“Kur mendoj për atë udhëtim sot, nuk do ta bëja më, ishte shumë i rrezikshëm. Çfarë mbaj mend është se shumë njerëz vdiqën, u mbytën… kishte shumë njerëz në atë varkë”.
Anas Modamani, i cili si adoleshent iku nga lufta e përgjakshme civile në Siri për të gjetur siguri në Evropë në vitin 2015, është një nga ata njerëz që përfundoi në Gjermani, ku jeton ende sot dhe tashmë ka pasaportë gjermane.
I ulur në një kafene siriane në Neukölln, një lagje multikulturore e Berlinit, Modamani shfaqet i buzëqeshur dhe i rregulluar. Ai punon në Teknologji & Informacion dhe në kohën e lirë krijon përmbajtje për mijëra ndjekësit e tij në TikTok. Por ai nuk është i panjohur për median. Vetëm disa ditë pasi mbërriti në Berlin, një “selfie” që bëri me kancelaren gjermane të asaj kohe, Angela Merkel, u bë viral dhe u kthye në simbol të atij momenti historik.
Këtë javë bëhen dhjetë vjet nga vendimi i Merkel për të hapur kufijtë gjermanë ndaj valës së madhe të emigrantëve që po mbërrinin në Evropë duke ikur nga luftërat civile apo varfëria ekstreme. Pamjet e njerëzve që marshonin masivisht në autostrada, me plaçkat mbi shpinë, mbeten ndër më të paharrueshmet në historinë moderne të Evropës. Pasojat e asaj periudhe ndihen ende sot, si në politikën gjermane ashtu edhe në atë evropiane.
Qindra mijëra njerëz u drejtuan për në Gjermani, simbol i stabilitetit dhe prosperitetit ekonomik. Merkel i mirëpriti duke deklaruar më 31 gusht 2015 fjalët e famshme Wir schaffen das (Ne ia dalim), që u kthyen në shprehjen më përfaqësuese të asaj që u quajt Willkommenskultur, apo kultura e mirëseardhjes.
Por kjo trashëgimi vazhdon të jetë e debatueshme. Partia e ekstremit të djathtë AfD është rritur në popullaritet duke shfrytëzuar valën e ndjenjave kundër emigracionit dhe sot është grupi më i madh opozitar në vend. Kancelari aktual Friedrich Merz, që gjithmonë ka kundërshtuar politikat migratore të Merkel pavarësisht se drejton të njëjtën parti CDU, prezantoi këtë vit masa të reja kufizuese, përfshirë rritjen e rojeve kufitare dhe kthimin mbrapsht të azilkërkuesve. Por një gjykatë në Berlin i shpalli të paligjshme disa nga këto hapa.
“Ne qartazi nuk ia dolëm. Pikërisht për këtë po përpiqemi ta rregullojmë”, tha Merz në korrik.
Në fund të vitit 2024, kur regjimi i Bashar al-Assad në Siri po shembej, mijëra njerëz dolën nëpër rrugë për të festuar. Ky moment iu dha shkas lideres së AfD, Alice Weidel, të kërkonte kthimin e sirianëve nga Gjermania.
“Kushdo që në Gjermani feston ‘Sirinë e lirë’, nuk ka më arsye të ikë. Ata duhet të kthehen menjëherë”, tha ajo.
“Momenti më i mirë i jetës sime”
Bota dukej shumë ndryshe kur Modamani mbërriti në Gjermani në shtator 2015, 17-vjeçar. Ai tregon një udhëtim të mundimshëm 30-ditor përmes Libanit, Turqisë, Greqisë, Ballkanit, Hungarisë, Austrisë dhe më në fund Gjermanisë. Shpesh ecte në këmbë me emigrantë të tjerë, përmes fushave, rrugëve e maleve, dhe bëri një kalim të rrezikshëm me varkë.
“Isha vetëm, pa familje, pa miq. Lashë Sirinë vetëm për shkak të luftës dhe sepse nuk doja të shkoja ushtar… Isha thjesht një fëmijë që nuk dinte shumë për jetën”, kujton ai.
Pas shpalljes së Merkel më 31 gusht, mijëra njerëz arritën në Gjermani, përfshirë Modamanin, i cili mbërriti në Mynih më 5 shtator. Ai e përshkruan atë moment si “më të mirin e jetës sime”. Banorët vendas dolën për t’i duartrokitur dhe për t’u shpërndarë ushqim e ujë refugjatëve.
