“E si mund të quhemi puçistë ne, kur edhe për të kaluar një drekë së bashku, mezi mblidhemi”. Ai që e bëri këtë konstatim hokatar ishte Mero Baze, teksa shihte sesa i vështirë po rezultonte servisi i fotove që revista “Java” kërkonte të bënte me grupin e katër gazetarëve, që një vit më parë u etiketuan si puçistë nga komisioni hetimor i 21 janarit. Duke u kërkuar edhe hetimin e tabulateve telefonike. Kjo frazë e pasqyronte dukshëm ambientin e relaksuar në restorantin ku, për herë të parë pas shumë kohësh, Filip Çakuli, Mero Baze, Sokol Balla dhe Andi Bushati, po uleshin të gjithë së bashku. Jo edhe aq për të kujtuar një ndodhi që tani ka më shumë nota humori sesa drame, por edhe për të komentuar atë që po ndodh në këtë përvjetor të trazuar.
Megjithatë, ky 21 janar të çon vetvetiu prapa në kohë. E gjithë kurba e vitit që lamë pas, ka qenë e dominuar nga ajo ditë dhe nga helmi që ajo prodhoi e la pas. I gjithë kalendari kohor e politik i 2011 është varur në gozhdën e përgjakur të 21 janarit. Nga kjo sindromë nuk shpëtojnë dot as gazetarët e njohur, të cilët i përgjigjen në mënyra të ndryshme pyetjeve “Pse”, “Si”, “Kush”?!
Filip Çakuli nuk i largohet profilit të tij të humorit. Një humor gri, në këtë rast. Natyrshëm nuk i ndahet as llullës së tij, e cila, së bashku me mjekrën e zbardhur, i jep një pamje prej babaxhani, më shumë sesa të një drejtuesi të një emisioni investgativ. Ai kujton se si lajmi për kërkesën e tabulateve e ka gjetur në Divjakë, ku i kishte ndodhur një fatkeqësi. “Po varrosja vjehrrën, kur më marrin në telefon e më japin lajmin”, shprehet ai. “Mendova në çast se do të qe ndonjë shaka, por kur u sigurova, mendimi tjetër që ma përshkoi trurin ishte: I fortë Doktori, po ma kalon me humor, edhe mua, si drejtor i Fiksit”! Mero Baze ka një tjetër variant për përjetimin e atyre ditëve. Ai kujton se si ato momente i është dashur të përballojë dy fenomene të kundërta: dëshirën për të banalizuar nismën e kryeministrit dhe seriozitetin e perëndimorëve “që në menyrë cinike, më shumë shqetësoheshin, ose bënin sikur shqetësoheshin, për tabulatet tona, se për vdekjen e katër qytetarëve”. Baze thotë se Berisha kërkonte të shfrytëzonte zhurmën që do të bënte përfshirja e gazetarëve në konflikt, për të hequr një pjesë të përgjegjësive të rënda që ka për 21 janarin. “Kur u sigurua që shpëtoi, tërhoqi akuzat ndaj nesh”, thotë ai.
Sokol Balla, gazetari i njohur i Top Channel, mendon se që nga 21 janari, kriza shqiptare ka mbetur në vend. “Gjithsesi, i pandreqshmi i madh mbetet Kryeministri. Mbeta i shtangur nga ripërsëritja e kërcënimit të 23 janarit, por mendoj se, më shumë se me Ramën dhe manifestimin e tij, kishte lidhje me ekspertizën e pritshme të FBI, e cila ka mbërritur që në 10 janar dhe pritet t’i vërë prangat disa VIP-ave të ngjarjeve në Bulevard”. Balla thotë se në kërkesën për të marrë me forcë tabulatet telefonike të gazetarëve, qeveria e shpërfilli koston e imazhit që do të merrte pas vetes, duke u kujdesur vetëm për balancimin e kostos së 21 janarit. “ Besoj se Berisha e ka një plan, dhe, mesa e njoh unë, mund të kemi edhe surpriza. Dhe prej tij, ato jo gjithmonë janë të këndshme”, shprehet Balla, duke shtuar se në ajër po vërtitet mundësia e zgjedhjeve të parakohshme.
Andi Bushati, “i katërti” në listë, thotë se tabulatet e gazetarëve ishin pjesë e “përrallës me grusht shteti”. Por ai ka dhe një bindje të tijën: u kërkua që gazetarët të damkoseshin si palë në konflikt. Pra, të rreshtoheshin me zor në “kuadratin” e opozitës. “Ky qe qëllimi i vërtetë dhe jo tabulatet tona, që gjoja kërkuan t’i merrnin. Edhe ata që i kërkuan, e dinin se as do t’i merrnin kurrë, e as nuk u duheshin në fakt”, shprehet drejtuesi i emisionit “Zonë e Ndaluar”. “Më duken të mjerë ata gjashtë burra të komisionit hetimor, – thotë Andi Bushati, – që janë të bindur se luajtën një rol që edhe vetë e dinin që s’ua besonte njeri. Ai proces ishte i pakuptimtë që në fillim, ai shërbeu vetëm për një gjë: së pari, për të krijuar idenë se kish ndodhur një grusht shteti, e pastaj kjo të përdorej për të mos lejuar një hetim të pavarur për ngjarjet dhe, së dyti, për të goditur konkurrentët politikë përtej opozitës”.
