Gjinushi: Basha të udhëheqë revolucionin pasi të bëjë burgun për 21 Janarin

Një nga institucionet që i mungon Shqipërisë është edhe institucioni opozitë. Pas dy dështimeve spektakolare që ka pasur PD me pasoja të mëdha, si në ’92, ’97 dhe 2005, 2013, kuptohet që lidershipi i ri duhet ta fillonte me çdo kusht nga distancimi nga gabimet, fajet, bëmat dhe gjëmat e mëparshme, dhe për të treguar që tashmë do kemi një ndryshim rrënjësor në rilindjen e vetë PD dhe të së djathtës shqiptare. Por në fakt kemi një kryetar të emëruar, i cili përpiqet që të imitojë në formë dhe në përmbajtje ish-kryetarin e PD, që është shkaktari i dështimeve në PD dhe i politikës shqiptare në tërësi. Berisha është protagonisti kryesor i ngjarjeve më të rënda që kanë ndodhur që nga manipulimi i zgjedhjeve të ’96, ’97, Gërdeci, 21 Janari., etj. Kryetari i ri i PD ka edhe një defekt tjetër serioz: Në background-in e vet ka të regjistruara disa nga episodet dhe implikimet më të rënda që e bëjnë të ngjashëm me ish-kryetarin e PD. Problemi numër një i Berishës ka qenë mosrespektimi i zgjedhjeve të lira dhe të ndershme në ’96, ndërsa Basha pranoi të vidhte mandatin e kryetarit të Bashkisë së Tiranës në 2011. Berisha e bëri nëpërmjet bandave anembanë Shqipërisë, ndërsa Basha e bëri nëpërmjet një bande në KQZ, në palcë dhe në qendër të Shqipërisë. Kryetari i mëparshëm njihet që, për hir të pushtetit përdor armë për të rrëzuar pushtetin e tjetrit apo për të mbajtur të vetin. Të njëjtën gjë bënë së bashku në 21 Janar. Sot e kësaj dite, Basha nuk distancohet nga vrasjet e 21 Janarit dhe të pranojë edhe gjykimin sepse ka qenë ministër i Brendshëm. Këtu ka një kontrast të madh. Protesta e opozitës kërkoi që të legjitimohej e drejta e popullit, e drejta e opozitës për të kërkuar dorëheqjen e qeverisë kur ajo ka abuzuar rëndë me fondet publike.,etj. Çfarë u kërkua në 21 Janar? E njëjta gjë. Si shpjegohet që, kur këta janë në opozitë kanë të drejtë të kërkojnë largimin e qeverisë dhe kur janë në pushtet kanë të drejtë të vrasin kur i kërkohet largimi nga qeveria!? Ky është problemi kryesor i Lul Bashës. Ne si PSD kemi thënë se populli në protestë ka të drejtë të kërkojë edhe largimin e qeverisë kur ka abuzuar me fondet, kur kanë dështuar në gjëra thelbësore. Këtë legjitimitet nuk mund ta ketë PD pa amnistuar 21 Janarin dhe pa u gjykuar për 21 Janarin. Duhet të bëjë një herë burgun e vrasjeve të 21 Janarit, pastaj të kërkojë të udhëheqë protesta demokratike për ndryshime në qeveri, etj. Problemi kryesor për të cilën bëhen protestat është lufta ndaj korrupsionit. Qeveria e sotme ka thyer disa mentalitete korruptive që ishin kthyer në sistem, siç ka qenë mospagimi i energjisë, vjedhja masive e energjisë, kompromentimi në tërësi i policisë, legjitimimi i trafiqeve, i drogës dhe mbrojtja e tyre nga qeveritë e mëparshme apo edhe evazioni fiskal. Në këtë drejtim, kjo qeveri ka bërë disa hapa të rëndësishëm, por, sigurisht që jemi ende larg goditjes së korrupsionit në nivele të larta. Lideri i ri i PD është një nga kampionet e abuzivizmit në nivelet e larta. Luftimin e korrupsionit nuk mund ta kërkojë PD e cila ka abuzuar me 200 milionë euro. Defekti kryesor i kësaj opozite është se po kritikon qeverinë për gjëra që i ka bërë me okë vetë, të cilat janë me fakte publikisht të njohura dhe penalisht të pandëshkuara. PD duhet të kalojë një herë nga njohja e përgjegjësive të veta, që të ketë moralin të kërkojë drejtësi dhe përgjegjshmëri te tjetri. Opozita e sotme s’ka moral të kërkojë dhe të flasë për dekriminalizimin pa filluar nga vetja, as për luftën ndaj korrupsionit në nivelet e larta pa filluar nga vetja, as për abuzivizëm me pushtetin pa filluar nga vetja.

