Partitë politike shqiptare dhe fushatat në SHBA: Një çështje ligjore dhe etike

Nga Thoma Gëllçi

Në prag të zgjedhjeve parlamentare të 11 majit në Shqipëri, partitë kryesore politike shqiptare, si Partia Demokratike (PD) dhe Partia Socialiste (PS), kanë intensifikuar aktivitetet e tyre elektorale jashtë kufijve të Shqipërisë, përfshirë Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Me një komunitet të rëndësishëm shqiptaro-amerikan në SHBA, këto aktivitete synojnë të mobilizojnë diasporën shqiptare për të marrë pjesë në zgjedhje dhe për të mbështetur kandidatët dhe programet e tyre politike.

Por ky angazhim i partive shqiptare në SHBA sjell në qendër disa çështje të ndërlikuara që lidhen me ligjet federale amerikane, transparencën, etikën dhe ndikimin e mundshëm të jashtëligjshëm. Pyetja themelore është: A janë këto aktivitete të ligjshme dhe në përputhje me rregullat amerikane?

Një nga ligjet kryesore që rregullon aktivitetet politike të huaja në SHBA është Ligji për Regjistrimin e Agjentëve të Huaj (FARA), i miratuar në vitin 1938. Ky ligj kërkon që individët ose organizatat që veprojnë në SHBA për llogari të qeverive, partive politike, apo subjekteve të huaja të regjistrohen në Departamentin e Drejtësisë dhe të raportojnë veprimtaritë e tyre.

Sipas FARA-s, partitë politike shqiptare ose përfaqësuesit e tyre që organizojnë tubime, shpërndajnë materiale, apo mbledhin fonde në SHBA, duhet të regjistrohen si “agjentë të huaj.” Kjo siguron transparencë dhe i lejon autoritetet amerikane të monitorojnë çdo ndikim të mundshëm mbi opinionin publik në SHBA.

Në rast se këto aktivitete kryhen pa regjistrim dhe raportim të saktë, ato mund të konsiderohen shkelje e ligjit federal, gjë që sjell pasoja ligjore për përfaqësuesit dhe mbështetësit e këtyre aktiviteteve.

A janë të regjistruar tek FARA personat shqiptaro-amerikanë që kujdesen për aktivitetet politike të Belos apo të Ballës? Dyshoj se jo. Megjithatë, qëllimi i këtij shkrimi nuk është të merret me persona dhe veprimtari politike konkrete, por me principet e kësaj historie.

Ligji për Regjistrimin e Agjentëve të Huaj (FARA), i miratuar në vitin 1938, mund të përmblidhet si më poshtë, por për një citim të plotë dhe literal të tij, ai përfshihet në Titullin 22 të Kodit të Shteteve të Bashkuara, Seksioni 611.
Ja një përmbledhje me citime të pjesëve kryesore:

22 U.S.C. § 611:
“Personat që veprojnë si agjentë të një etniteti të huaj, qeverie, partie politike të huaj, ose organizate të huaj, në Shtetet e Bashkuara, janë të detyruar të regjistrohen në Departamentin e Drejtësisë dhe të raportojnë mbi aktivitetet e tyre, për të siguruar që populli i SHBA të jetë i informuar për natyrën dhe qëllimet e marrëdhënieve të tyre.”

22 U.S.C. § 612:
“Çdo agjent i huaj është i detyruar të dorëzojë një raport të plotë me detaje mbi marrëdhëniet, aktivitetet, dhe financat e tij brenda dhjetë ditëve nga momenti i fillimit të përfaqësimit si agjent.”

22 U.S.C. § 613:
“Përjashtohen nga ky ligj individët që veprojnë për interesa jo-politike, si dhe aktivitetet që kryhen në emër të organizatave që nuk përfshijnë ndikime të huaja.”

Në kuptim të këtij nënkapitulli:

(a) Termi “person” përfshin një individ, partneritet, shoqëri, organizatë, ose çdo kombinim individësh.

(b) Termi “agjent i një etniteti të huaj” do të thotë çdo person që vepron si përfaqësues, punonjës, ose agjent tjetër, ose që vepron nën urdhërat, udhëzimet, ose kontrollin, të një fuqie të huaj ose të një partie politike të huaj, dhe që:
1. Angazhohet në aktivitete politike për ose në interes të një fuqie të huaj ose partie politike të huaj;
2. Vepron si përfaqësues i një etniteti të huaj ose partie politike të huaj për qëllime të marrëdhënieve publike ose propagandës;
3. Furnizon informacion ose materiale për një princ të huaj;
4. Përfaqëson interesat e një etniteti të huaj para çdo agjencie ose zyre të qeverisë së Shteteve të Bashkuara.

