Përshtatur në shqip, artikull i Financial Times
Në vitin 2018, kur Donald Trump mbajti një konferencë të përbashkët për shtyp me homologun e tij rus Vladimir Putin në Samitin e Helsinkit, gjërat shkuan aq keq sa këshilltarja e tij kryesore për Rusinë, Fiona Hill, më vonë tha se kishte menduar të shtirej sikur po i binte të fikët, në përpjekje për ta ndërprerë të gjithë ngjarjen.
Kur Trump të takohet me Putin-in në Alaska të premten, nuk pritet të ketë ekspertë për Rusinë në dhomë.
Në mandatin e tij të dytë, Trump ka vënë përparësi besnikërisë mbi përvojën tek ndihmësit e tij të lartë, ndërkohë që ka zhvilluar një fushatë agresive për të dobësuar dhe shkarkuar administratën federale.
Negociatat me Moskën janë udhëhequr nga zhvilluesi i pasurive të paluajtshme Steve Witkoff, një fillestar në politikën e jashtme, ndërsa ekspertët e karrierës janë lënë mënjanë, janë përfolur negativisht dhe janë detyruar të largohen nga puna.
“Është e sigurt të thuash se Trump nuk ka asnjë person që merr vendime për politikën dhe që njeh Rusinë apo Ukrainën për t’i dhënë këshilla,” tha Eric Rubin, një diplomat i karrierës që ka shërbyer si ambasador i SHBA-ve në Bullgari gjatë mandatit të parë të Trump-it.
Para një takimi të rëndësishëm me Putin-in, zyrtarët e qeverisë amerikane zakonisht punojnë intensivisht për ta përgatitur presidentin në mënyrë që ai të jetë gati të diskutojë çdo temë që lideri rus mund të ngrejë.
Putin, i cili ka sunduar Rusinë për një çerek shekulli, dihet se ka njohuri të thella për detajet dhe është i aftë t’i zërë në befasi bashkëbiseduesit e tij.
Eric Green, ish-drejtor i lartë për Rusinë në Këshillin e Sigurisë Kombëtare gjatë presidencës së Joe Biden, tha: “Duhet të shmangësh që të biesh në grackën e aftësisë së tij për të debatuar dhe të mos pranosh diçka që mund të tingëllojë e arsyeshme në mënyrën se si e paraqet Putin, por që në të vërtetë është e shtrembëruar.”
Këshilli i Sigurisë Kombëtare (NSC), i cili është përgjegjës për koordinimin e kontributit nga të gjitha agjencitë qeveritare, zakonisht udhëheq përgatitjet për samite.
Por në mandatin e dytë të Trump, NSC është reduktuar në mënyrë drastike, me dhjetëra ekspertë të politikës së jashtme dhe sigurisë kombëtare të shkarkuar në maj.
Një zyrtar i lartë amerikan i njohur me çështjen tha: “Sipas asaj që kuptoj unë, procesi tradicional i politikës së jashtme në Uashington, i udhëhequr nga NSC, është prishur pothuajse tërësisht në këtë administratë.”
Më shumë se 1 mijë e 300 zyrtarë u larguan nga Departamenti i Shtetit muajin e kaluar si pjesë e një fushate të përgjithshme për të shkurtuar fuqinë punëtore federale. Midis tyre ishin analistë që merreshin me Rusinë dhe Ukrainën në zyrën e inteligjencës së këtij institucioni.
Shërbimi diplomatik amerikan, i njohur si Foreign Service, ka humbur gjithashtu një pjesë të konsiderueshme të stafit të vet gjatë mandatit të dytë të Trump-it, për shkak të shkurtimeve, daljes vullnetare nga puna dhe dorëheqjeve.
Megjithëse Departamenti i Shtetit nuk ka dhënë shifra zyrtare, Shoqata Amerikane e Shërbimit të Jashtëm (AFSA), sindikata që përfaqëson diplomatët amerikanë, vlerëson se rreth 25 për qind e diplomatëve të shërbimit të jashtëm janë larguar nga puna që nga janari. Ndër ata që kanë mbetur, morali është “sa më i ulët që mund të jetë”, tha Rubin, i cili ka qenë president i AFSA-s deri në vitin 2023.
