Me “shkronjat e kuqe të ndezura” është shkruar në histori kjo verë. Shkencëtarët, bazuar në të dhënat e shërbimit evropian Copernicus, zbulojnë se kjo ishte vera më e nxehtë e regjistruar ndonjëherë. Por nuk ishte vetëm më e nxehta, por edhe më e gjata…, pasi temperaturat shumë të larta që nisën para fillimit zyrtar të verës u mbajtën pothuajse vazhdimisht në të njëjtat nivele, gjatë gjithë kohëzgjatjes së saj.
Shqetësuesja nuk është se temperaturat e larta (mbi 35 gradë Celsius) vazhduan edhe në javën e parë të shtatorit, duke arritur maksimumin historik në rajonet më veriore të Evropës, si Sllovenia, e cila për herë të parë në historia e tij regjistroi temperaturë mbi 35 gradë në shtator.
Shkencëtarët thonë se mund të mos kemi mbaruar ende, pasi fenomeni i ‘ kupolës së nxehtësisë ‘ i parë në vitin 2023, i cili shkaktoi valë të nxehta intensive të verës që vazhduan në shtator dhe tetor, duket se do të përsëritet.
Observatori i BE-së për Klimën regjistroi këtë verë në hemisferën veriore temperaturat më të larta të regjistruara globalisht që nga 1940, duke tejkaluar periudhën përkatëse rekord të vitit të kaluar dhe duke e bërë 2024-ën vitin më të nxehtë në Tokë.
Sipas të dhënave të Copernicus, temperatura mesatare globale midis qershorit dhe gushtit ishte 16.8 gradë Celsius, që është 0.69 gradë Celsius më e lartë se mesatarja 1991-2020.
Zëvendësdrejtoresha e agjencisë, Samantha Burgess, tha në buletinin e saj mujor se “gjatë tre muajve të fundit të 2024, planeti përjetoi qershorin dhe gushtin më të nxehtë, ditën më të nxehtë në histori dhe verën më të nxehtë veriperëndimore të regjistruar ndonjëherë.
Ajo paralajmëron se këto ngjarje ekstreme të motit “do të bëhen më intensive” nëse kombet në mbarë botën nuk reduktojnë urgjentisht emetimet e gazit serrë, duke vënë në dukje se emetimet e gazrave serrë të shkaktuara nga djegia e vazhdueshme e karburanteve fosile janë shkaku kryesor i ndryshimit të klimës.
Sipas raportit të Copernicus, gushti 2024 ishte gushti më i ngrohtë globalisht (së bashku me gushtin 2023), me një temperaturë mesatare të ajrit sipërfaqësor prej 16,82°C, 0,71°C mbi mesataren e gushtit 1991-2020. Gushti i këtij viti ishte 1,51°C mbi nivelet para-industriale dhe ishte muaji i 13-të në një periudhë 14-mujore për të cilën temperatura mesatare globale e ajrit në sipërfaqe tejkaloi 1,5°C mbi nivelet para-industriale.
Vit më i nxehtë
Sigurisht që nuk është vetëm çështje vere. Temperatura mesatare globale për 12 muajt e fundit (shtator 2023 – gusht 2024) është më e larta në rekord për çdo periudhë 12 mujore, 0,76°C mbi mesataren 1991-2020 dhe 1,64°C mbi mesataren para-industriale të viteve 1850- 1900. Këto vlera janë të njëjta me ato të regjistruara për dy periudhat e mëparshme 12-mujore, që përfundonin qershor dhe korrik 2024. Anomalia e temperaturës mesatare globale nga janari deri në gusht 2024 është 0.70°C mbi mesataren e periudhës 1991-2020, e cila është më e larta e regjistruar për këtë periudhë dhe 0,23°C më e ngrohtë se e njëjta periudhë e vitit 2023. Anomalia mesatare për muajt e mbetur të këtij viti duhet të ulet me të paktën 0,30°C për vitin 2024 për të mos qenë më e ngrohtë se viti 2023. Kjo nuk ka ndodhur kurrë në të gjithë grupin e të dhënave të mbajtura nga agjencia, duke e bërë gjithnjë e më të mundshme që viti 2024 të jetë viti më i ngrohtë i regjistruar.
