Nga Baton Haxhiu
Alban Bujari ishte miku im. Na la sot. Fotoreporteri i luftës me shpirt bohem. Një bohem i pashërueshëm. Ai e shijonte jetën me gjithë të mirat e saj, qoftë edhe në kohë lufte. E takova para disa dite në një kafe të vogël Prishtinë.
Më kujtohet pamja e tij e ulur pranë meje në një lokal të vogël pas lufte, me një gotë birrë të ftohtë në dorë dhe një buzëqeshje të ngrohtë. Kishte qejf për gota birre, për shoqëri të mirë e për tregime me buzëqeshje të gjatë.
Rrëfente ngjarjet më të errëta që kishim jetuar bashkë, por tashmë pa frikën e atëhershme – kujtimet e luftës në gojën e tij shpesh ktheheshin në humor sapo largoheshin hijet e tmerrit.
Ai qeshte me ngjarjet tona të rrezikshme, si kur jemi tallur me vdekjen që e shpërfilli aq herë, dhe ne tjerët qeshnim bashkë me të, mirënjohës që ato ditë kishin mbetur veç histori e fotove te tij
Por pas çdo shakaje fshihej një e vërtetë, një kujtim lufte që ai e mbante gjallë me anë të fotografisë. E kam ende të gjallë përshkrimin e karakterit të tij: gazi dhe humori i pasluftës nuk e zbehin dot figurën e një njeriu të guximshëm, syçelë dhe nxitues. E donte shumë Beni Qenen dhe Afrimin.
Më kujtohet se si, pasi kalonim ditë e net nëpër rrugët me plumba, mbrëmjeve ai ngrinte dolli për jetën nesër që e quante “qelepir” me atë ironinë e tij gazmore. Dukej sikur donte t’i tregonte vdekjes se ne ende qeshnim, ende pinim birrë, ende jetonim.
Në fillimet e luftës, kur flaka sapo kishte përfshirë Kosovën, u gjenda krah për krah me Albanin në një nga ngjarjet që vulosën fatin e vendit tonë.
Ishin edhe sulmi i janarit dhe ai i marsit ne Likoshan dhe ai i Marsit i vitit 1998 – Prekazi digjej nën breshërinë e plumbave. Forcat serbe kishin rrethuar familjen e komandant Adem Jasharit dhe krismat dëgjoheshin larg në Drenicë. Unë dhe Albani arritëm afër Prekazit sapo qielli u mbulua nga tymi i shtëpive të goditura. Kujtoj që aroma e barutit na digjte hundët dhe toka dridhej nga shpërthimet.
Në atë kaos, Albani nuk mendonte për veten – e shihja tek kapte aparatin dhe fiksonte pamjet edhe kur duhej të strukeshim. Pas tre dite luftime, gjithçka ra në heshtje të rëndë. Hyjmë në oborrin e familjes Jashari kur rreziku ende s’kishte kaluar plotësisht.
Përreth, muret e shtëpisë ishin rrënuar dhe të shpuara nga predhat, oborri i mbushur me gëzhoja plumbash dhe gjurmë gjaku. E gjithë lagjja ishte e rrethuar me forca speciale. Pamjet ishin të rënda: trupa të pajetë të renditur në një vend, gra e fëmijë mes viktimave – një familje e tërë e shkrumbuar nga historia.
Albani u gjunjëzua pranë një druri ku një grua e moshuar qante pa zë mbi trupin e nipit të saj. Ai ngriti aparatin ngadalë, me respekt, sikur po bënte një lutje, dhe shkrep fotografinë. Nuk fliste, veç fotografonte sepse vetëm fotoreporterët i linin t’u afroheshin. Shtëpinë e shkrumbuar të Jasharajve, një palë opinga fëmije të mbetura në baltë, një pushkë ende të mbështetur pas murit si dëshmi e qëndresës.