22 U.S.C. § 612: Regjistrimi i agjentëve të huaj

(a) Çdo person që bëhet agjent i një etniteti të huaj duhet, brenda dhjetë ditëve pas fillimit të një marrëdhënieje të tillë, të paraqesë në Departamentin e Drejtësisë një deklaratë të nënshkruar që përmban informacione të tilla si:
1. Identitetin dhe kontaktet e agjentit;
2. Karakterin e biznesit të agjentit;
3. Emrin dhe adresën e etnitetit te huaj për të cilin vepron;
4. Një përmbledhje të marrëveshjes me fuqine e huaj;
5. Aktivitetet që do të kryhen;
6. Kopje të materialeve informative që do të shpërndahen;
7. Shumat e parave ose vlerave të tjera të marra si kompensim.

22 U.S.C. § 618: Sanksionet për shkelje

Kushdo që me qëllim shkel ndonjë dispozitë të këtij nënkapitulli ose rregullore të nxjerra sipas tij, do të dënohet me gjobë deri në $10,000 ose me burgim deri në pesë vjet, ose me të dyja.

Për tekstin e plotë dhe të saktë të ligjit në anglisht, mund të referoheni në burimet zyrtare të qeverisë së Shteteve të Bashkuara, siç është faqja e internetit e Departamentit të Drejtësisë: Justice.gov

Financimi i Aktiviteteve: Ndalesa dhe Problemet Potenciale
Në kontekstin e aktiviteteve politike që lidhen me partitë politike shqiptare jashtë Shqipërisë, një nga aspektet më delikate është financimi i këtyre aktiviteteve. Ligjet amerikane janë mjaft të qarta dhe strikte për sa i përket financimit të aktiviteteve politike jashtë territorit të SHBA-së, duke vendosur disa ndalesa dhe kufizime që mund të sjellin probleme serioze për partitë politike shqiptare dhe individët e angazhuar në këtë proces.
Një nga ndalesat kryesore është financimi i aktiviteteve politike të huaja nga burime amerikane. Sipas ligjeve të SHBA-së, partitë politike shqiptare nuk mund të marrin donacione ose fonde nga individë apo organizata amerikane. Kjo përfshin edhe anëtarët e komunitetit shqiptaro-amerikan që janë shtetas të SHBA-së. Për partitë shqiptare, por edhe për individët shqiptaro-amerikanë, zakonisht kjo nuk merret seriozisht, duke i quajtur këto çështje të vogla, për të cilat nuk merret Amerika e Madhe. Por ja që kjo është një shkelje e ligjit amerikan, dhe shkelja quhet e tillë, sado e madhe apo e vogël të jetë në dukje. Këtu përfshihen edhe pagesat për hotelet, drekat dhe darkat, udhëtimet brenda shteteve të Bashkuara, qeraja e sallave të aktiviteteve, si dhe pagesat për artistët e ndryshëm që marrin pjesë në aktivitetet partiake.
Një tjetër problem është përdorimi i fondeve amerikane për mbështetje të fushatave politike jashtë SHBA-së. Ligjet federale amerikane dhe rregulloret shqiptare për financimin e partive politike ndalojnë që çdo fond të grumbulluar në SHBA të përdoret për mbështetje të aktiviteteve politike në Shqipëri. Kjo është një masë që synon të mbrojë integritetin e sistemit politik të të dyja vendeve, duke parandaluar përzierjen e ndikimeve të jashtme që mund të sjellin pasiguri në proceset zgjedhore dhe demokratike.
Nëse individë nga komuniteti shqiptaro-amerikan do të dhuronin fonde për të mbështetur aktivitete politike në Shqipëri, ky veprim mund të krijonte një konflikt ligjor të rëndë. Disa mund të përballen me pasoja ligjore, përfshirë dënime penale, ndërsa partitë që i marrin këto fonde mund të përballen me akuzat për shkelje të ligjit.
A lejohet organizimi i mbledhjeve Elektorale në SHBA?
Një tjetër pyetje që ngrihet shpesh është nëse është e lejuar që partitë politike shqiptare të organizojnë tubime elektorale në SHBA për të informuar diasporën mbi programet dhe kandidatët e tyre. Për fat të mirë, organizimi i këtyre tubimeve, në vetvete, nuk është i paligjshëm, për aq kohë sa respektohen disa kushte kyçe. Tubimet nuk duhet të ndikojnë në politikën e brendshme të SHBA-së dhe nuk duhet të krijojnë presion për të përfshirë shtetas amerikanë në çështje të jashtme që nuk janë të lidhura me interesat e SHBA-së. Aktivitetet duhet të jenë të regjistruara dhe të jenë në përputhje me kërkesat për transparencë dhe raportim sipas Ligjit të Regjistrimit të Agjentëve të Huaj (FARA). Gjithashtu, financimi i tubimeve dhe aktiviteteve elektorale duhet të vijë vetëm nga burime të lejuara dhe të raportohen në përputhje me ligjet amerikane për financimin e fushatave politike.
Kjo krijon një kornizë ligjore që mund të ndihmojë në ruajtjen e balancës midis angazhimit të diasporës shqiptare dhe respektimit të ligjeve të dy shteteve. Financimi dhe organizimi i aktiviteteve politike të partive shqiptare në SHBA është një fushë e ndërlikuar dhe e mbushur me rregullore dhe ndalesa strikte që kërkojnë kujdes të veçantë. Ndalesat për financimin e aktiviteteve politike jashtë SHBA-së, si dhe për përdorimin e fondeve amerikane për mbështetje të fushatave jashtë, janë pjesë e një politike që synon të ruajë integritetin e sistemit politik të të dyja shteteve. Është e rëndësishme që partitë dhe individët të jenë të vetëdijshëm për këto kufizime për të shmangur ndëshkimet ligjore dhe për të siguruar zhvillimin e një politike të pastër dhe të drejtë për të ardhmen.

