Në Shqipëri, ish kryetarja e Parlamentit, dhe ish nënkryetarja e Partisë demokratike Jozefina Topalli e cila dha dorëheqjen pas humbjes në zgjedhjet e 2013, analizon votën e 21 qershorit. Sipas saj, në zgjedhjet për pushtetin lokal, të cilat u humbën thellë nga e djathta, u cënuan rëndë standartet. Ajo megjithatë është kritike dhe me vetë opozitën e cila sic thekson zonja Topalli, ka një rrugë të vështirë përpara dhe duhet të bëhet më e besueshme dhe të bëjë diferencën me koalicionin në pushtet
Zëri i Amerikës: Zonja Topalli, për zgjedhjet e 21 qershorit ka një qëndrim të unifikuar të opozitës se ato ishin të manipuluara. Megjithatë kemi një rezultat të thellë. Ky rezultat është thjesht pasojë e këtyre manipulimeve që ju keni përmendur si blerja e votës, trysni ndaj administratës apo përdorimi I bandave sipas jush. Apo është i lidhur dhe me faktorë të tjerë që kanë të bëjnë me organizimin e vetë opozitës?
Znj. Jozefina Topalli: Mendoj se gjykimi dhe shikimi nga vetaj është një proces që duhet të jetë shumë më kompleks se sa vetë shikimi i numrave dhe diferencave të cilat gjithashtu kanë një domethënie shumë të madhe, dhe mbi cdo kuti votimi duhet bërë një analizë dhe kjo kombinuar me një gjykim tashmë të shtrirë jo vetëm të opozitës por dhe të komunitetit ndërkombëtar. Edhe po t’i referohemi raportit paraprak të OSBE-së, mbi faktin se këto zgjedhje nuk ishin të ndershme, nuk ishin të lira, nuk plotësuan standartet.
Natyrisht në këto zgjedhje nuk pati luftë se në një pjesë jo të vogël të territorit të vendit, në proporcione të caktuara, ishin dhe farsë. Nga ana tjetër nuk pati zhurmë se paraja që funksionoi edhe këto zgjedhje nuk bën zhurmë kur hyn në xhepin e fukarait. Kështu që në këtë kuptim opozita në procesin e saj të analizës duhet ta shohë në disa komponente, dy nga të cilat sigurisht që janë standarti dhe rezultati.
Por unë besoj se është më shumë se sa kaq. 10 ditë pas zgjedhjeve të 21 qershorit ne kemi dalë më disa kryetarë bashkisë të cilët janë të dyshuar për rekorde kriminale dhe kjo kërkon një reflektim të madh të të gjithë shoqërisë. Por duhet të pranojmë se kjo nuk ishte e papritur. Ishte e paralajmëruar. Ne kemi në parlament një numër të madh deputetësh të dyshuar për rekorde kriminale. Kështu që asnjë justifikim nuk do i shërbente cështjes për rivendosjen e standarteve. Në këto kushte besoj se opozita ka disa misione themelore.
Zëri i Amerikës: Në një postim në Facebook, lidhur pikërisht me rezultatin e zgjedhjeve ju thoni e PD duhet të shohë nga vetja
Znj. Jozefina Topalli: Sigurisht sepse e kam bindje. Njeriu sheh nga vetja dhe në jetën e përditshme sepse si qenie njerëzore ne nuk jemi perfekt dhe duhet të shohim nga vetja. Pas kësaj që ka ndodhur, natyrisht unë nuk e di, po dhe nuk është thelbësorja, se cili është proporcioni i ndikimit në rezultat, i blerjes së votës, i intimidimit, i kërcënimit me vendin e punës, i kërcënimit me të fortët e bandat me kriminelë, por kjo nuk na pengon të shohim se cilat janë problemet kryesore të zgjedhjeve në tërësi. Nëse dikush ka humbur në këto zgjedhje, është humbja e standarteve. Dhe ky është një alarm. Jo se nuk ka ndodhur në historinë tonë. Mjafton të kujtojmë 2001 dhe 2003., por edhe të kujtojmë se në 2013, jo në pak zona, paraja e të fortëve ka ndikuar shumë në parlament, përndryshe nuk do të kishim një numër kaq të lartë deputetësh me rekorde kriminale. Por sigurisht duhet shikuar nga vetja…
Zëri i Amerikës: Dhe cfarë duhet të shikoni?