Lotët na digjnin në sy, por Albani mbante hapin – duhej të dokumentonte gjithçka. Unë dridhesha nga tronditja, ndërsa ai, me një zë të ulët dhe duar të gjakosura nga pluhuri e rrënojat, më tha: “Këto pamje duhet t’i tregojmë. “E gjithë bota duhet ta dijë ç’ndodhi këtu”.
Aty e kuptova se miku im Alban kishte zgjedhur një rrugë, të bëhej syri i kombit, dëshmitar i historisë në orën e saj më tragjike. Masakra e Prekazit dhe vrasja e Jasharajve e tronditi rëndë, por i dha edhe një qëllim jetës së tij. Qysh atëherë ai mbante me krenari një rrip në aparatin e tij – kujtim nga ajo ditë marsi – sikur të ishte betimi i tij se nuk do të ndalej së fotografuari derisa Kosova të ishte e lirë.
Verës së atij viti, lufta u përhap flakë nëpër Kosovë dhe ne ndoqëm frontet më të nxehta. Rahoveci ishte shndërruar në një arenë lufte në korrikun e vitit 1998. Dielli përvëlonte vreshtat e Rahovecit, por qyteti ishte zhytur në terr nga tymi i shtëpive të djegura. U nisëm drejt Rahovecit bashkë me Afrimin, Garentinën dhe Arbanën për intervistën e parë të UÇK-së për një gazetë.
Sapo morëm vesh se aty po zhvillohej një betejë e ashpër mes Ushtrisë Çlirimtare dhe forcave serbe, u kthyem të nesërmen. Rrugës pamë qindra civilë që iknin këmbëzbathur, me foshnje në duar dhe pak plaçka mbi supe. Ishte pamja e një populli të përndjekur.
Albani ndalonte herë pas here t’u bënte foto. Një nënë e përlotur që mban një foshnjë në djepin e improvizuar prej batanijesh, një burrë me krahun e fashuar që ndihmon të moshuarën të ecë, një fëmijë i humbur që shikon rreth e rrotull i tronditur. “Këto janë fytyrat e lirisë ose te vdekjes”, më tha, duke fshirë djersën e ballit. Kur arritëm në qytet, dëgjuam krisma të shpërndara.
Rrugët e Rahovecit ishin të shkretuara – vetëm qen endacakë të trembur dhe ndonjë lopë e hutuar në mes të rrugës. Papritur, pranë një xhamie të vjetër, na shfaqet një skenë makthi: masakra e Rahovecit kish lënë disa trupa në oborrin e teqesë së Sheh Myhedinit, ku banorët kishin kërkuar strehim. Një heshtje varri mbulonte vendin.
Albani u afrua, fytyra i ishte zbardhur nga tmerri, por sytë i shkëlqenin me një zemërim të ftohtë. Ai filloi të fotografonte me duar të palëkundura rreshtat e trupave të shtrirë përdhe, duart e tyre ende të kapura tek njëri-tjetri sikur vdekja i kish zënë pabesisht. Një Kur’an i djegur në prag të teqesë, një portret familjar i përgjakur i mbetur mes gërmadhave.
Përreth, muret e xhamisë ishin njolla-njolla nga plumbat dhe gjaku. Në një qoshe pashë një plak që vajtonte në heshtje, sytë e tij të ngrirë në një pikë, buzët që i dridheshin teksa shqiptonte lutje. Albani iu afrua plakut, e vuri dorën lehtë mbi supin e tij dhe vetëm uli kokën në nderim. Nuk e fotografoi atë çast, nga respekti për dhimbjen e gjallë, por unë e di se ai moment i mbeti në shpirt.
Nuk kaloi shumë dhe dëgjuam zhurmë hapash e zërash forcat serbe po patrullonin afër. Me zemër të ngrirë u detyruam të heshtim. U futëm në një shtëpi të shkatërruar, ku aroma e verës së derdhur na mbushi hundët – bodrumi i saj ishte me fuçi vere të çara nga predhat.