Për qershor-gusht 2024, temperatura mesatare globale ishte më e nxehta e regjistruar ndonjëherë, 0,69°C mbi mesataren 1991-2020 për ata tre muaj, duke mposhtur rekordin e mëparshëm për qershor-gusht të 2023 (0,66°C).
Thatësira në Evropë
Dhe ndërsa Evropa Perëndimore dhe Veriore kanë pasur një verë më të lagësht se mesatarja këtë vit, pjesa më e madhe e Mesdheut dhe Evropës Lindore ka përjetuar kushte më të thata se mesatarja gjatë gjithë sezonit, të cilat në disa raste shoqërohen me thatësirë.
Gushti i vitit 2024 ishte më i thatë se mesatarja në pjesën më të madhe të Evropës kontinentale, duke përfshirë Britaninë e Jugut dhe Irlandën, Alpet, Ballkanin, Rusinë veri-perëndimore.
Agjencia thotë se temperatura mesatare e tokës evropiane për gushtin 2024 ishte 1.57°C më e lartë se mesatarja e gushtit 1991-2020, duke e bërë atë gushtin e dytë më të ngrohtë në rekord në Evropë pas gushtit 2022, e cila ishte 1.73°C më e lartë se mesatarja.
Temperaturat evropiane ishin mbi mesataren në Evropën Jugore dhe Lindore, por nën mesataren në pjesët veriperëndimore të Irlandës dhe MB, Islandës, bregut perëndimor të Portugalisë dhe Norvegjisë jugore.
Megjithëse të dhënat e këtij viti janë të lidhura me një kombinim të ndryshimeve klimatike të shkaktuara nga njeriu dhe fenomenit “El Niño”, nxehtësia ekstreme e regjistruar është pjesë e një tendence afatgjatë.
Shërbimi zbuloi gjithashtu se temperatura mesatare për 12 muajt e mëparshëm ishte të paktën 1.5°C më e ngrohtë se mesatarja para-industriale e periudhës 1850-1900.
Në vitin 2024, disa vende në Evropë, Amerikë, Afrikë dhe Azi shënuan nxehtësi rekord. Në Meksikë dhe Amerikën Qendrore, javët e të nxehtit të vazhdueshëm që filluan në pranverën e vitit 2024, e kombinuar me thatësirën e zgjatur çuan në mungesë të madhe uji dhe dhjetëra vdekje.
Vapa ekstreme u shndërrua në tragjedi në Arabinë Saudite pasi më shumë se 1000 njerëz që merrnin pjesë në Haxh, një pelegrinazh mysliman në Mekë, u rrëzuan dhe vdiqën.
Temperaturat arritën në 51.8 gradë Celsius në Xhaminë e Madhe të Mekës më 17 qershor.
Pse… po ziejmë?
Në pyetjen “pse temperaturat në planet po rriten gjithnjë e më shumë?”, përgjigja duket se është klishe: ndërsa një pjesë e rekordit të nxehtësisë së vitit të kaluar, shpjegon drejtori i Copernicus Carlo Buodembo, është për shkak të “El Nino” (një rritje e përkohshme natyrore e temperaturës në pjesë të Paqësorit qendror që ndryshon motin në mbarë botën), ky efekt është zhdukur dhe tregon se shtytësi kryesor është ndryshimi afatgjatë klimatik i shkaktuar nga njerëzit nga djegia e qymyrit, naftës dhe gazit natyror.
Sipas tij, “nuk është çudi që po shohim këtë valë të nxehti, që po shohim këto temperatura ekstreme. Është e sigurt që do të shohim më shumë”.
Më alarmante, një faktor kyç i ngrohjes globale, El Niño, ka përfunduar dhe po pasohet nga një fenomen tjetër, La Niña , një ftohje e përkohshme natyrore e pjesëve të Paqësorit qendror që zakonisht ul temperaturën mesatare globale të Tokës, katër muajt e fundit të vitit.
Shkencëtarët tani po japin alarmin më fort. Ajo që po jetojmë, thonë ata, nuk janë vetëm numra në një libër rekordesh, por moti që prek njerëzit. Dhe kjo verë ishte më e nxehta e regjistruar, por sigurisht që nuk do të jetë më e nxehta e regjistruar për të ardhmen e parashikueshme, theksojnë ata.
Burimi: Protothema
