Nga Preç Zogaj
Partia Demokratike me koalicionin “Shqipëria madhështore” humbi të dielën zgjedhjet për herë të katërt radhazi gjatë dymbëdhjetë viteve të fundit. Me një rezultat ndër më të ulëtit e historisë së saj, midis 33-34 përqind në shkallë kombëtare, e përkthyer në pësëdhjetë mandate. Nga të cilët vetëm dyzet e dy do t’i përkasin PD-së. Tetë të tjerët janë dhurata për partitë aleate nga pjesa e listave të mbyllura.
Humbësi i madh është kryetari i saj, Sali Berisha.
Të humburit janë demokratët dhe opozitarët që duhet ta shohin pushtetin me dylbitë e vitit 1997 apo të vitit 2017.
E humbur është Shqipëria që nuk do të përjetojë sërish rrotacionin jetëdhënës të pushtetit.
Disfata e opozitës ishte e paralajmëruar. Me rikthimin e tij të sforcuar për arsyet që dihen Berisha do ta bënte Partinë dhe opozitën shumë më të vogël se në zgjedhjet e vitit 2021. Siç ndodhi në fakt. Opozita PD-LSI para katër vitesh ishte më pak se dy përqind larg Partisë Socialiste. Sot i ndan një humnerë elektorale që kap shifrën nëntëmbëdhjetë për qind.
Disfata ishte paralajmëruar nga pesë kompani ndërkombëtare sondazhesh me reputacion në vendet nga vinin. Ato fotografuan fitoren e qartë të PS-së. Kompania amerikane “KMcLaughlin and Associates”, e cila ka gjetur dy herë rezultatin fitues për presidentin Tramp në zgjedhjet e vitit 2016 dhe në zgjedhjet e vitit 2024, parashikoi një fitore me rreth tetëdhjetë mandate të PS-së, pa llogaritur votat e diasporës që nuk ishin pjesë e sondazhit.
Berisha gaboi në të gjitha llogaritë. Gaboi me ligjin zgjedhor deledash të diferencimit të kandidatëve në ca të nënës e ca të njerkës, një turp për PS-në gjithashtu, por që dëmet më të mëdha do t’ja shkaktonte PD-së.
Si të mos mjaftonte ligji, Berisha dyfishoi me diferencimin e kandidatëve në patricë dhe plebej me primaret dhe me listën, ku si një vëlla i madh “shpëtoi” nga konkurimi të preferuarit e tij, pastaj trefishoi kur nuk respektoi në shumë raste as verdiktin e primareve për ata që konkuruan.
PD ka thënë se “lëshoj” për ligjin absurd të mbylljes së listave në kreun e saj për t’i marrë PS-së ligjin për votimin e diasporës. Qesharake. Naive. Ky ligj, ashtu siç është bërë, ishte autogoli i dytë i Berishës. Që po verifikohet si i tillë me numërimin e votave të diasporës ku diferenca në favor të PS-së është me madhe se diferenca brenda vendit, një e dhënë specifike që u heq besueshmëri shtesë pretendimeve të Berishës për manipulimin e zgjedhjeve para të huajve.
PD gaboi me dhuratat elektorale partive aleate.
PD gaboi me qëndrimin ndaj SPAK. Përqindja e votave të saj përkon pak a shumë me minorancën anti-SPAK në vend.
PD gaboi në qëndrimin ndaj integrimit në Europë në një periudhë kur gjeopolitika ka hapur një perspektivë reale për pranimin e vendit me titull të plotë në BE dhe vetë Shqipëria po luan në një seri tjetër në këtë rrafsh, siç u pa edhe dje në Samitin e jashtëzakonshëm të Europës në Tiranë. Në vend që të sillej si të ishte në qeveri për këtë aspiratë kombëtare, aq më shumë kur është ajo që e ka krijues e para narrativën e integrimit në BE, PD u investua në ekspozimin ndërkombëtar të rrobave të palara të shtëpisë. Duke konfonduar një aspiratë kombëtare me konfrontimin politik brenda vendit. Duke bjerrë në imazh për vete brenda dhe jashtë vendit.
E fundit në këtë renditje, por e para nga pesha, Berishës i dolën gabim llogaritë me lëvizjen e tij për rimarrjen dhe Rithemelimin e PD-së. Me sloganin për një PD më të madhe e më të bashkuar, ai shthuri dhe thuri siç di ai një parti që kishte arritur në vitin 2021 një rezultat ndër të lartët e historisë së saj. Bashkë me Metën shthuren një opozitë shumë afër fitores, me vetëm 37 mijë vota më pak se PS. Që po të ishte ruajtur e forcuar do ta kishte parakaluar me kohë PS-në përgjatë mandatit të saj të tretë të karakterizuar nga dalja në dritë e korrupsionit masiv të qeverisë së saj, tashmë jo me fjalë, por përmes hetimeve penale nga SPAK.