Rubin theksoi se postet kryesore në administratë që merren me Rusinë dhe Ukrainën janë ende të paplotësuara. Trump po hyn në bisedime me Putin-in pa një ndihmës sekretar shteti të konfirmuar nga Senati për çështjet evropiane, apo një ambasador në Rusi apo Ukrainë.
“Është e gabuar të supozosh se më shumë staf do të thotë rezultate më të mira,” tha Departamenti i Shtetit. “Riorganizimi i departamentit do të na bëjë më të shkathët dhe proceset më të shpejta, që të zbatojmë gjërat që kanë rëndësi.”
“Në lidhje me Rusinë dhe çdo çështje tjetër, presidenti Trump gjithmonë merr opinione nga ekipi i tij i aftë i sigurisë kombëtare, përfshirë udhëheqës nga Departamenti i Shtetit, NSC dhe komuniteti i inteligjencës, dhe në fund merr vendimin që ai e konsideron më të mirë për vendin,” tha zëvendës sekretarja për shtyp e Shtëpisë së Bardhë, Anna Kelly.
“Nën drejtimin e presidentit Trump, dhe falë roleve të përbashkëta të sekretarit të shtetit Marco Rubio, NSC është më i rëndësishëm dhe me më shumë ndikim se kurrë më parë,” shtoi Kelly.
Rubio po shërben si këshilltar i përkohshëm për sigurinë kombëtare, përveç roleve të tjera.
Pas takimit me Putin-in në Helsinki në vitin 2018, presidenti amerikan vuri në dyshim përfundimet e komunitetit të tij të inteligjencës dhe pranoi deklaratën e liderit rus se ai nuk kishte ndërhyrë në zgjedhjet presidenciale, pa ndonjë dyshim.
Trump, i cili e udhëheq politikën e jashtme bazuar në instinkt dhe marrëdhënie personale, tha të hënën se samiti me Putin-in do të jetë “si një takim për të testuar terrenin”, duke shtuar se do ta kuptojë për dy minuta nëse mund të ketë përparim.
“Unë mund të them ‘paci shumë fat, vazhdoni luftën’, ose mund të them ‘mund të arrijmë një marrëveshje’,” tha ai.
Ndërsa Shtëpia e Bardhë të martën uli pritshmëritë për një marrëveshje në Alaska, qasja e presidentit ka shkaktuar shqetësim në qarqet e politikës së jashtme.
“Ti nuk mund t’i lejosh atij dhe Witkoff-it të improvizojnë, sepse ata thjesht nuk dinë mjaftueshëm,” tha Daniel Fried, ish-ambasador i SHBA-ve në Poloni. “Duhet të kesh dikë në dhomë që thjesht mund t’i hedhë një vështrim presidentit, të rrotullojë sytë dhe të tundë kokën.”
Marrëdhënia e Trump-it me Moskën ishte subjekt i një kontrolli të fortë gjatë mandatit të tij të parë, pasi hetime të shumta kërkuan të zbulonin lidhjet mes fushatës së tij dhe Rusisë, si dhe përpjekjet e Kremlinit për të ndikuar në zgjedhjet presidenciale të 2016-ës.
Trump u përball gjithashtu me një Kongres më të ashpër, dhe ekipi i tij i politikës së jashtme përbëhej nga ekspertë me përvojë që u bënë të njohur si “të rriturit në dhomë”. Pas largimit nga qeveria, shumë prej tyre shpalosën përpjekjet e tyre për ta informuar presidentin dhe për të frenuar prirjet e tij më shqetësuese.
“Ai rrallëherë bën përgatitje,” tha John Bolton, i cili ka shërbyer si këshilltar për sigurinë kombëtare i Trump-it gjatë mandatit të tij të parë.
Bolton, tani një kritik i Trump-it, kujton përpjekjet për ta informuar presidentin për armët bërthamore gjatë rrugës për në samitin e Helsinkit me Putin-in në vitin 2018, ndërsa presidenti po shikonte një ndeshje futbolli.
Trump ka siguruar që gjërat të jenë ndryshe në mandatin e tij të dytë. Fried tha: “Kjo nuk është një administratë që do të funksionojë mbi bazën e një procesi të udhëhequr nga ekspertët.”