Vite më vonë, kur e pinim ndonjë gotë e sillnim ndër mend atë ditë, Albani qeshte me lot teksa tregonte sesi ishim pire pa pi asnjë pikë. Ato kujtime tashmë i rrëfente si aventurë gati gazmore – por unë e di se në sytë e tij fshihej përhershëm kujtimi i atyre viktimave në oborrin e teqesë. Pasi iku frika, mbeti vetëm historia dhe humor i hidhur për ta rrëfyer.
Dimri i vitit 1999 solli akoma më shumë dhimbje. Çdo ditë vinte një lajm i zi, dhe ne ishim gati t’i përgjigjeshim çdo thirrjeje për të dëshmuar. Mëngjesi i 16 janarit 1999 na gjeti duke ecur mes mjegullës së acartë drejt fshatit Reçak. Ende pa dalë mirë drita, fjala se aty kishte ndodhur një kasaphanë ishte përhapur rreth e rrotull.
Arritëm në Reçak tejet herët me Benin, Afrimin dhe Ylber Bajraktarin. Fshati ishte i mbuluar nga një heshtje morti. Vesa e imët që kish rënë natën e kaluar ishte përlyer me baltë dhe… me gjak. Pamja që na doli përpara s’do të ma zbehë kujtesa kurrë.
Trupat e masakruar të banorëve të fshatit ishin hedhur në mënyrë çnjerëzore. Burra të vrarë me duar të lidhura, gra të shtrira mbi vesë me fytyrë nga qielli, djem të rinj pranë njëri-tjetrit, si dhe një fëmijë – engjëll i fjetur përgjithmonë në prehrin e nënës së vet të pajetë. Masakra e Reçakut na tronditi themelet e shpirtit.
Një britmë e vetme e ngjirur dëgjohej në ajër: kryeplaku i fshatit po qante me zë, teksa prekte fytyrat e një e nga një viktimave duke thirrur emrat e tyre. Kurrë s’kam parë dhimbje të tillë të përqendruar në një vend. Për një çast, gjunjët m’u prenë; m’u errën sytë nga lotët dhe zemra m’u zu nga dhembja dhe zemërimi. Por Albani… Albani qëndronte në këmbë, i palëkundur. Lotët i rridhnin faqeve, ama aparati i tij lëshonte klik pas kliku, si një dëshmi se ne ende ishim gjallë për të rrëfyer për ata që s’ishin më.
Në një moment e pashë tek shkoi pranë një djali të ri, ndoshta rreth moshës pesëmbëdhjetëvjeçare, që ishte shtrirë me sytë hapur. Ai sy i shteruar i fëmijës dukej sikur shikonte qiellin e ngrirë. Albani u ul në gjunjë pranë trupit, i mbylli lehtë qepallat e djalit dhe pastaj i bëri një fotografi fytyrës së qetë, si për t’i dhënë paqe edhe në imazh. “Bota duhet ta shohë këtë”, tha me zë të mbytur.
Aty pranë, një i huaj që kishte ardhur me ne po dridhej nga tronditja; Albani i zgjati dorën mbi supe për ta mbajtur. Nuk fliste dot askush – flisnin vetëm sytë e atij njeriu pas kamerës dhe realiteti i përgjakur përreth. Zakonisht në momente te tjera do ta kishte shoqëruar me ndonjë shaka a batutë, por atë mbrëmje s’foli për një kohë të gjatë.
Veç kur i shihnim pasi u zbardhen ato, lëshoi një psherëtimë dhe, me një buzëqeshje të trishtuar, më tha: “Shiko ç’na bëri Serbi – më prishi edhe çizmet. Nuk del kollaj balta e Reçakut.” Qeshëm pak me hidhësi të dy. E dinim se s’ishte baltë ajo që s’do të na hiqej kurrë nga mendja.