Berisha vetëm këtë model di! Por kuptohet që nuk e bën dot më me Bashën. Po të shohësh në gjithë historinë e Shqipërisë nga ’90, përmbysja reale e sistemit me protestë ka ardhur vetëm nga Lëvizja Studentore. Unë me Salën kemi qenë një nga protagonistët në atë kohë. Kemi qenë midis palëve. Dihet shumë mirë që edhe kur u kërkua rënia e komunizmit, u negociua dhe nuk u përdorën armët. Ndërsa i vetmi që ka përdorur armët pas ’90, është Berisha!! Si në opozitë edhe në pushtet, PD ka përdorur armët; siç mbrojti pushtetin në ’97, siç krijoi kriza artificiale në ’98, si në 21 Janar. Në ’97 Berisha armatosi partinë e vet. Kjo është me fakte dhe dokumente dhe jo me thashetheme. Në këtë aspekt, PD ka një përvojë shumë të madhe në përdorimin e armëve për të marrë apo për të mbrojtur pushtetin, por tashmë gjërat kanë ndryshuar. Ato përrallat luftë civile, nuk i realizuan dot as në ’97 dhe duhet të kuptojmë që PD ka qenë në pragje konfliktesh të tilla përsa kohë në Ballkan kishte luftë. Viti 1997 ka qenë pararendëse e ndërhyrjes ushtarake, siç është ndërhyrja ushtarake për çështjen e Kosovës. Dhe për sa kohë kërkohej ndryshimi i kufijve politikë dhe aq më tepër të Kosovës, atëherë sigurisht që Shqipëria do të ishte në plagë e në zjarr. Ky ka qenë roli i Saliut në atë kohë. Tani, me vendosjen e NATO në Kosovë, me vendosjen e monitorimit ndërkombëtar në Kosovë dhe me zbutjen e marrëdhënieve në tërësi, qoftë mes Kosovës dhe Serbisë, problemet nisën të zgjidheshin në tavolinë dhe jo me dhunë. Pra, shqiptarët problemet nuk mund t’i zgjidhin me mjete të tjera përveç atyre demokratike.

Të flasësh për Lëvizjen Studentore nuk mund ta veçosh nga gjithë konjuktura e zhvillimeve brenda Shqipërisë dhe në Ballkan. Ndryshimi i sistemit në Shqipëri ishte i pashmangshëm, pasi ra sistemi komunist në gjithë Lindjen. Ishte si efekti domino që filloi me Poloninë, Çekinë, Hungari. Ndryshimi në Shqipëri erdhi pas një viti. Pa rënë socializmi në BRSS, nuk mund të binte edhe në vendet e Lindjes. Se si u zhvilluan ngjarjet dhe praktikat në vendet e caktuara, kjo varet nga specifika e vendit. Shqipëria u bë pjesë e ndryshimeve pasi ishte një proces i pashmangshëm. Përvoja e Lindjes tregon vetëm një gjë: Sa më vonë të bëhej ndryshimi, aq më shumë do rritej prezenca e dhunës. Çdo tentativë për ta zvarritur më tej, çdo tentativë për ta frenuar apo ndalur, artificialisht kjo mund të provokonte përplasje. Ngjarja e ambasadave ishte ngjarja më e guximshme në Shqipëri. Ajo tregoi se ishte një masë e tërë e pakënaqur, që kërkonte ndryshimin. Ndryshimi kërkohej nga të gjitha nivelet. Kishte më shumë ministra të avancuar në atë kohë sesa këta që mburren sot se kanë thënë ndonjë “fjalë” në atë kohë…Pastaj i takoi rinisë të ngrihej për ndryshimin e sistemit, sepse revolucionet demokratike me të rinjtë bëhen. Të tjerët luajnë rolin e nxitësit dhe të përkrahësit. Lëvizja Studentore i dha goditjen e fundit; legjitimin e rënies së sistemit. Unë dhe Saliu shkuam te studentët. Saliu sot ka frikë të thotë se çfarë bisedohej atëherë. Meqë ne kemi shkuar me mendjen tonë, i themi ato që kemi biseduar, meqenëse Saliu shkonte me mendjen e të tjerëve, nuk i thotë dot ato që bisedonte.