ANDI BUSHATI
Nëse do t’ju pyesnin sot, një vit më pas, a keni një ide të saktë se përse shtetit shqiptar i duheshin tabulatet e tua, gjithnjë e parë kjo në lidhje me ngjarjen e 21 janarit?
Në fakt, tabulatet nuk i duheshin shtetit. I duheshin asaj pjese të pushtetit, që kërkonte të ngrinte një tymnajë të madhe për të fshehur një pyetje të thjeshtë: Kush i vrau katër demonstrues? Për të gjithë këtë u ngrit përralla me grusht shteti, ku ishin të implikuar jo vetëm opozita, jo vetëm presidenti i republikës, kreu i shërbimit sekret, kryeprokurorja, por edhe gazetarët. Për ne të fundit, qëllimi ishte i dyfishtë, jo vetëm t’i shërbenim sadopak shtimit të kësaj tymnaje, por edhe të damkoseshim si palë në konflikt, pra, që ajo që mund të thonim apo shkruanim në ditët pas puçit, të relativizohej. Pra ky qe qëllimi i vërtetë, dhe jo tabulatet tona, që gjoja kërkuan t’i merrnin. Edhe ata që i kërkuan e dinin se as do t’i merrnin kurrë e as nuk u duheshin në fakt.
Çfarë do t’i thonit panelit hetimor të parlamentit që vijon formalisht hetimet, në lidhje me atë që e quan puç shteti? Sa kuptim ka ky proces tani, pas një viti?
Më duken të mjerë ata gjashtë burra të komisionit hetimor, që janë të bindur se luajtën një rol që edhe vetë e dinin që s’ua u besonte njeri. Ai proces ishte i pakuptimtë që në fillim, ai shërbeu vetëm për një gjë, për të krijuar idenë se kish ndodhur një grusht shteti e pastaj kjo të përdorej për të mos lejuar një hetim të pavarur për ngjarjet dhe, së dyti, për të goditur konkurrentët politikë përtej opozitës.
Si e shihni atë ngjarje nga distanca e një viti?
Si një ngjarje të hidhur, me katër jetë të humbura. Si një përpjekje për të mundur me gjak një protestë të dhunshme. Si një përgjigje asimetrike që iu dha një opozite më shumë se të zemëruar. Si një përgjigje tipike regjimesh, ku zemërimit i vihet përballë urrejtja, gurëve, makinat ujëhedhëse, shkopinjve, kallashnikovët dhe gërvishtjes së gardheve, vdekja!
SOKOL BALLA
Si e shihni situatën sot, kur video shkaktare e 21 janarit ra formalisht poshtë dhe kur kryeministri përsërit paralajmërimin e 23 janarit të shkuar? A dëshmon edhe kjo, se koha shqiptare ka mbetur?
Koha e krizës shqiptare, më saktë, ka mbetur në vend. Çka tregon se 21 janari ishte kulmi i mbetur përgjysëm i saj. Ajo çka pasoi ishte përpjekje hipokrite për të mos e parë problemin në sy dhe për të zgjidhur vetëm tensionin momental. Në zgjedhje lokale, palët u futën pa marrëveshje dhe pa garanci e korrigjime kodesh, çka polli superkrizën skandaloze dhe po aq të papranueshme për opinionin publik sa katër vrasjet e bulevardit, në zgjedhjet për kreun e Bashkisë së Tiranës.
Për momentin më i fituari është Meta. Vetë u lirua nga ankthi i burgut, megjithëse ishte video e tij me Priftin dhe paralajmërimet e tij nga selia e LSI-së para 21 janarit, që nxitën më shumë se gjithçka, dhunën e të dyja palëve atë të premte të zezë.
Ai realizoi dy premtime të tijat të 2009: një jo publik: se do të shkatërronte e linte Edi Ramën në opozitë, dhe atë publik: se do të çonte Sali Berishën në pension. Paradoksalisht, LSI po i sjell më shumë dëm qeverisë sesa opozita e Ramës.
Pse u kap shteti me gazetarët më të njohur të vendit, kur e dinte koston e imazhit të këtij veprimi? A keni një ide?
Nuk besoj se qeveria, pas 21 janarit, kujdesej shumë për imazhin e vendit, sesa për të balancuar koston e paparashikuar që prodhoi në 21 janar, duke vrarë katër veta live nga një turmë e dhunshme, por që për fatin e mirë të saj dhe të vendit, askurrë nuk tentoi të merrte me dhunë kryeministrinë. Ne të katërt ishim kurban i kësaj situate, sepse, ndoshta për shkak të profesionit, ishim preja më e lehtë për të provuar në publik puçin në kokën e nxehtë dhe tullace fushë, të ndonjë deputeti faqekuq të mazhorancës.