Megjithatë, tek e dëgjoja të bënte humor për çizmet, e kuptova se Albani po mundohej t’i shpëtonte ankthit që i kishte ngulur thonjtë në shpirt. Frika po largohej dalëngadalë, dhe ai, besnik ndaj vetes, po e kthente dhe këtë kapitull në një tregim që mund të thuhej me buzëqeshje, për të mos ua lënë frikës fjalët e fundit.
Kur u hapen fotot, i lëshuam një sy për të nxjerrë njërën për Ballinë te Koha Ditore, të shqetësuar se ç’mund të ishte më e keqe se gjithçka që kishim parë deri atëherë. Kujtuam rrugët plot gropa dhe postblloqe, ku Afrimi ngiste makinën e vjetër me nofullat e shtrënguara – nuk fliste, por sytë i kishte të ngulur përpara me një ashpërsi që rrallë ia kisha parë.
Rrugës pamë kolona të gjata refugjatësh që po dëboheshin: burra, gra, fëmijë e pleq që ecnin qindra kilometra drejt Shqipërisë. Shumë prej tyre qanin, disa ishin memece nga tronditja. Albani i fotografonte edhe ata, nga dritarja e makinës, si për të regjistruar atë eksod biblik të popullit tonë. Nuk doja t’u besoja syve, anës rrugës, mbi dheun e njom nga shiu i një nate më parë, shihje baballarë dhe bij krah për krah në vdekje, familje të shkatërruara përgjithmonë.
Disa trupa ishin mbuluar shkel e shko me batanije apo xhaketa nga ata pak të mbijetuar që kishin guxuar të ktheheshin për t’u dhënë lamtumirën. Aty pranë, dëgjoheshin vetëm ofshamat e erës dhe ndonjë klithmë e largët e ndonjë gruaje që thërriste “O iiiimi!” – një zë që të ngrinte gjakun.
Albani doli nga makina pa thënë asnjë fjalë. Hodhi hapat ngadalë mes trupave, me aparatin në dorë, me fytyrë të ngrirë nga dhimbja e zemërimi. Unë që e njihja, e kuptova se ai po përjetonte dhembjen më të madhe të jetës së vet, por po e mbanin këmbët vetëm e vetëm nga misioni i tij, t’i tregonte botës këtë krim. Ai nisi të shkrepte foto me një seriozitet të hekurt. Çdo klik i aparatit të Albanit aty ishte si një britmë e heshtur ndaj botës, një akuzë dhe një lutje njëkohësisht. Shikoni ç’po ndodh këtu, mos heshtni!
Një grup burrash të mbijetuar na afrohen duke qarë. Njëri prej tyre mbante një djalë të ri të vdekur në krahë – fytyra e djalit ishte e qetë, sikur flinte, veçse gjoksi s’i ngrihej më. Albani i afrohet ngadalë atij burri. I vendos dorën në zemër, pastaj ngriti kamerën dhe fotografoi atë baba me birin e pajetë në duar, lotët e tij që binin mbi ballin e djalit.
Ai imazh, e dija, do të bëhej një simbol i asaj tragjedie – dhe Albani këtë e dinte po aq. Kur mbaroi, Albani uli kamerën dhe mbylli sytë për një çast. Shpatullat i dridheshin – për herë të parë e pashë mikun tim të shkrehej në vaj në mes të punës.
E përqafova fort, aty mes kufomave, dhe ai qau në trupin tim pa zë. Ishte çasti kur pesha e gjithë asaj që kishim parë e përjetuar u derdh si një lumë dhembjeje nga zemra e tij e madhe. E lashë të qante, ato lotë ishin homazh për të gjithë ata që s’kishin më kush t’i qante.
Pak minuta më pas, fshiu sytë me pjesën e pasme te dorës, mori frymë thellë dhe, me zërin e ngrirë, tha: “Nuk do t’ju harrojmë…” Ai moment ishte lutje dhe betim në heshtje, se drejtësia do t’i zinte hakun jetëve të humbura, se dëshmitë e tij do ta mposhtnin harresën.