Saliu nuk e mohon dot që është thirrur nga Ramiz Alia për të shkuar te studentët. Saliu shkonte me mua te studentët. E kam gjetur Berishën dy herë te zyra e Xhelil Gjonit. Ramiz Alia më tha se do vijë edhe Saliu me ju te studentët. Unë shpreha çudinë, pse pikërisht ai?! Më tha se ashtu është puna. Në nëntor të ’90, në Kuvendin e Shqipërisë kam kërkuar atë që as më pak e as më shumë kërkuan studentët në dhjetor. Unë kam shkuar vetë pa mandat te studentët, por edhe me mandat për të folur me ta. Studentët na thanë se kërkonin pluralizmin. I thamë se jemi me ju. Saliu këtë nuk e mohon dot, madje e pranon. Njerëzit ndaheshin në ata që e donin ndryshimin dhe në ata që nuk e donin. Një pjesë mendojnë se Ramiz Alia luajti një rol pozitiv për lëshimin e pushtetit pa dhunë. I vetmi në gjithë këtë histori që ia ka njohur meritat Ramiz Alisë se ka drejtuar proceset demokratike, është Sali Berisha. Berisha e ka pranuar se ishte i dërguari i Ramizit. E ka pranuar pa dashje në një miting. Nishani e dekoroi meqë i njohu meritën e institucionit të Presidentit. Nishani e bëri me nishan Saliun për dhjetorin e ’90.

Unë nuk kam qenë në sallë kur është votuar heqja e imunitetit për Fatos Nanon. Ne si PSD nuk kemi shkuar qëllimisht në sallë. Kemi qenë në bojkot. Bojkotin e parë kuvendor e ka bërë PSD. Ishim në koalicion me PD dhe ishte momenti që mendonim të riktheheshim. Do ishte normale që të votonim si shumica pro heqjes së imunitetit. Megjithatë, ne nuk shkuam qëllimisht. Ka shkuar vetëm Teodori me insistimin e vet. Dhe ka folur në parim se nuk kemi pse të jemi pengesë për heqjen e imuniteteve, pasi është drejtësia ajo që vendos më pas për personin. Por, gjithsesi, vendimi ynë nuk ka qenë që të votohej pro heqjes së imunitetit të Nanos. Unë si person nuk kam marrë pjesë në atë seancë. Kur është bërë debati për marrjen e fjalës nga Nano, kam ndërhyrë deri te Saliu, se nuk donin t’i jepnin as fjalën. I thoshin që mos fol te podiumi, por ulur. Tani, t’i heq imunitetin dhe i tregon edhe se ku do flasë!! U hoq imuniteti dhe përsëri nuk mendohej se do arrestohej. Imuniteti i ishte hequr edhe Azem Hajdarit. Menduam se edhe me Fatos Nanon do të veprohej kështu. Kam kërkuar takim me Eduard Selamin dhe i thashë: kush e bëri këtë idiotësi dhe pse? Sigurisht që ai u distancua, bëri ky e bëri ai…E kam cilësuar juridikisht të pabazuar dhe politikisht të gabuar vendimin për arrestimin e Nanon. Jam i vetmi nga aleanca që u distancova nga veprimi që u bë ndaj Nanos. Kam bërë përpjekje që ai të lirohej dhe të hetohej në gjendje të lirë. Por ka pasur ndërhyrje nga brenda që Nano të ishte në burg. Kur doli Nano nga burgu, Saliu i tha që të futën të tutë brenda. Por çështjen e Nanos e ka ngritur Saliu, imunitetin e ka hequr Saliu pa votat e aleatëve, ka urdhëruar prokurorinë Saliu, ndryshoi Kodin e Procedurës Penale dhe kur pa se përfitonte Nano e rindryshoi përsëri. Berisha i dërgoi policinë Zef Brozit që të mos lirohej Nano. Më mbrapa u kuptua se ky ishte preludi i mungesës së demokracisë në Shqipëri.

Ka qenë edhe një moment kur thanë se po përçahet PSD. Sepse në ’94, PSD u përplas me PD për referendumin kushtetues. U bë diversioni brenda dhe pas asaj u shpërblyen diversionistët. E njëjta gjë ndodhi edhe në 2002 kur nuk kam ramë dakord me linjën Nano-Berisha. Edhe atëherë përsëri u përdor diversioni i brendshëm. Një nga arsyet e përçarjes janë diversionet nga partitë e tjera, për të imponuar ndjekjen e linjës së tyre. Ndërsa brenda partive kanë ndodhur përplasjet për arsye individuale, qoftë edhe për gabime të mëdha. P.sh, çarja e PAD me PD në fillim është një çarje e moralshme, sepse në momentin kur PD fillon e rrëshqet nga rruga e vetë, një pjesë del kundra. Gjithashtu ka patur zëra në PS në 2003 për ndryshime. Zërat ndryshe ndaj Nanos ishin për t’u përshëndetur. Këto ndryshime që kërkohen duhet të analizohen; janë për çështje parimore apo për çështje individuale. Pastaj, kur nisën lojërat siç bëri Agrarja, fito majtas dhe kalo djathtas, siç bëri LSI në 2009, humbi edhe koncepti i majtë apo i djathtë. U fut pragmatizimi, pazari, trafiku i deputetëve që u bë më keq se trafiku i qenieve njerëzore. Këtu nuk është problemi i të majtës, por i molepsjes politike. Çarjet bëhen edhe për interesa të dyta dhe të treta. Për të kuptuar se sa të sinqerta kanë qenë një pjesë e çarjeve në të djathtë, është ajo që shumë të ikur nga PD u rikthyhen. Pra, ikja e tyre ka qenë për interesa të çastit. Kështu që ndarje programore dhe parimore nuk po shohim.

