Në fund të shtatorit, Serbia vendosi armë të avancuara në kufirin e saj me Kosovën, në atë që përbënte një nga grumbullimet më të mëdha ushtarake serbe që nga fundi i luftës në Kosovë gati një çerek shekulli më parë.
Shtetet e Bashkuara, një zëdhënës i Këshillit të Sigurisë Kombëtare e quajti atë “një inskenim të paprecedentë të artilerisë, tankeve dhe njësive të mekanizuara të këmbësorisë serbe”.
Sekretari amerikan i Shtetit, Antony Blinken, i telefonoi presidentit serb Aleksandar Vuçiç për të kërkuar një “deeskalim të menjëhershëm”.
Megjithëse kjo u anashkalua kryesisht nga mediat perëndimore në atë kohë – dhe që atëherë është harruar në mes të shpërthimit të luftës midis Izraelit dhe Hamasit – është pjesë e një zhvillimi alarmues në Ballkan. Preteksti i menjëhershëm për mobilizimin serb ishin muajt e trazirave midis Kosovës dhe Serbisë, të cilat kanë ruajtur një paqe të brishtë që kur një fushatë bombardimi i NATO- s ndihmoi Kosovën të fitonte de fakto pavarësinë nga Beogradi në luftën e viteve 1998-1999.
Në maj, Serbia vendosi trupat e saj në gatishmëri luftarake pasi serbët etnikë që jetonin në Kosovë u përleshën me policinë e Kosovës. Dhe më pas në shtator, pak para mobilizimit të fundit në kufi, 30 serbë etnikë të armatosur rëndë sulmuan një patrullë policie në Kosovë, duke lënë katër persona të vdekur.
Por ka shumë indikacione se këto incidente shkojnë përtej tensioneve të njohura që vazhduan vitet e kaluara. Këto incidente tregojnë gjithashtu kërcënimin në rritje që Rusia, partneri i Serbisë, po paraqet për rajonin. Në vitin 2022, për shembull, kryeministrja serbe Ana Brnabiç tha se Kosova dhe Serbia ishin “në prag të konfliktit të armatosur”. Dhe Moska – e cila nuk e njeh pavarësinë e Kosovës – ndezi flakët, duke përdorur operacionet e informacionit për të nxitur mosbesimin mes Kosovës dhe Serbisë dhe për të përhapur mesazhe agresive që polarizojnë rajonin përgjatë vijave etnike dhe fetare. Rusia e ka furnizuar gjithashtu Serbinë duke rritur kështu varësinë energjetike të Serbisë nga kompanitë e saj duke ofruar gaz dhe naftë me një zbritje të madhe. Moska i ka premtuar Beogradit se do ta bllokojë Kosovën që të bëhet anëtare e OKB-së.
“Një shpërthim i madh po shpërthen në qendër të Evropës,” tha në maj Ministri i Jashtëm rus Sergei Lavrov. Mund të ketë qenë një mburrje.
Një pjesë e arsyes pse Rusia është e lumtur të ngjallë konfliktin historik midis Kosovës dhe Serbisë është sepse duke vepruar kështu theksohen burimet e NATO-s dhe minojnë fuqinë e SHBA-së në Evropë. NATO e detyroi Serbinë të tërhiqej nga Kosova në vitin 1999 dhe aleanca ka mbajtur një forcë të vogël paqeruajtëse të trupave të NATO-s në vendin e fundit që atëherë. Si rezultat, rritja e tensioneve midis Kosovës dhe Serbisë teston fuqinë e qëndrimit të NATO-s në rajon. Mbështetja e Serbisë gjithashtu i jep Rusisë një terren në Ballkan. Zyrtarët serbë kanë falënderuar Rusinë për “mbështetjen e saj për integritetin territorial dhe sovranitetin e Serbisë” dhe kanë theksuar se mbështetja e Moskës është arsyeja që Serbia refuzon të vendosë sanksione ndaj Rusisë.