Znj. Jozefina Topalli: Unë mendoj se nuk është vetëm cështje organizimi. Besoj se sidomos në të tilla kushte, kur sot kemi deputetë e kryetarë bashkishë që kanë marrë zyrat në Bashki të ndryshme po me të njejtat rekorde kriminale të dyshuara, nesër mund të kemi ministra. Nëse opozita nuk shkundet dhe nuk e realizon si proces, se sistemi ynë rrezikon të tronditet tellësisht, sepse po merret peng. Ne shohim se tashmë janë marrë të gjitha pushtetet. Dhe pushtetet janë marrë ne dy duar.
Në parlament kanë rreth 90 deputetë. Nuk i mjaftuan 83, blenë 84. NUk I jaftoi 84 morrën dhe grupe parlamentare. Nuk I jaftuan këto, morrën dhe institucionet e pavaruara, morën ILDKP-ën, KLD-ën, morën AMA-n, zëvendësuan me njërëzit e vet të gjithë. Duan gjyqësori tani. Kanë marrë trecerekun e ushtetit vendor. Është e frikshme.
Dhe përballë këtij pushteti të fuqishëm të përqëndruar frikshëm, cili është realiteti shqiptar? Eksod, vendi është kthyer në një vend me eksod, mjerim, korrupsion, krim, pasiguri. PD-ja ka një mission jashtëzakonisht të vështirë dhe po aq vendimtar për të ardhmen e vendit, jo vetëm për PD-në si forcë politike. Në fund të fundit duhet të bëjmë një analizë. Monstrat që na rrethojnë janë dhe produkt i një pragmatizmi të frikshëm që jo rrallë herë shfaqet në politikën shqiptare. Në këtë aspekt, për të bërë diferencën, për të fituar besueshmërinë, për të frymëzuar qytetarët, duhet të përmbysim raportin mes pragmatizmit dhe idealizmit. Ne nuk mund t’i nënshtrohemi gënjeshtrave në asnjë rast. Sigurisht kjo kërkon një dedikim të fortë, të mos pranosh të sillesh për asnjë cast si opozitë burokratike apo fasadë, t’i rikthehesh idealeve për të cilat lindi kjo forcë politike, që janë idealet që e bënë forcë të shpresësh dhe lirisë. Sigurisht që ndershmëria dhe idealizmi do të jenë dozat të cilat do të duhet të mbizotërojnë në opozitë për të bërë diferencën dhe për t’I dhënë shpresë njerëzve për nesër.
Zëri i Amerikës: Cfarë mendoni ju se nuk ka funksionuar të opozita. Sepse duket më tepër sikur ja vini fajin faktorëve të jashtëm, se sa vetë partisë tuaj apo opozitës. Deri më tani për shembull, nga lidershipi juaj nuk është përmendur fjala humbje, ndërkohë që ju e përmendni këtë, apo dhe zëra të tjerë në parti…
Znj. Jozefina Topalli: Sot që flasim, të gjithë e pranojnë se opozita ka humbur. Por ajo që ka humbur kryesisht është standarti zgjedhjeve.Unë kam patur bindjen e brendshme se garë me blerje votash dhe banda nuk ka. Edhe nga eksperienca personale e 2013 në Shkodër. Mirëpo këtë ne e dimë prej dy vitesh. Nëse do të bënim një analizë, do i thoja vetes: Opozitë pse nuk e kë bërë cështje themelore të qënies tënde edhe cështjen e votës së lirë? Një kalë beteje për opozitën. Natyrisht detyra e saj ëhstë rikthimi i votës së lirë, vazhdimi me konsekuencë dhe me kurajo, pa hezituar asnjë cast në betejën kundër kriminalizimit. Ndërkohë që partnerët tanë flasin aq fort, aq fuqishëm dhe në mënyrë kaq intensive për këtë nevojë që mund të rrezikojë sistemin tonë. Ka ndodhur që vulgu është në majë. Dhe jo rastësisht.
Edhe ambasadori amerikan ka një frazë lapidare: “Vendosmëria e partive për të kandiduar të dyshuar për kriminelë është një tallje e madhe për popullin shqiptar. Këto janë gjëra , sa të frikshme, por si standart është dhe aq minimalist, sepse beteja jonë nuk duhet të ishte në nivelet e administratës dhe politikës me krimin, sepse presupozohet se nuk mund të jetë kurrë krimi brenda institucionit. Ndërkohë që ne duhet të merreshim me luftën kundër korrupsionit. Sigurisht që beteja me krimin ndoshta ka lënë pak mënjanë luftën kundër korrupsionit, e cila në fund të fundit është themeli mbi të cilin ngrihet dhe ndjehet i sigurtë krimi.