Pas Mejës, Rogovës së Hasit, Drenicës e Reçakut, Podujevës e Gollakut, Gjakovës e Deçanit, Albani s’kish lënë cep të Kosovës pa shkelur: me kamerën e tij kishte ndjekur çdo lëvizje të ushtrisë e policisë serbe, nga qytetet në fshatrat më të humbura. Shpesh patëm kaluar netë të tëra ne redaksi për t’iu shmangur postblloqeve serbe. Guximi i tij s’njihte kufi – disa herë na kishin ndaluar forcat serbe, na kishin kërcënuar e madje i kishin marrë filmat e aparatit, por ai nuk stepej. Më kujtohet një herë në një postbllok ne Lipjan na zbresin nga makina ushtarët serbë dhe na drejtojnë armët. Unë isha i sigurt se do të na poshtronin.
Albani, me gjakftohtësi, nxori aparatin dhe u tha se ishte gazetar ndërkombëtar me gjase, duke u treguar një leje të vjetër që e mbante fshehur në një xhep të një jakne ushtarake.
‘Unë dridhesha, por ai ia doli t’i bindte të na linin të kalonim me një të qeshur, megjithëse zemra i rrihte fort – më pas ma pranoi. “Na shpëtuan gënjeshtrat e mia ,” mu tall më vonë, teksa qeshte me lot nga lehtësimi. Ai e shndërronte edhe rrezikun më ekstrem në një histori për të qeshur pasi mbaronte, si për ta përpirë ankthin. Në një rast tjetër, kaluam orë të tëra duke u zvarritur mes ferrave, ne Berishe, për të mbërritur në një fshat të rrethuar. Kur në agim dolëm në kodër dhe pamë se poshtë nesh serbët po digjnin shtëpi. Albani, i lodhur e i ngrirë, gjeti forcë të kapte kamerën dhe nga larg fiksoi atë akt barbar: flakët që përpinin çatitë, siluetat e ushtarëve që vraponin.
“Edhe zjarrin po e fotografoj, që të mos thonë nesër se s’ka ndodhur,” më tha me inat. Kishte një tërbim të shenjtë brenda tij kundër padrejtësisë, dhe e vetmja armë e tij ishte aparati fotografik. Me të ai qëllonte në shenjë, pa plumba por me të vërtetën e pamohueshme.
Fundi i qershorit 1999 na gjeti sërish bashkë, kësaj here duke fotografuar jo vdekje, por liri. Kur ushtria serbe u tërhoq dhe trupat e NATO-s hynë në Kosovë, njerëzit filluan të dilnin nga bodrumet e pyjet ku fshiheshin. Rrugët u gjallëruan me kolona të gjata të atyre që ktheheshin në shtëpitë e veta me shpresë, edhe pse të katandisur keq. Mbaj mend ditën kur trupat e KFOR-it hynë në Prishtinë: qielli ishte i kthjellët, njerëzit përqafonin ushtarët e huaj me lot gëzimi, luftëtarët e UÇK-së zbrisnin nga malet e përqafonin familjet e tyre. Shqiptarë e të huaj vallëzonin në rrugë, sikur dhimbja s’kishte ekzistuar kurrë.
Dhe Albani, si gjithnjë, në vijën e parë, me aparatin gati për të kapur edhe lumturinë. E shihja tek vraponte sa andej-këtej, sikur donte të mos humbiste asnjë buzëqeshje, asnjë flamur që valëvitej, asnjë lot gëzimi nëpër faqe.
Në një moment pashë se ai kishte lënë kamerën poshtë dhe po përqafonte një djalosh të ri, një ushtar të UÇK-së me uniformë. Ishte një mik i tiji, që i kishte luftuar në mal. Albani qante dhe qeshte njëkohësisht, dhe në dorë mbante një shishe birrë që dikush ia kishte dhënë për festë. E ngriti shishen lart dhe thirri: “Për liri!”.