Duhet të ndryshohen zbatuesit e Kodit Zgjedhor. Kodi Zgjedhor që në 2001 ka qenë i nevojshëm dhe i mjaftueshëm për të bërë zgjedhje të lira dhe demokratike. Mjafton vullneti politik dhe instrumentet demokratikë, që ngrihen në zbatim të këtij Kodi. Çudia shqiptare ndodh që, sa herë bëhen zgjedhje konstatohen shkelje të Kodit, dhe meqë është shkelur Kodi ndryshojmë Kodin!! Ulen urdhëruesit apo përfituesit e shkeljeve dhe ndryshojnë Kodin, për ta shkelur prapë herës tjetër. Kodi është arnuar aq herë si ai kostumi me arna, dhe nuk merret vesh kush është origjinali! Në Holandë dhe në Danimarkë zgjedhjet bëhen me një ligj me tre faqe. Jam i bindur që zgjedhje të lira dhe demokratike bëhen edhe me një nen, nëse administrata zgjedhore nuk pranon të urdhërohet. Në zgjedhje duhet të futet teknologjia, kontrolli mbi kartat e identitetit, numërimi elektronik. Janë elementë që konsolidojnë mjaft uljen e abuzivizmit. Problemi i dytë është pikërisht administrimi. Komisionerët janë partiakë. Të paktën të shtohet numri që të ruajnë balancën mes njëri-tjetrit. Ka ardhur koha që numërimi mos të bëhet i grumbulluar, sepse aty bëhet “han” pa porta. Problem tjetër është përmirësimi i sistemit.

Ndryshimet nuk janë kurrë negative. Edhe në çdo ndeshje futbolli, bëhen ndryshime gjatë lojës. Qeveria është një ekip, dhe ekipi bën edhe zëvendësime. Ka dy lloje ndryshimesh: ka një ndryshim që vjen nga vetja; çdo qeveri, çdo mazhorancë herë pas here kontrollon si po funksionin ekipi dhe bën përmirësime. Gjithashtu, administrata në nivele të dyta dhe të treta ka nevojë për përmirësim. Drejtoritë janë kyçi i operativitetit dhe këtu gjërat çalojnë. Ka vend për përmirësime në mënyrë absolute. Pra, ka vend për ndryshime në përmirësimin e punës së qeverisë ashtu siç mund të ndryshohet dhe përmirësohet edhe programi. Ndryshimi bëhet në taktikë, në program, në përbërje.

Ky ndryshim lidhet me moralin që i ka munguar politikës shqiptare. Kur një politikani i plas një skandal, një fakt, një ngjarje, qoftë një kompromentim, veprimi parë është dorëheqja deri në një sqarim juridik apo politik. Jemi i vetmi vend që kur plas një skandal, në vend që të merremi me ngjarjen, ndahemi bëri mirë apo bëri keq, i lumtë kështu ke bërë dhe ti…Njësoj siç u bë debati a duheshin vrarë apo jo njerëz në 21 Janar. Pastaj vjen dhe çështja penale. Më vjen mirë që e kishte mësuar edhe Luli. Kur ishte vetë në pushtet nuk e mësoi asnjëherë. Në 21 Janar thoshin të flasë prokurori, ndërkohë që prokurori ishte shpallur me shumë etiketime të rënda, kurse tani thotë përgjegjësinë morale e ka politika. Atë që ia mësuam atëherë, të paktën e paska mbajtur mend. Por kjo duhet të funksionojë, duhet të funksionojë me qeverinë dhe me opozitën. Njerëzit me skandale nuk mund të riciklohen. Nuk duhet të pretendojnë për ministra dhe kryeministra të ardhshëm. Sepse ku është pastrimi këtu? Bënë ligjin e dekriminalizimit. Cili do dekriminalizohet nga politika me këtë ligj? Për kë është ky ligj?