që kanë ardhur për të konsumuar disa ditë pushimesh, por edhe si vullnetarë të një normaliteti që në fakt s’është më.
