Nga Thoma Gëllçi
Për më shumë se 80 vjet, Zëri i Amerikës transmetoi lajme në vende, shumë prej tyre autoritare, ku burimet e besueshme të informacionit për botën e jashtme ishin shpesh të vështira për t’u gjetur. Tani, ato transmetime — të konsideruara prej kohësh si një pjesë e rëndësishme e përpjekjeve të SHBA-së për të promovuar demokracinë dhe transparencën jashtë vendit — po shuhen. Orë pasi Presidenti Donald Trump nënshkroi një urdhër ekzekutiv të premten duke kërkuar shpërbërjen e agjencisë federale që mbikëqyr Zërin e Amerikës, qindra gazetarë, drejtues dhe punonjës të tjerë në selinë e organizatës në Uashington u informuan se po vendoseshin në pushim me pagesë. Punonjësit thanë se humbën shpejt aksesin në emailin e punës dhe programe të tjera komunikimi. Shumica e përmbajtjes së Zërit të Amerikës prodhohet në Uashington dhe më pas transmetohet në një rrjet të degëve në mbarë botën. Me shumicën e fuqisë punëtore të Zërit të Amerikës të mbyllur, të paktën disa nga frekuencat e tij radiofonike në Azi, Lindjen e Mesme dhe gjetkë u errësuan ose filluan të transmetojnë vetëm muzikë, thanë punonjësit. Në raste të tjera, stacionet radiofonike, televizive dhe ato dixhitale që përdornin programet e Zërit të Amerikës do të mbeten online, por pa kontributet nga Shtetet e Bashkuara. Disa nga ato degë gjithashtu transmetojnë përmbajtje të siguruar nga mediat shtetërore të vendeve si Rusia dhe Kina, të cilat programet e Zërit të Amerikës, në fakt, i kishin kundërshtuar. Përpjekjet e administratës Trump për të mbyllur Zërin e Amerikës janë pjesë e një fushate më të gjerë për të dobësuar mediat. Shtëpia e Bardhë, për shembull, ka ndaluar Associated Press nga mbulimi i ngjarjeve të caktuara për shkak të refuzimit të saj për t’iu referuar Gjirit të Meksikës si Gjiri i Amerikës. Zoti Trump dhe aleatët e tij kanë paditur media të ndryshme dhe kanë thënë se po shqyrtojnë më shumë padi. Zëri i Amerikës filloi transmetimet në vitin 1942, si pjesë e një përpjekjeje federale gjatë Luftës së Dytë Botërore për të luftuar propagandën naziste në Amerikën Latine dhe gjetkë. Gjatë Luftës së Ftohtë, transmetimet e tij me valë të shkurtra pas Perdes së Hekurt ishin pjesë e fushatës së qeverisë së SHBA-së për të kundërshtuar komunizmin dhe për të nxitur lirinë. Të paktën deri këtë fundjavë, Zëri i Amerikës transmetonte raporte në dhjetëra gjuhë dhe arrinte qindra miliona dëgjues jashtë Shteteve të Bashkuara, duke përfshirë vende si Kina dhe Irani, qeveritë e të cilëve vendosin kontrolle të rrepta mbi burimet e jashtme të lajmeve. Statuti i Zërit të Amerikës u krijua për të mbrojtur pavarësinë e tij editoriale nga çdo administratë në pushtet. Mandati i tij është të shërbejë si një burim i besueshëm lajmesh, të paraqesë “një portret të balancuar dhe gjithëpërfshirës” të Amerikës dhe të “paraqesë politikat e Shteteve të Bashkuara qartë dhe efektivisht.” Në mandatin e tij të parë, Shtëpia e Bardhë shpeshherë kritikoi atë që e shihte si njëanshmëri liberale të Zërit të Amerikës. Përpjekjet e administratës për të përafruar transmetuesin e financuar nga taksapaguesit me agjendën e zotit Trump, duke përfshirë zhvillimin e hetimeve të brendshme ndaj disa prej gazetarëve të tij, u konsideruan më vonë të papërshtatshme nga hetuesit federalë. Këtë vit, zoti Trump ka lëvizur me shpejtësi për të heshtur transmetuesin. Ai emëroi një ish-spikere lajmesh të krahut të djathtë, Kari Lake, për të drejtuar Zërin e Amerikës. Edhe para se ajo të mbërrinte, transmetuesi filloi të dekurajonte gazetarët e tij nga thënia ose shkrimi i gjërave që mund të interpretoheshin si kritike ndaj zotit Trump — pjesë e një përpjekjeje që drejtuesit e tij shpresonin se do të ndihmonte në shmangien e sulmeve nga presidenti. Shtëpia e Bardhë të shtunën lëshoi një deklaratë për shtyp duke dënuar atë që e quajti roli i transmetuesit në përhapjen e “propagandës radikale” dhe duke akuzuar punonjësit e tij për njëanshmëri të theksuar të majtë. Kjo kritikë është e njëjta që Presidenti Trump dhe aleatët e tij i drejtojnë shpesh mediave tradicionale.