Duke ushtruar presion mbi Beogradin, Shtetet e Bashkuara ishin në gjendje të qetësonin trazirat më të fundit, me Vuçiç që deklaroi disa ditë më vonë se do të tërhiqte forcat në kufi dhe se Serbia nuk kishte ndërmend të pushtonte Kosovën. Por tensionet mbeten të larta. Kosova i ka etiketuar sulmet e shtatorit si terrorizëm, ndërsa Vuçiç e ka akuzuar Kosovën për kryerjen e një “spastrimi brutal etnik” kundër serbëve etnikë në Kosovë me ndihmën e “bashkësisë ndërkombëtare”. Dhe Vuçiç nuk ka nevojë të ndjekë një fushatë ushtarake të plotë në Kosovë për të çuar përpara projektin e tij të destabilizimit të vendit dhe poshtërimit të NATO-s. Ashtu si presidenti rus Vladimir Putin, Vuçiç përdor grupe paraushtarake për të çuar përpara qëllimet e tij. Sipas qeverisë së Kosovës, Beogradi ndihmoi në orkestrimin e sulmit të shtatorit. Vuçiç mund të përdorë këto grupe për të marrë kontrollin e veriut të Kosovës, duke ruajtur një mohim të besueshëm, ashtu siç bëri Putin në Krime.
Është koha, pra, që NATO t’i japë fund me vendosmëri shfaqjes anësore të Vuçiçit të mundësuar nga Kremlini. Shtetet e Bashkuara dhe Evropa duhet t’i bëjnë të qartë Beogradit dhe Moskës se do të reagojnë ashpër dhe ashpër ndaj provokimeve të ardhshme ballkanike. Ata duhet të forcojnë praninë e NATO-s në rajon dhe të vendosin vija të kuqe të besueshme që Serbia nuk mund t’i kalojë pa provokuar një konfrontim ushtarak me forcat e NATO-s. Dhe ata duhet të sanksionojnë Beogradin nëse udhëheqësit e Serbisë nuk largohen nga Moska dhe nuk de-përshkallëzojnë tensionet.
Shfaqja e Vuçiçit si një nxitës kyç i tensioneve me Kosovën nuk duhet të jetë befasi. Si një politikan i ri, Vuçiç ishte një nacionalist serb i fortë. Gjatë luftërave ballkanike që pasuan rënien e Jugosllavisë – në të cilat shqiptarët, myslimanët boshnjakë, kroatët dhe serbët vranë njëri-tjetrin ndërsa përpiçeshin të kontrollonin rajonin – Vuçiç inkurajoi shtetin e ri serb të shtypte kundërshtarët e tij etnikë. Ai ndihej i vrullshëm i veçantë për shqiptarët e Kosovës, të cilët janë kryesisht myslimanë dhe përbëjnë më shumë se 90 për qind të popullsisë së Kosovës. “Për çdo serb të vrarë, ne do të vrasim 100 myslimanë”, deklaroi Vuçiç në një fjalim të vitit 1995. Në vitin 1998, ai u bë ministër i informacionit i presidentit serb Slobodan Millosheviç. Regjimi i Millosheviçit, famëkeq për vrasjen e tij veçanërisht brutale të shqiptarëve, u shpërbë pas ndërhyrjes së NATO-s. Millosheviçi u arrestua për krime lufte nga Gjykata Ndërkombëtare e Krimeve për ish-Jugosllavinë. Ai vdiq në burg para se të dënohej.
Sot, Vuçiç është më shumë një oportunist sesa një nacionalist, i nxitur kryesisht nga dëshira e tij për të qëndruar në detyrë dhe për të zgjeruar pushtetin e tij. Por ky motivim i ri nuk e ka bërë presidentin e Serbisë veçanërisht dashamirës. Vuçiç përfiton politikisht nga kaosi në Ballkan, gjë që e ndihmon atë të justifikojë rëndësinë e tij politike dhe të mbajë kontrollin. Një krizë në Kosovë, për shembull, e ndihmon Vuçiçin të largojë vëmendjen nga çështjet e tij politike të brendshme dhe të shtypë protestat antiqeveritare. Ajo gjithashtu ka përmirësuar dorën e tij ndërkombëtare. Duke përshkallëzuar dhe de-përshkallëzuar krizat në Kosovë, Vuçiç është pozicionuar si përcaktuesi i stabilitetit të rajonit, duke e lejuar atë të negociojë dhe të bëjë pazare me vendet në Perëndim, duke premtuar se do të lehtësojë tensionet nëse ato plotësojnë kërkesat e tij për mbështetje ekonomike.
Një pazar i tillë është vetëm një nga mënyrat se si Vuçiç ka luajtur me Shtetet e Bashkuara dhe Evropën. Ai gjithashtu ka shtrënguar BE- në si pjesë e ofertës së Serbisë për anëtarësim. Udhëheqësit evropianë, përfshirë Ursula von der Leyen, presidenten e Komisionit të BE-së, thonë se duan Serbinë në organizatë dhe Vuçiç, teorikisht, ka rënë dakord për pranimin. Por ai e bën këtë thjesht sepse sjell ndihmën e BE-së dhe ajo që ai dëshiron vërtet është ta mbajë Serbinë në një rrugë të gjatë dhe të pafundme pranimi. Ai nuk dëshiron t’i bashkohet një organizate që do ta detyronte të forconte shtetin e së drejtës.