Një thirrje e thjeshtë që u mbyt në brohoritjen e turmës. Atë ditë pimë birrë në mes të sheshit të Prishtinës, të rrethuar nga njerëz të gëzuar, dhe Albani tregonte me entuziazëm historitë e tij si gjithmonë. Veçse këtë herë nuk kishte më nevojë t’i kthente në humor për të larguar frikën – frika kishte ikur, liria kishte ardhur, dhe tregimet e tij ishin bërë legjendë.
Ai u bë menjëherë i njohur mes kolegëve fotograf sepse të gjithë e dinin se Alban Bujari kishte fotografuar zemrën e luftës, kishte hyrë në zjarr e në ferr për të sjellë të vërtetën te populli dhe te bota. Shumë prej atyre fotove u botuan në gazeta prestigjioze të botës. Emri i tij filloi të lakohej me nderim, por ai vetë mbeti po ai njeri i thjeshtë.
“Kam bërë vetëm detyrën”, na thoshte kur e përgëzonim, dhe përpiqej ta kalonte me të qeshur, edhe ditën kur hymë në zyrat e “kohës ditore” dhe s’kishte mbetur asgjë. Redaksia s’kishte asgjë brenda.
Pas lufte, rrugët tona u ndanë. Unë ndoqa punët e mia, ai vazhdoi të mbante kamerën në dorë përditë, tashmë duke dokumentuar rindërtimin, paqen e brishtë dhe plagët që ende kullonin në shoqërinë tonë. Shpesh e takoja në Prishtinë, në kafet e vogla dhe jo ne zyrat e gazetës “Koha Ditore” ku basjke kishim punuar.
Herë pas here vëreja një hije lodhjeje a trishtimi në portretin e tij. Lufta i kishte lënë shenja të pashlyeshme – net të tëra pagjumësie, ankthesh që e zgjonin duke përmendur “erën e gjakut e të barutit” në gjumë. Ishte njerëzor në çdo qelizë, i ndjente në shpirt vuajtjet që kishte parë, dhe megjithëse bënte humor në shoqëri, mua si mik i vjetër më rrëfente se në zemër ende i buçisnin krismat e asaj kohe.
“Disa beteja vazhdojnë brenda nesh edhe kur pushon lufta jashtë”, më tha një mbrëmje teksa shikonim së bashku një gote birre dhe qiellin e kuq, qe i kujtonte flakët e Kosovës së ’99-ës.
E megjithatë, Albani nuk u dorëzua kurrë ndaj errësirës. Ai vazhdoi punën e tij fisnike: hapi ekspozita fotografish për të mos lënë historinë të harrohet. Më kujtohet kur nuk shkova në hapjen e ekspozitës së tij “Rrugëtimi drejt lirisë”, se isha larg Prishtinës, nëpër muret e galerive ishin var fotot e Reçakut, Prekazit, Krushës, Dubravës, Mejës… secila një dritare në kujtesën tonë të përbashkët.
Në atë sallë kishte një heshtje kur Albani i vendosi ne mure sepse ato fotografi janë plumbat e tij kundër harresës. Dhe kishte të drejtë, çdo imazh që ai kapi në film ishte një e vërtetë e gjallë që sfidonte propagandën, mohimin, apo thjesht harresën e kohës. Ai ekspozoi edhe “Erë Gjaku” me pamjet e Masakrës së Rogovës së Hasit dhe tragjeditë e tjera, duke i fiksuar ato përgjithmonë si pjesë të kujtesës sonë kombëtare.
Shikuesit dilnin nga ekspozita të tronditur e mirënjohës. Trashëgimia e tij tashmë kishte filluar të ndriçonte brezat e rinj që s’kishin lindur ende kur ndodhi lufta, po mësojnë prej fotografive të tij se çfarë çmimi u pagua për lirinë.
