Nga Mero Baze
Në gjithë debatet e derisotme rreth proceseve gjyqësore të nisura nga hetimet e SPAK, problemi më i rëndësishëm që është evidentuar ka të bëjë me mungesën e thellë të pavarësisë së GJKKO në raport me SPAK. Edhe pse akuzat e SPAK shpesh janë të ekzagjeruara dhe pa ndonjë mbështetje në provat që paraqesin, prokurorisë i lejohet ta hedhë rrjetën përtej dyshimeve të saj.
Ajo që vendos drejtësinë është gjykata dhe jo prokuroria.
Dhe gjithë debati nuk duhet përqendruar tek presioni se si duhet korrigjuar SPAK, pasi SPAK nuk korrigjohet me gjyqe popullore. Gjithë debati duhet fokusuar tek fakti se si të pavarësojmë drejtësinë dhe të ndajmë qartazi prokurorinë nga gjykatat.
Në komunizëm prokuroria dhe gjykata ishin thuajse të shkrira, për shkak se të dyja ishin besnike të ideologjisë sunduese në vend, ndërsa në demokraci ato jo vetëm janë të ndara, por fuqia e shtetit ligjor qëndron pikërisht tek pavarësia e thellë e gjyqtarit ndaj prokurorit.
Siç është vënë re në seancat paraprake të gjyqeve të fundit, prokurorët shpesh paraqesin prova aq të dobëta sa gjykatësit vihen në siklet dhe i dëgjojnë, por në fund vendosin siç thonë prokurorët. Dhe kjo nuk ka lidhje aq shumë me atë fjalinë që i ka pas dalë nga nënvetëdija Altin Dumanit kur tha se gjykatat “janë të detyruara të japin vendimet që kërkojmë ne”, por me faktin se ato vërtet janë nën presionin e SPAK për shkak të një gafe skandaloze që hartuesit e Reformës në Drejtësi kanë bërë lidhur me kontrollin e SPAK ndaj GJKKO.
Siç dihet, gjyqtarët e GJKKO mund të përgjohen pa autorizim nga një prokuror i SPAK, çka do të thotë se ata janë të detyruar të sillen si njerëz të survejuar 24 orë.
Një standard i tillë nuk ekziston në asnjë sistem gjyqësor në botë, as në vendet diktatoriale.
Reforma në Drejtësi ka kuptim kur ne harxhojmë energji të pavarësojmë gjyqtarët nga politika dhe jo kur i vëmë nën zgjedhën e atyre që ngrejnë akuzat. Ata janë hallka që shqyrtojnë akuzën dhe nuk mund të jenë njëkohësisht edhe viktima të survejimit të tyre.
Parlamenti shqiptar duhet ta shikojë si prioritet forcimin e pavarësisë gjyqësore të GJKKO dhe një nga hapat duhet të jetë edhe çlirimi i tyre nga frika e survejimit të paautorizuar të SPAK.
Shqipëria nuk ka dalë nga ndonjë genocid apo krime kundër njerëzimit këto 35 vjetë, të cilat i kanë bërë gjyqtarët e GJKKO që të mbahen të përgjuar pa autorizim. SPAK nuk duhet prekur në punët e veta. Le t’i bëjë ato dhe keq, siç i bën shpesh, dhe ndonjëherë edhe për hakmarrje personale. Kjo është një dukuri primitive, e cila korrigjohet me gjykata të pavarura dhe jo me gjykata të frikësuara.
Në Shqipëri më të frikësuar janë gjykatësit nga SPAK sesa zyrtarët e lartë që hetohen. Dhe kjo histori duhet të marrë fund. Reforma në Drejtësi ka kuptim kur forcohet pavarësia e gjyqësorit dhe kur gjykohet nga gjyqtarë me dinjitet dhe jo gjyqtarë të përbuzur që nuk ngrenë dot kokën të shikojnë në sy prokurorin që ia fut kot në sallë të gjyqit.
Jam dakord që nuk duhen marrë në mbrojtje zyrtarët e akuzuar dhe asnjë subjekt i SPAK, por kjo duhet bërë kur të garantohemi se gjyqtarët e GJKKO kanë gjithë lirinë të vendosin të lirë dhe të gjykojnë faktet dhe jo dëshirat e prokurorëve. Ky është hapi real drejt pavarësisë së drejtësisë, pasi deri tani SPAK, çdo statistikë që e ka kundër, e justifikon me GJKKO, pasi ata – siç e kemi dëgjuar – “janë të detyruar të vendosin çfarë thotë SPAK”.
Kur ne themi se Shqipëria sipas Këshillit të Europës është vendi me më shumë paraburgime në Europë, SPAK thotë se i ka bërë GJKKO. Në fakt ajo ka bërë noterinë. Kur themi se gjykimet paraprake nuk kanë asnjë risi, por noterizojnë dëshirat e SPAK, përsëri faji i ngelet GJKKO.
Që të kuptojmë cila hallkë nuk funksionon si duhet, ato duhet të funksionojnë të ndara dhe të pavarura nga njëra-tjetra. Pasi reforma në drejtësi nuk është bërë nga nevoja se nuk kishte kush të akuzonte në këtë vend, por ngaqë nuk kishte kush të gjykonte. Dhe me këtë që kemi bërë, gjykatësit i kemi vrarë pa hyrë në sallë.