Pak ditë më vonë, Modamani bëri foton historike me Merkel gjatë një vizite në një qendër refugjatësh në periferi të Berlinit. Ajo foto u shpërnda në të gjithë botën, duke e kthyer atë në fytyrën simbol të refugjatëve sirianë në Gjermani.
“Mendova që ishte aktore ose yll filmi”, thotë ai me të qeshur. Megjithëse nuk flisnin të njëjtën gjuhë, Merkel kuptoi se ai donte një foto dhe pranoi.
“Kjo grua erdhi të na vizitonte sepse e dinte që kishte shpëtuar shumë jetë dhe donte të shihte si po jetonin ata që lejoi të hynin në vend”, tha ai.
Shifrat e emigracionit
Vetëm në vitet 2015 dhe 2016, më shumë se 1,164,000 persona aplikuan për azil për herë të parë në Gjermani. Nga janari 2015 deri në dhjetor 2024, vendi regjistroi 2.6 milionë kërkesa për azil, kryesisht nga Siria, Afganistani dhe Iraku. Sirianët përbënin mbi një të tretën e aplikimeve vetëm në dy vitet e para.
Pas 2016, numrat ranë, por u rritën ndjeshëm në vitin 2022 pas pushtimit rus të Ukrainës. Gjermania mbetet prej një dekade vendi kryesor i BE-së për aplikime azili, duke marrë mbi një të tretën e kërkesave në nivel evropian.
Megjithatë, ky realitet ka nxitur gjithashtu një rritje të ndjenjave kundër emigracionit. Analistët thonë se askush, as Merkel, nuk e priste këtë fluks të madh.
“Gjermania vinte nga shifra shumë të ulëta, vetëm 40-50 mijë në vit për më shumë se një dekadë. Askush nuk e imagjinonte këtë përmasë”, tha profesori i ligjit, Daniel Thym.
Kur u pyet nëse Merkel e humbi kontrollin, Thym u përgjigj: Mendoj se po.
Edhe politologu Hannes Schammann pajtohet, duke thënë se vendimi i Merkel ishte më shumë pragmatik sesa altruist, pasi asnjë vend tjetër evropian nuk ishte gati të ndihmonte. Merkel besonte se Gjermania ishte më e përgatitur se të tjerët për të përballuar krizën.
Në një dokumentar të publikuar këtë muaj nga televizioni ARD, Merkel tha: E kuptova që ishte një detyrë e madhe. Nuk thashë që unë mund ta bëja, thashë ne mund ta bëjmë, sepse shpresoja te populli i vendit.
Fundi i Willkommenskultur
Megjithëse miliona gjermanë i mirëpritën refugjatët, ekspertët besojnë se kultura e mirëseardhjes mori fund në fillim të vitit 2016, pas sulmeve seksuale masive të natës së ndërrimit të viteve në Këln, të cilat u fajësuan kryesisht mbi emigrantët. Kjo e vendosi Merkel nën presion të madh dhe hapi rrugën për rritjen e AfD-së.
Në zgjedhjet e këtij viti, AfD-ja u bë partia e dytë më e madhe në Gjermani, një ngritje e jashtëzakonshme për një forcë politike që ekziston vetëm që prej vitit 2013.
Sondazhet tregojnë gjithashtu ndryshimin e qëndrimeve. Në korrik 2015, vetëm 38% e gjermanëve mendonin se vendi duhet të pranonte më pak refugjatë. Dhjetë vjet më vonë, ky numër është rritur në 68%.
Edhe Modamani e ndien ndryshimin.
“Politikanët shfaqen në TV dhe thonë se duan të deportojnë njerëzit përsëri në Siri ose Afganistan… Mendoj se Gjermania ka ndryshuar shumë dhe nuk do të ketë më refugjatë në këtë vend”, tha ai.
Megjithatë, ekspertët theksojnë se ligjet e azilit janë evropiane dhe Gjermania nuk ka shumë hapësirë për veprim vetëm. Sidoqoftë, masat e Merz mund të kenë ndikuar disi, pasi aplikimet nga sirianët dhe afganët ranë nga 154 mijë në vitin 2023 në rreth 110 mijë në 2024. Në gjysmën e parë të vitit 2025 janë regjistruar vetëm 29 mijë kërkesa nga këto dy vende.
Megjithë suksesin e tij personal, Modamani thotë se nuk do t’ia rekomandonte askujt atë rrugëtim të rrezikshëm.
“Nëse situata në Gjermani përkeqësohet, nuk dua të rri më këtu. Ndoshta do të kërkoj një vend tjetër ku njerëzit të më mirëpresin dhe ku të ndiej se i përkas”, tha ai.
Shkrim nga CNN
