Armenia filloi këtë të hënë stërvitjet e para të përbashkëta ushtarake me Shtetet e Bashkuara të Amerikës në kuadër të tensioneve mes Uashingtonit dhe Rusisë. Sipas Ministrisë Armene të Mbrojtjes, manovrat, të cilat do të zgjasin deri më 20 shtator, do të lejojnë “rritje të nivelit të ndërveprimit të njësive që marrin pjesë në misionet paqeruajtëse ndërkombëtare” në rajon.
Vendimi i Armenisë është rezultat i disa tensioneve me Moskën. Rusia është vendi udhëheqës i Organizatës së Traktatit të Sigurisë Kolektive, alternativa ruse ndaj NATO-s, dhe për këtë arsye është vendi mbrojtës i pjesës tjetër të anëtarëve. Në parim, nuk duhet të ketë probleme në marrëdhëniet midis Armenisë dhe Rusisë, por konflikti midis Jerevanit dhe Azerbajxhanit në territorin e Nagorno-Karabakut dhe roli i Rusisë si ndërmjetës, ndikon në bashkëpunim.
Armenia dhe Azerbajxhani janë dy ish-republika sovjetike që zhvilluan dy luftëra, një në vitin 1990 dhe një tjetër në 2020, për kontrollin e Nagorno-Karabakut, një territor që, sipas kufijve të njohur ndërkombëtarë, është pjesë e Azerbajxhanit, por është i banuar nga armenë. Konflikti i vitit 2020 përfundoi me fitoren e Azerbajxhanit, i cili rimori territoret e marra nga Armenia në Luftën e Parë të Nagorno-Karabakut, duke përfshirë qytetin e rëndësishëm të Shushës.
Tensionet midis Armenisë dhe Moskës filluan një vit më parë, kur Azerbajxhani sulmoi territorin armen pa ndërmjetësimin e Rusisë. Organizata e Traktatit të Sigurisë Kolektive nuk e ka mbështetur kurrë Armeninë në konflikt dhe Armenia ka filluar të distancohet nga Moska. Në fakt, Jerevani tashmë ka filluar të procesojë ratifikimin e Statutit të Romës për t’u bërë pjesë e Gjykatës Ndërkombëtare Penale, një organ që lëshoi një urdhërarresti kundër Vladimir Putinit në mars.
Putin i përgjigjet Armenisë
Megjithatë, Putin vuri në dukje këtë të martë se nuk ka asnjë konflikt në marrëdhëniet ruso-armene dhe këmbënguli se ishte Jerevani që vendosi fatin e Nagorno Karabakut duke e njohur atë territor si pjesë të Azerbajxhanit. “Nëse Armenia vetë e njeh Karabakun si pjesë të Azerbajxhanit, për çfarë tjetër mund të flasim?”, tha Putin gjatë seancës plenare të Forumit Ekonomik Lindor në Vladivostok.
Udhëheqësi rus komentoi kështu deklaratat e kryeministrit armen, Nikol Pashinián, për gatishmërinë për të njohur integritetin territorial të Azerbajxhanit nëse Baku garanton sigurinë e armenëve të Nagorno-Karabakut dhe pushon pretendimet territoriale ndaj Armenisë. Sipas burimeve armene, pikërisht refuzimi i Azerbajxhanit për të përmbushur këto dy kërkesa është arsyeja pse Jerevani dhe Baku deri më tani nuk kanë nënshkruar një traktat paqeje dhe nuk kanë përcaktuar kufijtë e tyre, një çështje pezull që nga rënia e Bashkimit Sovjetik.
Nga ana tjetër, Kremlini shprehu keqardhjen për stërvitjet armeno-amerikane me pjesëmarrjen e 85 ushtarëve nga Armenia dhe 175 nga Shtetet e Bashkuara që po mbahen aktualisht në territorin armen dhe siguroi se situata kërkon një “analizë të thellë”. Armenia, nga ana e saj, akuzon Rusinë, aleatin e saj kryesor, për dështimin në përputhje me garancitë e saj të sigurisë të parashikuara në marrëveshjet dypalëshe dhe pjesëmarrjen e të dyjave në aleancën post-sovjetike të Organizatës së Traktatit të Sigurisë Kolektive.
/a.r