Ai i joshi demokratët me futjen në statusin e partisë të fraksionit, të primareve, të dorëheqjes së kryetarit nëse humb zgjedhjet e plot norma të tjera demokratike. Kur erdhi puna për t’u zbatuar, diversiteti dhe fraksioni u katandisën në një garë konformizmi që kush e kush të emërohej deputet pa u votuar; primaret në formalitet për t’u hequr qafe; dorëheqja në rast humbjeje, me sa po shihet, në një normë të tipit “ashtu ishte loja”.
Nuk e përjashtoi hallin e personit Berisha në ekuacionin politik. Por kur vendos të përfshish partinë, duhet të konsiderosh interesat e gjithë të tjerëve, interesat e brezave politikë rreth PD-së. Pa i sakrifikuar ato në altarin e egos dhe hallit vetjak. Përndryshe humb ti, humbin gjithë të tjerët.
Drama e PD është se kjo parti nuk është ndalur asnjëherë të analizojë me përgjegjësi politike dhe profesionale shkaqet e brendshme të humbjeve të shumta të njëpasnjëshme, parlamentare dhe vendore. Në një kohë kur, përveç shkaqeve të jashtme në lidhje me manipulimet e llojllojshme të zgjedhjeve nga viti 1996 e këndej, ka patur e ka gjithnjë shkaqe të brendshme përcaktuese të secilës prej humbjeve.
Mungesa e reflektimit është mungësë vullneti për të ndryshuar. I pari dhe i vetmi rast kur një grup themeluesish dhe drejtuesish të PD-së kanë paraqitur me shkrim në Këshillin Kombëtar të PD-së një analizë shteruese që pati marrë emrin Mocion, na çon prapa në kohë në verën e vitit 1992 me rastin e humbjes se thellë të zgjedhjeve vendore të atij viti, as katër muaj pas fitores plebishitare të zgjedhjeve parlamentare.
Berishës iu deshën disa humbje të tjera për të pranuar e reflektuar frymën e Mocionit, thelbin politik të përmbajtjes së tij. Që na thotë se vetëm një simbiozë mes dy shpirtrave përlindës të PD-së, ai i një konservatorizmi të moderuar dhe ai i fashës liberaldemokratike, ku i pari ka më shumë numra dhe i dyti ka më shumë mendim dhe feksje rrezatuese deri përtej radhëve, mund ta çojë në fitore PD-në. Kjo simbiozë u vërtetua fitimtare në zgjedhjet e vitit 2005.
Asnjëherë tjetër më pas sepse simbioza u zbeh, Partia humbi dora-dorës vlerat e qëndrueshme liberalkonservatore, u bë gjithnjë e më e papëkufizueshme nga pikëpamja ideologjike, një grupim gjithnjë më i ngushtë interesi në orbitën e Berishës. Me fjalë të tjera u ngurtësua në formatimin berishist, shumicë në parti, pakicë në shoqëri.
Pas humbjes së thellë në vitin 2013 Berisha bëri një dorëheqje formale, duke ia lënë zyrën Lulzim Bashës. Ndërkaq ai nuk la asnjë ditë pa treguar me akte dhe gjeste se ishte në majë të partisë si kryetari i kryetarit. Bënte Basha një konferencë shtypi në Parti, ia priste Berisha me një me të madhe në zyrën e tij, në majë të kullës; fliste Basha në Kuvend 15 minuta, ia priste krytari historik me tridhjetë, dyzet e më shumë minuta me lejen e Metës që thoshte si me humor “për doktorin nuk ka minutazh”.
Ambasadorët kalonin për kortezi nga zyra e Bashës, por për zgjidhje ngjiteshin te ajo e Berishës. Rasti që u vë vulën gjithë të tjerëve është ai i të dërguarit të Departamentit të Shtetit Hoyt Brian Yee, për zgjidhjen e krizës së “çadrës” në vitin 2017. Zoti Yee arriti me Berishën shkrehjen e çadrës dhe tërheqjen e PD-së nga qëndrimet “e prera” se nuk hyjmë në zgjedhje dhe nuk i votojmë komisionet e reformës zgjedhore me Ramën kryeministër.
Drama e PD-së në fakt është lideri real që as fiton, as largohet.
Dhe breza të tjerë të rinj demokratësh që shohin t’u digjen shanset. Mëkat.
