Nga Lorenc Vangjeli
U zbulua se Parisi i mjerë Hygoit, Londra me mjegull e Dikensit apo dhe vetë bregu përtej i Atlantikut, ishin plot me ngjyra e me plazhe.
U zbulua se ne shqiptarët nuk ishim populli më i pasur në botë, më i lumturi, më i bukuri, se topat tanë ishin më të fuqishmit, raketat më të ngritura, ushtria më e forta, shëndetësia më profesionalja. Kuptuam se nuk kishim rrugët më të drejtat e urat më të lartat dhe se nuk ishim më inteligjentët siç na rezultonte në barsaletat që nisnin me fjalët: ishte njëherë një shqiptar, një gjerman dhe një amerikan që takuan një vajzë kinge…
E kështu me rradhë, zbulimi përfshiu me rradhë një rradhë të pafundme gjërash që nuk fillonin me bukën që gjetkë ekzistonte në më shumë se dy lloje dhe nuk përfundonte tek djathi që ishte shpikur në më shumë se dy llojet që njiheshin, i bardhë dhe kaçkavall. Një nga meritat e izolimit ishte pikërisht kjo: mungesa e një sistemi referimi, e një sistemi kontrastesh dhe krahasimesh për të kuptuar realisht veten.
Nuk njihnim të tjerët.
Nuk na njihnin të tjerët.
Atëherë, si kudo gjetkë në Ballkan, Shqipëria ju dorëzua lavjerësit të humorit të publikut. Publiku në rizgjim dëshmoi shpejt ekstremin tjetër: nga bindja se ishim më të mirët, në dorëzimin para fatalitetit se ishim më të mallkuarit.
Një cikël nga skaji në skaj që ndoshta përfshin gjithë shndërrimet e mëdha.
Ato që kanë të bëjnë jo me evolucionin, por revolucionin.
Një çerek shekulli më pas, mbas kalimit të lavjerësit drejt qendrës, shumëçka është qetësuar dhe Shqipëria po shihet gjithmonë e më shumë me sy realist nga vetë shqiptarët. Si atdhe i ofertave të kufizuara, por edhe i mundësive pothuaj të pafundme. Si tokë e ankthit për mbijetesë, por edhe e shpresës për ikje.
Sot njohim shumë nga të tjerët.
Të tjerët na njohin pak më shumë.
Madje duke nisur nga e diela edhe më shumë se më parë. Shenjtërimi i Nënë Terezës është mrekullia e rradhës që shenjtorja bëri për gjakun e të parëve të saj dhe për gjuhën e nënës së saj. Nga ajo anë e Adriatikut, Shën Tereza afroi mundësinë për pak më shumë vëmendje në këtë anë të tij. Një ngjyrë më shumë në pasaportë. Një identikit më shumë për çdo individ që flet shqip. Duke afruar për botën një sistem referimi, një sistem kontrasti e krahasimi me të cilën bota mund të njohë më mirë këtë skaj aspak të shenjtë të saj.
Bashkë me Gjergj Kastriotin dhe Ismail Kadarenë, Shën Tereza është një nga kulmet e Trinisë së Shenjtë të njerëzve të mëdhenj që e bëjnë më të madh këtë vend fare të vogël. Të tre këta shqiptarë të mëdhenj janë një simbol i jashtëzakonshëm i të nesërmes shqiptare që mund të zhvendoset në Perëndim vetëm me forcën e lirisë, me durimin vetmitar të talentit të individëve dhe mbi të gjitha, me dashurinë e madhe të modestisë dhe të sakrificës.
Kjo Trini e Shenjtë është nga ato pak gjëra që mund të afrohen si kartë antarësie që paguhet në hyrjen e një klubi eskluziv. Kjo Trini e Shenjtë dëshmon edhe sesa e vogël është përditshmëria e konfliktit të pafundëm politik në Tiranë, sesa meskine, e vogël dhe e dobët është e përkohshmja e saj, përballë nevojës që individi shqiptar të jetojë më mirë se dje. Pavarësisht nga besimi. Pavarësisht nga gjuha me të cilën i lutet partive që kanë qeverisur këtë vend në 25 vjet. Për të mos u shtyrë në gjysmë shekulli më tej kur qeveriste me dorë të hekurt një tjetër shqiptar shumë i njohur në Perëndim që e mbajti vendin në vathën e Lindjes.