Zëri i Amerikës: Megjithatë po i referohem një pasazhi të fjalës së kolegut tuaj në Parlament Astrit Patozi, dhe ai një ndër ish figurat kryesore të partisë suaj. Ai thotë se opozita humbi se nuk arriti të krijonte besim përkundrejt një qeveria me goxha problem. Pra sipas tij opozita nuk është parë si alternativë…
Znj. Jozefina Topalli: Me fjalë të tjera thashë të njejtën gjë. Opozita mund të ishte më e besueshme. Ndaj dhe analiza nuk është cështje thjesht strukture. Por është cështe përmbajtje, lidhje me qytetarët, mosnënshtrimi ndaj gënjeshtrës dhe një doze të fuqishme idealizmi për t’i ikur pragmatizmit
Zëri i Amerikës: Kryetari i partisë tuaj në mbledhjen e funditë grupit parlamentar, foli për nevojë e një hapje të re, bashkim, ribashim. Kam përshtyojen se këto teza janë përmendur edhe dy vjet më parë, kur ai u zgjedh kryetar i PD-së, por në të vërtetë nuk pati ndonjë bashkim. Përkundrazi, Partia demokratike shkoi në zgjedhje me një koalicion mjaft të dobët krahasuar me të kaluarën e saj
Znj. Jozefina Topalli: Unë besoj se ky është një tjetër komponent i analizës që do të bëjë Partia demokratike. Sigurisht që ka peshën e saj, por unë mendoj se analiza duhet të jetë edhe më thelbësore se sa vetëm kaq. Nuk mendoj se është vetëm cështje numrash, që sigurisht është edhe cështje numrash.
Zëri i Amerikës: PD refuzoi pjesmarrjen e saj në komisionin e reformës administrative-territoriale dhe e sheh dhe këtë reformë si një ndër arsyet e humbjes. A mendoni se ishte e gabuar mospërfshirja e saj. Nëse kjo reformë është e gabuar, me praninë e saj disa gjëra mund të korrigjoheshin apo jo?
Znj. Jozefina Topalli: Unë mendoj se PD-ja duhet të ishte më koherente gjatë dy viteve të fundit në qëndrimet e saj
Zëri i Amerikës: Zonja Topalli a ka në të vërtetë një “përplasje” brenda partisë. Sepse duket sikur një pjesë e ish drejtuesve të kësaj partie janë lënë disa mënjanë, dhe kemi emra të rinj që janë futur në parti…
Znj. Jozefina Topalli: Nuk do thoja që ka konfrontim. Sigurisht që ka diferenca. Ndoshta kryesisht kjo diferencë qëndron jo vetëm në gjykimin politik, por kryesisht në analizën bazike që një forcë politike duhet t’i bëjë vetes, kundërshtarit, betejës dhe misionit që ajo ka. Ndoshta kjo diferencë qëndron në faktin se jo të gjithë mendojnë se politika është një mision dhe kur bëhesh njeri publik heq dorë dhe nga mbrojtja që jep privacia. Dhe duhet të përkushtohesh tërësisht vetëm ndaj interesit public. Kjo mund të mos ndodh përherë dhe ky është një problem i madh i politikës shqiptare në tërësi, e sot sigurisht me një ngarkesë mjaft negative në qeverisjen aktuale.
Pa dashur të fajësoj njeri se fajësimi të nje emër është shumë primitive. Por ndoshta, dhe shoqëria dhe forcat politike kanë një uri morale dhe ndoshta kjo duhet të jetë komponentja dhe shtylla kryesore e reflektimit të PD-së.
Ka një betejë nga e cila varen fatet e vendit. Nuk është më e rëndësishme të jesh PD-ja në vetvete. Eshtë sa ajo do kthejë besueshmërinë te vetja e saj duke u bazuar në parimet themelore mbi të cilat ka lindur kjo parti në shërbim të interesit public, për të qenë e besueshme dhe për të bërë diferencën e madhe me koalicionin aktual i cili ka marrë cdo pushtet. Dhe kjo është e frikshme, e rrezikshme. Sepse jemi në një fazë ku sistemi po degradon, e shkon përtej kalbësimit dhe vulgu ka dalë sipër. Unë e di që nuk është e lehtë, përkundrazi, e di që është shumë e vështirë, ndaj dhe kërkon kurajo, sakrificë, shpirt në betejë.