Në fakt, sapo Vuçiç erdhi në pushtet, ai minoi të gjithë opozitën politike properëndimore, ndërsa forcoi grupet e ekstremit të djathtë serb për të përmirësuar pozitën e tij politike. Për të zgjeruar pushtetin e tij në rajon, ai po përpiqet gjithashtu të mbajë serbët etnikë në Kosovë në orbitën e Beogradit. Dhe Vuçiç ende duket i interesuar për të marrë me forcë pjesë të Kosovës.
“Të gjithë serbët e dinë se e humbën Kosovën,” deklaroi ai në vitin 2018.
“Por unë do të përpiçem me gjithçka që të marr atë që mundem, kështu që në fund nuk është një humbje totale apo humbje totale”.
Me Perëndimin të zënë me furnizimin e Ukrainës, mbështetjen e Izraelit dhe kufizimin e Kinës, Vuçiç beson se mundësia e tij për të kryer operacione në Kosovë mund të vijë së shpejti.
Megjithatë, për të pasur sukses, Vuçiç ka nevojë për ndihmën e Putinit. Ai dëshiron, para së gjithash, energjinë ruse: mjetin kyç të ndikimit të Moskës. Por Rusia dhe Serbia kanë forcuar gjithashtu bashkëpunimin e tyre ushtarako-teknik (të cilin Beogradi e ka përdorur më pas si një mjet pazaresh me Perëndimin).
Vuçiç madje i ka bërë thirrje Moskës për ndihmë të brendshme. Në maj, për shembull, Vuçiç paralajmëroi për “përpjekje për revolucione me ngjyra” – serinë e lëvizjeve protestuese që ndihmuan për rrëzimin e sundimtarëve pro-rusë në shtetet post-sovjetike – dhe në vitin 2021, Serbia dhe Rusia u zotuan t’i luftojnë së bashku . Rezultati mund të jetë ndërhyrja ruse në zgjedhjet e parakohshme parlamentare të Serbisë më 17 dhjetor, të cilat Vuçiç i thirri në tetor.
Për të fituar ato zgjedhje, Vuçiç ka të ngjarë të mbështetet shumë në media. Është një fushë që Vuçiç, si ish-ministër i Serbisë për informacion, e njeh mirë. Nën mbikëqyrjen e Vuçiçit, Beogradi ka përhapur dezinformata për të përgatitur serbët për përshkallëzimin në Kosovë, duke përfshirë duke akuzuar Mbretërinë e Bashkuar për komplotimin e luftës së Kosovës për pavarësi, duke pretenduar se kryeministri i Kosovës ka kryer akte “terrori kundër serbëve” dhe duke fajësuar NATO-n për Rritja e vendit në shkallën e kancerit, për të cilën Beogradi pretendon se erdhi si rezultat i përdorimit të municioneve të uraniumit të varfëruar nga NATO gjatë ndërhyrjes së saj të vitit 1999. Gazetat e Serbisë, të cilat kryesisht janë në linjën e qeverisë, janë të mbushura me narrativa anti-kosovare dhe radiostacionet serbe kanë shpërthyer këngë patriotike. Rrugët serbe janë përmbytur me grafite ku shkruhej “Kosova është Serbi” dhe “Kur ushtria të kthehet në Kosovë”.
Rusia ka ndihmuar. Ajo ka vendosur tabela në qytetet e saj që shpallin: “Ne vajtojmë së bashku me Serbinë / Një ngjyrë, një besim, një gjak”, duke miratuar pretendimet territoriale të Serbisë. Ajo gjithashtu i ka bërë jehonë propagandës serbe në mediat e saj, të cilat Vuçiç i lejon të veprojnë lirisht në shtetin e tij. Këto stacione, si RT dhe Sputnik, e kanë përdorur këtë liri për të përhapur mesazhe pro-ruse për Ukrainën së bashku me mesazhet pro-serbe – dhe me shumë sukses. Shumë serbë besojnë se pikat e bisedave ruse për luftën, dhe mediat vendase të Serbisë kanë adoptuar narrativat e Kremlinit dhe kanë përhapur propagandën e Moskës. Burimet serbe të lajmeve, për shembull, i portretizojnë shpesh ukrainasit si nazistë dhe deklarojnë, në mënyrë të rreme, se Ukraina sulmoi Rusinë e para.
