REUTERS, MADRID/ Spanja ka kërkuar të mos marrë pjesë në planin e NATO-s për të rritur shpenzimet e mbrojtjes të anëtarëve në 5% të produktit të tyre të brendshëm bruto, një veprim që mund të prishë një samit në të cilin aleanca ushtarake planifikon t’u kërkojë atyre të angazhohen ndaj objektivit.
Në një letër dërguar shefit të NATO-s, Mark Rutte, të cilën e ka parë Reuters, kryeministri Pedro Sanchez kërkoi një “formulë më fleksibile” që ose e bën objektivin e shpenzimeve opsional ose përjashton Spanjën nga zbatimi i saj.
Ai tha se nuk ishte qëllimi i Spanjës të pengonte rezultatin e samitit të NATO-s të javës së ardhshme . Por çdo marrëveshje për të rritur shpenzimet e mbrojtjes – një përgjigje ndaj një kërkese të Presidentit të SHBA-së Donald Trump – do të kërkonte miratim unanim nga 32 shtetet anëtare.
“Angazhimi për një objektiv prej 5% jo vetëm që do të ishte i paarsyeshëm, por edhe kundërproduktiv, pasi do ta largonte Spanjën nga shpenzimet optimale dhe do të pengonte përpjekjet e vazhdueshme të BE-së për të forcuar ekosistemin e saj të sigurisë dhe mbrojtjes”, shkroi Sanchez në letër.
“Është e drejta legjitime e çdo qeverie të vendosë nëse është apo jo e gatshme të bëjë këto sakrifica. Si një aleat sovran, ne zgjedhim të mos e bëjmë këtë”, shtoi ai.
Me një vlerë prej 1.28% të PBB-së, Spanja kishte përqindjen më të ulët të shpenzimeve për mbrojtjen në aleancë vitin e kaluar, sipas vlerësimeve të NATO-s. Sanchez ra dakord në prill të përshpejtojë përpjekjet për të përmbushur objektivin aktual të NATO-s prej 2%.
Rutte ka propozuar që shtetet anëtare të bien dakord të rrisin shpenzimet e mbrojtjes në 3.5% të PBB-së dhe të angazhojnë një 1.5% të mëtejshme për shpenzime më të gjera që lidhen me sigurinë.
Udhëheqësit në të gjithë NATO-n thonë se objektivi i saj aktual i shpenzimeve nuk është më i mjaftueshëm, me Rusinë që përbën një kërcënim më të madh që nga pushtimi i Ukrainës në vitin 2022.
I pyetur për koment mbi kërkesën e Spanjës, një zyrtar i Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut tha: “Diskutimet midis aleatëve mbi një plan të ri investimesh në mbrojtje janë duke vazhduar.”
SHQETËSIMET E SPANJËS
SHBA-të, të cilat kanë qenë mbështetëset kryesore ushtarake të Kievit që nga pushtimi i Rusisë, shpenzuan rreth 3.38% të PBB-së për mbrojtje në vitin 2024, e treta më e lartë midis vendeve të NATO-s, sipas aleancës.
Trump ka thënë se anëtarët e NATO-s nuk po shpenzojnë pjesën e tyre të drejtë për mbrojtje dhe ka kërcënuar të mos u vijë në ndihmë atyre që nuk po e bëjnë këtë.
Megjithatë, Sanchez tha se nxitimi drejt një objektivi prej 5% do të dëmtonte përpjekjet e Bashkimit Evropian për t’u bërë i pavarur në prodhimin e mbrojtjes, duke i shtyrë qeveritë të blejnë pajisje jashtë bllokut dhe se kjo ishte “e papajtueshme me shtetin tonë të mirëqenies dhe vizionin tonë botëror”.
Partnerët e vegjël të koalicionit, platforma e ekstremit të majtë Sumar, kundërshtojnë çdo rritje, ashtu si edhe partia Podemos, e cila nuk është pjesë e koalicionit, por ka mbështetur qeverinë në votime kyçe.
Tani, një skandal korrupsioni që ka përfshirë partinë socialiste të kryeministrit ka shkaktuar zemërim midis partnerëve dhe aleatëve të koalicionit, duke ngritur madje edhe mundësinë e zgjedhjeve të parakohshme.
“Nëse qeveria ka nevojë për mbështetje parlamentare për të miratuar shpenzimet, do të ketë një kohë shumë të vështirë në situatën aktuale”, tha Jose Miguel Calvillo, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin Complutense të Madridit.
Disa anëtarë të tjerë të NATO-s gjithashtu e kanë vënë në pikëpyetje afatin kohor, duke thënë se është shumë i shpejtë, por në përgjithësi janë të gatshëm të regjistrohen, thonë burime diplomatike.
Italia, për shembull, dëshiron që afati të zhvendoset në vitin 2035 nga viti 2032 dhe të hiqet një kërkesë për të rritur shpenzimet me 0.2% në vit, tha një burim me njohuri për çështjen.
“Nuk duket mirë, me të vërtetë, por ende nuk kemi mbaruar”, tha një zyrtar i lartë evropian në lidhje me letrën e Sanchez. “Nesër do të kemi diskutime të thella dhe ndoshta do të gjejmë një rrugëdalje. Spanja ka treguar se është një aleat i palëkundur deri më tani.”
