Letër e hapur për mendjet e mbyllura

(Pas leximit të Fjalorit të Akademisë Malazeze)

Nga Ledi Shamku

Lexova reagimin e deputetit shqiptar në Parlamentin malazez, z. Nik Gjeloshaj, të cilin e falënderoj me zemër, në lidhje me fjalorin e sapobotuar nga Akademia e Shkencave Malazeze.

Profesionalizmi don që ta shihja me sy vetë atë faqe fjalori, e kështu i falem nderës gazetarit dhe mikut tim Simon Shkreli, për dokumentin dhe shqipërimin e kësaj flete fjalori. Përkthimin po e sjell këtu më poshtë:

1. ALBANIZACIJA- (albanizimi)- imponim i gjuhës, kulturës dhe zakoneve shqiptare- duke pyetur ka dhënë disa përgjigje- në bazë të përvojës refugjatët ortodoksë sllavë nga territoret e Shqipërisë, të cilët kanë qenë para presionit sistematik të albanizimit, sidomos në periudhën pas Luftës II Botërore.
2. Albaniziranje- ose- albanizirati
3. Albanizirati- do thotë, se edhe pse malësoret (malisori) janë albanizuar, e folura e tyre dallohet shumë nga standardi i gjuhës shqipe.

Tani: të moçmit e mi më kanë porositë gjithnjë që, kur jam e nxehur apo e fyer, të numëroj deri në 10, për t’i çelë rrugë arsyes. Dhe unë i dëgjova e numërova. Mbetem e nxehur dhe thellësisht e fyer nga kjo faqe fjalori drejtuar etnisë sime shqiptare, por tash po më flet arsyeja. Dhe me plot arsye, si deputete e Kuvendit të Shqipërisë, si anëtare e Komisionit parlamentar të Edukimit dhe Kulturës, si studiuese e shqipes dhe historisë së saj dhe si shqiptare, i kërkoj zyrtarisht Akademisë së Shkencave të Malit të Zi, që në respekt të së vërtetës shkencore dhe të Konventave Europiane të bashkëjetesës, ta tërheqë një orë e më parë këtë Fjalor nga qarkullimi, duke u kërkuar ndjesë shqiptarëve e duke ndrequr shtrembërimet e rënda në të.

Ç’do me thënë: “Malësorët (Malisori) janë albanizuar”?! Cilët qenkan këta refugjatë sllavë ortodoksë, banorë në trojet shqipfolëse të Malit të Zi, që paskëshin qenë sllavë të ikur nga Shqipëria sipas Akademisë e që më pas na qenkan albanizuar?!

Banorët e Ulqinit, Tivarit, Krajës, Plavës e Gucisë?! Shqiptarët e Ljajrjes, Briskut e Shestanit, një pjesë e të cilëve migruan mandej në Njëmijëeshtatëqindën në Zarë, morën gjuhën shqipe me vete dhe ende e flasin aty?! Shqiptarët që mbetën jashtë kufijve pas copëtimit të Shqipërisë e që do dekada më pas, pas Luftës së Dytë Botërore, për shkak të diktaturës së Enver Hoxhës dhe mbylljes së kufijve tanë, humbën edhe komunikimin me shtetin amë e u ndanë për së gjalli për plot 50 vjet, për këta malcorë shqiptarë e ka fjalën Akademia?!

Shqiptarët e Malit të Zi që ruajtën me thonj e me shpirt gjuhën dhe traditat edhe nën Jugosllavinë e Rankoviçëve e Millosheviçëve, kur të tretej boja birucave për një libër shqip, për këta shqiptarë e ka fjalën Akademia?!

Shqiptarët e Malit të Zi, të cilët para 10 vjetësh qenë faktori kryesor etnik, politik e social që Mali i Zi të fitonte pavarësinë, e që para do ditësh e kremtuan së bashku këtë pavarësi, për këta shqiptarë e ka fjalën Akademia?!

Shqiptarët që janë në trojet e veta qysh se ka diell e hënë, e për shkak të dhunës së dikurshme e harresës së tanishme (po po, harresës nga ne për marren tonë), janë rrudhur në gjuhën dhe kulturën e tyre por po shkrijnë kamje e skamje e gjithë sa kanë, si i nderi Shtjefën Ivezaj, për të mbajtur gjallë muzè e dëshmi shqiptare për brezat që vijnë?!

Sllavë të “albanizuar” në trojet dhe komunat shqiptare të Malit të Zi?! Në ato troje të quajtura historikisht Albania Veneta?! Aty ku edhe fshati ndarës quhet Kufin?!

Ky është turp akademik, dhe fyerje jo e vogël, e cila ka atë përmasë që nuk mund të quhet lajthitje, ngaqë vjen nga një Akademi dhe gjendet në një fjalor të sapobotuar.

Anakronizëm i shëmtuar shovinist, për të cilin besoja se një shtet fqinj me ne si Mali i Zi, që kërkon të integrohet në Europën e Të Drejtave dhe të Vërtetave, duhej ta kishte hedhur pas shpine si diçka të rrejshme e të dalë kohe.

Jemi një komb gjuhësor ne shqiptarët, dhe shtrembërimet mbi gjuhën janë shtrembërime mbi kombësinë. Jemi vullnetmirë e paqësorë, por jo leshko të paditur e as gjunjëthyer.

Ndaj, i kërkoj Akademisë së Shkencave, që bashkë me ndjesën e duhur, të ndreqë sa më parë këtë shëmti.

Po pres, uroj jo gjatë!

Dhe ndërkohë që pres reagimin e Akademisë Malazeze, kam mbetur pa fjalë nga mosreagimi i Akademisë Shqiptare, ndonëse e prita! Në fakt e kam pritur gjatë reagimin e Akademisë sonë të Shkencave, edhe për raste të tjera, por kësaj radhe rasti është siç thuhet, kokë për kokë, pra Akademi për Akademi. Çështja është albanologjike, për të cilën ekspertët nuk i mungojnë Akademisë. Madje çështja është kombëtare dhe shkencore njëherësh. Akademia e Shkencave të Shqipërisë mjerisht nuk ka asgjë për të thënë. Vallë të jetë e zënë me zgjidhjen e dilemës së vet ekzistenciale “të jesh a të mos jesh”? Heshtja e tashme përballë Akademisë Malazeze konfirmon sërish se, për të ekzistuar, duhet të jesh. A është vallë Akademia jonë e Shkencave? Ku është?

*Deputete dhe gjuhëtare