Për Putinin, kjo hapje ka qenë një ndihmë. Rusia e sheh Ballkanin si barkun e butë të Evropës dhe Moska beson se Serbia është vendi i saj më i cenueshëm. Qëllimi i tij është ta kthejë Moskën në negociatorin e vetëm të besueshëm të konfliktit në Ballkan, duke i dhënë Kremlinit levë mbi fuqitë perëndimore. Në fund të fundit, nëse paqja në Ballkan varet nga Putini, zyrtarët e NATO-s mund të duhet të bëjnë lëshime ndaj Moskës nëse duan të shmangin luftën. Duke e shtyrë Ballkanin në prag, ai gjithashtu shpreson të tregojë se NATO është një tigër letre dhe nuk do të veprojë nëse testohet vërtet. Edhe nëse NATO lufton kundër Serbisë, Putini prapë mund të fitojë. Duke hapur një front tjetër, Perëndimi do të kishte më pak kapacitet për të ndihmuar Ukrainën.
Kremlini ka arsye të tjera për të mbështetur kaosin në Ballkan. Putin përdor të ashtuquajturin precedent të Kosovës për të mbrojtur pushtimin e paligjshëm të Ukrainës, duke argumentuar se aneksimi i territoreve ukrainase justifikohet me pavarësinë e Kosovës. Sipas kësaj logjike perverse, të artikuluar nga përfaqësuesi i përhershëm i Rusisë në OKB në një fjalim të janarit, referendumet ilegale dhe mashtruese të aneksimit të mbajtura në territoret e okupuara të Ukrainës janë të ngjashme me luftën e Kosovës për liri nga Serbia më shumë se dy dekada më parë. Kosova, me fjalë të tjera, kishte të drejtë të largohej nga Serbia, dhe kështu territoret e pushtuara ukrainase kanë të drejtë t’i bashkohen Rusisë. (Fakti që Rusia nuk e njeh pavarësinë e Kosovës, ose që pavarësia e Kosovës është, në fakt, një precedent për luftën e vetë Ukrainës për liri, janë ironi që Moska nuk i ka trajtuar.)
Mbështetja e Kremlinit për Beogradin shkon përtej interesave të ngushta: Rusia ka një lidhje të vërtetë ideologjike me nacionalistët serbë. Putini ka punuar për ta pozicionuar Rusinë si mbrojtësin kryesor të vlerave tradicionale kulturore – të tilla si rolet strikte gjinore dhe krishterimi konservator – kundër Perëndimit liberal. Shumë serbë janë partnerë natyralë. Mediat serbe e kanë akuzuar Perëndimin se po përpiqet të shkatërrojë Kishën Ortodokse Ruse dhe Serbe, dhe ka kundërshtuar politikat liberale. Shumë në Serbi mbështesin krijimin e “botës serbe” – një ekuivalent ballkanik me “botën ruse” të Putinit – i projektuar për të bashkuar të gjithë serbët, përfshirë ata në Kosovë, nën një kornizë të përbashkët kulturore serbe. Të dy shtetet madje kanë mite themelore që janë të rrënjosura në territoret që do të donin të merrnin. Shumë nacionalistë rusë, nga ana e tyre, e gjurmojnë qytetërimin rus tek një princ që qeveriste nga ai që sot është Kievi. Shumë serbë besojnë se vendi i tyre duhet të rimarrë Kosovën sepse ajo është shtëpia e shumë manastireve ortodokse serbe mesjetare dhe ishte vendi i Betejës së Kosovës në vitin 1389, kur lindi miti i krijimit të qytetërimit serb.
Udhëheqësit perëndimorë e kuptojnë se Vuçiç është i motivuar të paktën në masë të madhe nga dëshira për të qëndruar në pushtet. Si rezultat, ata janë përpjekur të qetësojnë presidentin e Serbisë duke i dhënë Beogradit stimuj, duke përfshirë iniciativa ekonomike dhe investime, të dizajnuara për të ndaluar përshkallëzimin e tij. Në qershor, për shembull, një muaj pasi serbët etnikë plagosën paqeruajtësit e NATO-s, BE-ja i dha Serbisë një grant financiar. Ambasadori i SHBA-së në Serbi e ka etiketuar Vuçiçin “një partner konstruktiv” dhe kur forcat e armatosura serbe morën pjesë në një stërvitje ushtarake shumëkombëshe me NATO-n në qershor, ambasada e SHBA këmbënguli se Beogradi kishte zgjedhur Perëndimin në vend të Rusisë. Vuçiç vazhdon të ecë në një litar të ngushtë në marrëdhëniet e tij me Perëndimin. Sipas një dokumenti të zbuluar, Serbia ka pranuar t’i ofrojë municione Ukrainës dhe Vuçiç nuk e ka hedhur poshtë këtë pretendim. Marsin e kaluar, Serbia madje votoi në favor të rezolutës së OKB-së që dënon agresionin e Rusisë.