Aspektet Etike dhe Ndikimi në Diasporë

Një nga pasojat kryesore të aktiviteteve elektorale të partive shqiptare në SHBA është përçarja e komunitetit në linja partiake. Shqiptarët në diasporë janë një komunitet shumëdimensional, që përfshin individë të majtë, të djathtë, dhe të pavarur. Kur partitë politike organizojnë tubime apo aktivitete elektorale, ato shpesh përforcojnë ndarjet e brendshme duke polarizuar më tej komunitetin.
Tubimet apo eventet e organizuara nga partitë shpesh sjellin tensione midis mbështetësve të grupeve të ndryshme. Kjo polarizim jo vetëm dëmton harmoninë e komunitetit, por gjithashtu largon vëmendjen nga çështjet kryesore që prekin jetën e përditshme të diasporës shqiptare, si integrimi kulturor, mbajtja e gjuhës shqipe dhe adresimi i sfidave të rinisë.
Shumë emigrantë shqiptarë në SHBA e shohin angazhimin e partive politike si një përpjekje të pastër për të shfrytëzuar diasporën për interesa të ngushta partiake. Kjo perceptohet si një formë instrumentalizimi, ku diaspora trajtohet më shumë si një burim votash ose fonde, sesa si një partner në ndërtimin e një të ardhmeje më të mirë për vendin amë.
Shpeshherë, aktivitetet politike të këtyre partive nuk adresojnë problemet reale të komunitetit. Shumë anëtarë të diasporës ndihen të përjashtuar, pasi çështjet e tyre, si mbështetja për bizneset lokale, arsimi dygjuhësor dhe mundësitë e përfshirjes qytetare, rrallë herë trajtohen me seriozitet nga partitë politike shqiptare.
Gjithashtu angazhimi i partive politike shqiptare për të zhvilluar aktivitete në SHBA mund të perceptohet si një shkelje e etikës ndërkombëtare. Shfrytëzimi i territorit amerikan për qëllime politike të brendshme të Shqipërisë jo vetëm që krijon tensione brenda komunitetit shqiptaro-amerikan, por gjithashtu mund të ndikojë negativisht në marrëdhëniet diplomatike mes dy vendeve.
Shtetet e Bashkuara mbajnë një qëndrim strikt ndaj aktiviteteve politike të huaja që zhvillohen brenda territorit të tyre. Përtej kornizës ligjore, këto aktivitete mund të perceptohen si një përpjekje për të importuar tensionet dhe ndarjet politike të Shqipërisë në SHBA, duke minuar imazhin e Shqipërisë në arenën ndërkombëtare.