Alban Bujari ishte më shumë se një fotoreporter; ai ishte kronikan i së vërtetës, një artist i dhimbjes dhe shpresës që vuajtjen e shndërroi në kujtesë kolektive. Me kurajën e tij ai tregoi se si njeriu mund t’i bëjë ballë së keqes, jo me armë në dorë, por me humanizëm dhe të vërtetë. Ai e rrezikoi jetën pa hezitim, sepse e dinte që fotografitë e tij do të bëheshin zëri i atyre që u heshtën përgjithmonë.
Sa herë që shohim sot një foto të luftës nëpër libra a muze, një foto që na rrëqeth mishtë e na kujton nga kemi ardhur, diku në atë imazh është edhe syri i Albanit, ai sy i pagjumë që dikur pa namin e zi drejt e në fytyrë dhe nuk u zmbraps.
Fotografitë e tij janë bërë histori, dokument i gjallë që nuk mund të mohohet. Në to gjejmë guximin e një njeriu që sfidoi vdekjen me një aparat fotografik në vend të pushkës, gjejmë shpirtin e tij të ndjeshëm që qan për çdo viktimë, por edhe buzëqesh për çdo çlirim.
Sot, teksa shkruaj këto radhë, e ndiej ende praninë e Albanit pranë meje – si atëherë kur vraponim nën breshërinë e plumbave, ashtu edhe tani kur vrapojmë nën kujtimet. Ai nuk është më në këtë botë fizikisht, por është kudo, në çdo fotografi të zymtë lufte që ai la pas, në çdo tregim ku shfaqet një burrë trim me aparat në dorë, në çdo gotë birre që miqtë e tij ngrenë për kujtim.
Unë, miku i tij i vjetër, shpesh mblidhem me të tjerë që e njohën dhe flasim për të. Dhe gjithmonë, pa përjashtim, dikush qesh – sepse Albani na ka lënë plot histori gazmore, plot shaka mes plumbash, plot kujtime të çmendura për t’u rrëfyer. Si ky për vdekjen e tij të hershme.
Kështu ai na bënte të qeshnim edhe kur bota po shembej, të mos e humbnim kurrë besimin tek jeta. Ai e përjetësoi me veprën e tij dhimbjen e Kosovës, por edhe forcën dhe shpirtin e tij. Trashëgimia e Alban Bujarit do të jetojë sa herë të flasim për luftën e Kosovës – sepse s’mund ta kujtojmë atë kohë pa kujtuar fotografinë e tij, sytë e tij vigjilentë pas objektivit dhe zemrën e tij të madhe.
Në një nga ditët tona të fundit bashkë, ku kisha dal me Migjenin dhe Ismail Tashollin para se vdekja ta rrëmbente prej nesh, u ulëm sërish në të njëjtin lokal ku ai kishte dëshirë, si në mbrëmjet pas lufte. Albani, me gjithë dhembjet, porositi dy birra. Ma zgjati njërën gotë dhe i trokitëm lehtë. “Gëzuar, mik!” – më tha me atë buzëqeshjen e lodhur, por të sinqertë.
“Për ata që s’janë më, e për ne që jemi ende këtu të tregojmë”. Unë s’fola dot nga emocioni, veç e piva gotën me fund duke e shikuar në sy.
Sot e kësaj dite, çdo herë që do bie muzgu dhe kujtimet e luftës më vijnë përpara syve, unë do marrë një gotë , do e ngre lart drejt yjeve dhe pëshpërit: “Gëzuar, Alban!” – për njeriun që diti të jetonte plotësisht, të donte pafundësisht dhe të tregonte guxim deri në vetëmohim.
Ai ishte dhe mbetet fotografi i një epoke, një dëshmitar i historisë sonë që e mbajti premtimin. Nuk la kurrë që e vërteta të vritej apo të harrohej. Kujtimi i tij do të rrojë në zemrat tona dhe në çdo imazh që rrëfen historinë e Kosovës.