Por këto hapa janë vetëm pjesë e aktit balancues të Vuçiçit. Stërvitja ushtarake është organizuar në Serbi që nga viti 2014 dhe kërkon pak nga Beogradi. Për Vuçiçin, dërgesat e municioneve në Ukrainë janë thjesht një marrëveshje biznesi dhe ato nuk i kanë dëmtuar marrëdhëniet ruso-serbe. Dhe rezoluta e OKB-së ishte thjesht simbolike – një mundësi për të nxitur vendin në sytë e liderëve perëndimorë pa rrezikuar marrëdhëniet e tij me Moskën. Në fakt, kuptimi i vërtetë, i koduar i rezolutës ishte se Serbia nuk do të heqë dorë nga pretendimet e saj ndaj Kosovës.
“Për ne, Krimea është Ukraina, Donbasi është Ukraina dhe kështu do të mbetet”, tha Vuçiç në janar 2023. Por kjo ndodh vetëm sepse Beogradi beson se, siç shpallin grafiti serb, “Kosova është Serbi”.
Nëse Perëndimi vazhdon t’i mundësojë Vuçiçit, thjesht do ta trimërojë atë. Ai do të vazhdojë të testojë NATO-n dhe do të përpiqet të provojë se aleanca është pa dhëmbë. Perëndimi i ka dhënë tashmë sinjale inkurajuese: pasi më shumë se 30 paqeruajtës të NATO-s u plagosën në përleshjet e majit me protestuesit serbë, aleanca nuk i ndaloi protestuesit e dhunshëm nga frika se kjo do të përshkallëzonte konfliktin. Por një kufizim i tillë është një ftesë për përshkallëzim të mëtejshëm nga Vuçiç, si dhe nga Kremlini. Zyrtarët rusë po vëzhgojnë se çfarë ndodh në Kosovë dhe po pyesin nëse mund të shpëtojnë duke sulmuar forcat dhe instalimet e NATO-s.
Rusia ka një lidhje të mirëfilltë ideologjike me nacionalistët serbë
Kosova, nga ana e saj, ka injoruar ndonjëherë qëllimet e Perëndimit. Për shembull, vendet e NATO-s e kanë shtyrë Kosovën që të themelojë një Asociacion të Komunave Serbe, gjë që Kosova nuk e ka bërë deri më tani. Perëndimi, në lidhje me këtë, e ka akuzuar Kosovën për instalimin e dhunshëm të kryetarëve shqiptarë në qytetet me shumicë serbe dhe, duke e bërë këtë, ka ngritur tensionet me Serbinë. Si kundërpërgjigje, Shtetet e Bashkuara vendosën masa kundër Kosovës dhe anuluan pjesëmarrjen e vendit në stërvitjen ushtarake Defender Europe 2023 të udhëhequr nga Uashingtoni. Por asnjë nga sjelljet e Kosovës nuk e justifikon fushatën de facto të Serbisë për të minuar pavarësinë e saj.
Në përpjekje për të frenuar konfliktin, një javë pas sulmit të majit, NATO rriti praninë e saj në rajon me një legjion të ri prej rreth 500 ushtarësh turq . NATO vendosi gjithashtu qindra trupa britanike në vend në tetor. Por këto masa janë të pamjaftueshme. NATO duhet të krijojë një koalicion të vullnetarëve, të kryesuar nga Shtetet e Bashkuara, që mund t’i dërgojë me sukses presion Beogradit dhe Moskës për të ndaluar promovimin e destabilitetit politik. Kjo do të thotë t’i bësh të qartë Vuçiçit se, nëse ai vazhdon të marrë masa përshkallëzuese, ai do të përballet me një sërë pasojash të prekshme në rritje, duke përfshirë, ndoshta, sanksione.