Por e vetmja gje qe i prodhoi qeverisë ishin kosto të mëdha te ndërkombëtarët, pasi, kur emrat tanë u shqiptuan nga Lajcak, Fyle e Countrymen, qeveritarët mund të jenë ndjerë shumë keq. Se kanë kuptuar se ndoshta këtë vend e kanë privatizuar, por nuk mund të jenë kurrë pronarë të Lirisë, që katër emrat tanë simbolizojnë. Përtej kësaj, mendoj se ndoshta përdorimi i emrave tanë ka shpëtuar një koleg nga burgu i sigurt. Besoj se nga të katërt, Mero Baze ka qënë më i rrezikuari, pasi, megjithëse të katërt jemi gazetarë tradiconalisht kritikë me të gjitha qeveritë, Baze tashmë ka një konflikt të personalizuar me këtë mazhorancë.
Çfarë ndjeni sot, kur kujtoni se një vit më parë ishit i akuzuar si pjesë e puçit?
Keqardhje. Keqardhje për katër të vrarë dhe dhjetra të plagosur nga dy palët që u përleshën, siç po duket, vetëm për llogari të karrierave të dy komandantëve të tyre, e që në mungesë të këllqeve për t’u marrë me njëri-tjetrin, lanë ata në fushëbetejë të paguanin kostot. Paradoksalisht numri ishte i njëjtë: katër njerëz të vrarë dhe katër gazetarë të vënë po ashtu në shënjestër. Jo për t’u vrarë fiziksiht, por për t’u ekzekutuar profesionalisht.
Ndjej keqardhje për anëtarët e komisionit hetimor e veçanërisht për njërin që lexoi me aq pasion emrat tanë. Por po ju bëj një premtim: para se ky komision të mbarojë mandatin, do të publikoj librin tim të ri “Unë jetova në vitin 2011”. Aty do t’i publikoj fakte se si ne, katër gazetarët më të njohur shqiptarë, u bëmë pa dëshirën tonë, pjesë e dy puçeve. Njërin imagjinar dhe tjetrin të vërtetë. Të dy, për fat të keq, me të njëjtin autor…
MERO BAZE
Si e ndjeni sot veten në kostumin njëvjeçar të pucistit?
Kemi bërë më shumë humor se sa duhet me një shpikje, e cila nuk syonte dënimin tonë, por shpëtimin e Sali Berishës. Në ato ditë duhet të përballoja dy gjëra: banalizimin e akuzës për t’i treguar Berishës që nuk e marrim seriozisht dhe seriozitetin e perëndimorëve që, në mënyrë cinike, më shumë shqetësoheshin ose bënin sikur shqetësoheshin për tabulatet tona se për vdekjen e katër qytetarëve. E kam përjetuar i fyer mendjeshkurtësinë e të dërguarit të BE-së për krizën shqiptare, zotit Lajcak, i cili më në fund arriti të na shpëtonte ne nga “tabulatet”, dhe Berishën nga krimi i vrasjes. Isha i qartë, që në sekondën e parë, se gjithçka që shpikej ishte një mnyrë për të fituar kohë, që ai të shpëtonte veten. Dhe ia arriti.
Sa dramë dhe sa komedi ka brenda ajo që ndodhi një vit më parë?
Siç e thashë më lart, akuza për mua nuk ishte dramë personale, por makth, që ai po shpëtonte nga akzua e vrasjes duke u tallur me ne. Ai më njeh mua, njeh mirë Çakulin dhe Ballën, dhe po ashtu Bushatin. Ai e di që ne nuk e marrim seriozisht për ato që thotë, por për ato që bën. Dhe ne e shikonim ç’po bënte. Po fshihte provat e krimit që kish bërë. Kjo ishte ana dramatike e akuzës. Ana komike, në rastin tim, ishte që Guri Strazimirin të lexonte emrin tim si puçist. Aty kam qesh me lot dhe shpresoja të na thërrisnin në interpelancë, që të vazhdoja humorin me autorin e pretencës. Por u kthjellua shpejt pasi shpëtoi veten dhe kompleksoi prokrurinë dhe presidentin, nuk guxoi të përballej me ne.
FILIP ÇAKULI
Keni qenë ndër gazetarët më të akuzuar për ngjarjen e 21 janarit. Pse ka ndodhur kjo, sipas jush?
Përgjigja është e thjeshtë! Sepse emisioni që unë drejtoj ka thënë disa të vërteta të hidhura, të cilat mesa duket i kanë djegur fort qeverisë. Sa për akuzat, ose më mirë kërkesën për tabultatet tona, ajo datë më gjeti jashtë Tirane, në një fatkeqësi që më kishte ndodhur në familje. E kujtova për shaka lajmin fillimisht, por më pas, kur u sigurova, mendova: “Dreq o punë, Doktori kërkon të më marrë vendin e punës te Fiksi”. Me Doktorin, nuk nënkuptoj Sajmirin, të jemi të qartë! E gjithë historia e tabulateve tona dhe e epitetit “puçist” që na shoqëroi për pak ditë, ka qenë thelbi i absurdit që kalonte dhe kalon ky vend. U shpik një grusht shteti për të mbuluar një vrasje në bulevard. Dhe kjo s’është aspak komike, siç qe ajo puna e tabulateve tona.
REVISTA JAVA