Një nga gazetarët e vjetër të Zërit të Amerikës, Steven Herman, u vendos në një “pushim të arsyeshëm” këtë muaj, duke pritur një hetim nga njësia e burimeve njerëzore për postimet e tij në rrjetet sociale lidhur me administratën Trump. Më pas, ai publikoi atë që e quajti një “requiem” për transmetuesin që kishte shërbyer kaq shumë për të përhapur informacion dhe të vërtetën.
Zoti Herman shkroi: “Të mbyllësh Zërin e Amerikës është të shuash një dritë që ka ndriçuar disa nga orët më të errëta që nga viti 1942.” Ky ishte një mesazh i fortë për rëndësinë e Zërit të Amerikës si një ndërthurje e informacioneve të besueshme dhe një ndihmë për promovimin e demokracisë dhe lirisë, sidomos në periudha kur qeveritë autoritare po përpiqen të kufizojnë lirinë e informacionit dhe të nënshtrijnë shtypin
Gjatë gjithë ekzistencës së tij, Zëri i Amerikës ka luajtur një rol të rëndësishëm në kundërshtimin e regjimeve autoritare dhe në promovimin e vlerave demokratike. Ndihmesa e tij ka qenë e jashtëzakonshme për vendet që jetonin nën ndikimin e diktaturave, duke përfshirë dhe Shqipërinë gjatë periudhës komuniste. Transmetimet e Zërit të Amerikës ishin një dritare e vetme informacioni për shumë shqiptarë, që ishin të mbërthyer nga censura e shtetit. Përmes Zërit të Amerikës, shqiptarët mund të merrnin lajme të pastra dhe të paanshme për ngjarjet që zhvilloheshin në botën perëndimore dhe, më e rëndësishmja, ata mund të informoheshin mbi realitetin që mbizotëronte jashtë kufijve të Shqipërisë.
Një nga figurat më të njohura të Zërit të Amerikës dhe një ndihmës i pazëvendësueshëm për shqiptarët ishte Elez Biberaj, i cili shërbeu si drejtues i shërbimit shqiptar dhe më pas si Drejtor i Divizionit të Euroazisë. Biberaj ishte një figurë udhëheqëse që përmes transmetimeve të Zërit të Amerikës, ndihmoi në edukimin dhe informimin e popullatës shqiptare, shpeshherë duke i ofruar informacion të paanshëm që shenjoi një kontrast të qartë me propagandën që kishte përhapur .
Në një postim ne profilin e tij ne LinkedIn, zoti Elez Biberaj shkroi : “ Zëri i Amerikës, një dritë shprese dhe e vërtetës për qindra milionë njerëz në të gjithë botën, u hesht sot në emër të zvogëlimit të byrokacisë federale. Për më shumë se tetë dekada, Zëri i Amerikës ka qenë një forcë jetike në promovimin e ideve demokratike të Amerikës, duke paraqitur besnikërisht politikat e SHBA-së, duke avancuar interesat kombëtare dhe duke shërbyer si një burim i besueshëm lajmesh për miliona njerëz në rajone të privuara nga informacioni. Vendimi për të shkatërruar një nga pasuritë më të mëdha kombëtare të Amerikës do të shkaktojë dëme të thella në imazhin e SHBA-së, interesat e saj globale dhe promovimin e vlerave demokratike – dëme që asnjë armik nuk mund t’i arrinte kurrë. Sot shënon një kapitull thellësisht të trishtë në historinë e angazhimit të Amerikës me botën.”
Për shumë shqiptarë, Zëri i Amerikës ishte një simbol i lirisë së shprehjes dhe i mundësisë për të njohur të vërtetën për ngjarjet që po zhvilloheshin në botë. Në një periudhë kur mediat e kontrolluara nga shteti shpërndanin vetëm lajme të manipuluaara dhe të njëanshme, transmetimet e Zërit të Amerikës ishin një shpëtim dhe një mundësi për të marrë informacionin e duhur dhe të pastruar nga çdo lloj propagande.
Në këtë kuadër, përpjekjet për të mbyllur ose dëmtuar Zërin e Amerikës janë të rrezikshme, jo vetëm për Shtetet e Bashkuara, por edhe për shumë shtete që varen nga ky burim informacioni. Pavarësia editoriale dhe misioni i Zërit të Amerikës ishin të mbrojtura nga një statut i veçantë, që kishte për qëllim të sigurohej se transmetimet e tij do të ishin gjithmonë të paanshme dhe të besueshme, për të mbështetur jo vetëm imazhin e SHBA-së, por edhe për të promovuar demokracinë dhe liritë e individëve në mbarë botën.
Mbyllja e këtij shërbimi do të ketë një ndikim të thellë jo vetëm në imazhin global të SHBA-së, por edhe në besueshmërinë e medias dhe në mundësinë e njerëzve për të marrë informacion të saktë dhe të paanshëm. Zëri i Amerikës ka qenë dhe do të mbetet një nga mjetet më të fuqishme të diplomacisë soft të SHBA-së, dhe mbyllja e tij përfaqëson një humbje të madhe për të gjithë ata që besojnë në fuqinë e informacionit të lirë dhe të pavarur.