Perëndimi është i pozicionuar mirë për të ndërmarrë hapa të tillë. Në qershor 2021, Presidenti i SHBA Joe Biden nënshkroi një urdhër ekzekutiv që lejon Uashingtonin të vendosë sanksione kundër kujtdo që destabilizon Ballkanin Perëndimor. Uashingtoni nuk duhet të turpërohet për t’i përdorur ato kundër individëve që (sipas fjalëve të urdhrit) “kërcënojnë paqen, sigurinë, stabilitetin ose integritetin territorial” në rajon. Që sanksionet amerikane të kenë efekt maksimal, Mbretëria e Bashkuar dhe BE-ja duhet t’i bashkohen përpjekjeve të Uashingtonit. Udhëheqësit evropianë duhet, së paku, ta bëjnë ndihmën e ardhshme për Serbinë të varur nga ndryshimet specifike të politikave në Beograd. BE-ja, për shembull, mund të kushtëzojë ndihmën e mëtejshme me vendosjen e sanksioneve të Vuçiçit ndaj Rusisë, duke përafruar politikën e saj të jashtme me atë të bllokut, duke shtypur provokimet rajonale dhe duke përmbushur axhendën e reformave të BE-së – veçanërisht kur bëhet fjalë për sundimin e ligjit dhe ligjit dhe liria e medias.
Në terren, NATO duhet të vendosë ekipe në Kosovë që kundërshtojnë makinerinë propagandistike të Rusisë dhe Serbisë. Këto ekipe duhet të synojnë grupet serbe të ekstremit të djathtë dhe t’u kujtojnë atyre se mesazhet ruse për një “vëllazëri sllave” – të cilës Serbia me sa duket i përket – është një mit dhe se nëse konflikti shpërthen, Putini nuk do t’i ndihmojë ata. Për ta bërë këtë, gjithçka që duhet të bëjnë është të thonë të vërtetën: Putini ka duart plot duke luftuar një luftë humbëse kundër Ukrainës dhe ai nuk do t’i sigurojë Serbisë burime për një konflikt të armatosur me Kosovën. Si provë, këto ekipe mund të tregojnë luftën e shtatorit midis Armenisë dhe Azerbajxhanit. Rusia është një aleat i vjetër i Armenisë, dhe megjithatë, pavarësisht kërkesave të Armenisë, Rusia nuk i dha asaj mbështetje ushtarake në konfliktin e fundit, të cilin Armenia e humbi. Ekipet gjithashtu mund t’u kujtojnë nacionalistëve serbë se Moska nuk i ka ndihmuar ata gjatë luftërave në vitet 1990.
Shtetet e NATO-s mund të mos dëshirojnë t’i marrin këto masa. Në fakt, ata ndoshta duan ta injorojnë Vuçiçin fare. Aleanca është rraskapitur duke ndihmuar Ukrainën, kështu që shpenzimi i kohës dhe burimeve për Kosovën dhe Serbinë mund të duket i tepërt, veçanërisht kur ata thjesht mund të blejnë presidentin e këtij vendi të fundit.
Por Perëndimi duhet të kuptojë se, nëse lihet të acarohet, tensionet në këto shtete mund të bëhen shumë më të vështira dhe më të shtrenjta për t’u trajtuar. Ajo që ndodh në Kosovë dhe Serbi rrallëherë qëndron në ato vende dhe kjo krizë mund të përhapet lehtësisht edhe në shtetet e tjera të Ballkanit. Maqedonia e Veriut e afërt, e cila i përket NATO-s, mund të zvarritet. Përshkallëzimi i mëtejshëm në Kosovë do të shkaktojë gjithashtu kaos në Bosnje dhe Hercegovinë, ku udhëheqësi serb i Bosnjës Milorad Dodik – i cili ka lidhje të ngushta me Putinin – ka kërcënuar se do të shkëputet territoret serbe të Bosnjës. Në tetor, Dodik madje theksoi se serbët duhet të “formojnë një shtet të vetëm”, të përbërë nga Serbia, Republika Srpska dhe Mali i Zi.
Një konflikt në zgjerim do të ishte një dhuratë edhe më e madhe për Putinin, i cili dëshiron që Perëndimi të stërvitë vëmendjen e tij larg Kievit, ndërsa ai lufton për të kapur më shumë nga ai vend. Për të mbrojtur Evropën dhe për të ndalur Kremlinin, prandaj është thelbësore që NATO të forcojë krahun e saj ballkanik që tani, ndërkohë që kostot për ta bërë këtë janë ende të lira./ Foreign Affairs
