Përshtatur në shqip, artikull i Haaretz
Të premten në mëngjes, kabineti i sigurisë së Izraelit miratoi planin e kryeministrit Benjamin Netanyahu për një marrje të plotë të qytetit të Gazës, duke zgjeruar ndjeshëm luftën në Gaza dhe duke vendosur de facto infrastrukturën për një pushtim të ardhshëm të plotë të Rripit të Gazës, duke shmangur me kujdes fjalën e ngarkuar ligjërisht “pushtim.”
Shefi i Shtabit të Ushtrisë Izraelite (IDF), Eyal Zamir, e kundërshtoi planin, por kryeministri premtoi se ky është plani për të mposhtur Hamasin dhe për të mbajtur izraelitët të sigurt.
Javën e kaluar, kjo rubrikë sugjeroi një paradigmë tjetër sigurie, një qasje holistike që përfshin sigurinë e plotë, redukton motivimet për sulme, hap horizonte për diplomaci, liri politike dhe përmirësime jetësore, si dhe avancon barazinë e të gjithë popujve në rajon. Kjo nuk do të ndodhë.
Po cila është logjika e vërtetë e sigurisë pas këtyre hapave të shpejtë drejt një pushtimi të plotë, në praktikë një qeverisje ushtarake autoritare që do të sundojë mbi Gazën, që do të zbatohet nga fëmijët izraelitë të sotëm për brezat që do të vijnë? Pse besojnë mbështetësit e djathtë dhe qeveria izraelite se kjo do të sjellë siguri?
Logjika e së djathtës fillon me të kaluarën. Që nga 8 tetori, figura të rëndësishme të së djathtës dhe një pjesë e madhe e shoqërisë izraelite janë kapur nga një ide e thjeshtë: Shkatërrimi i vendbanimeve izraelite në Gaza në vitin 2005 dhe tërheqjet e Marrëveshjeve të Oslos në vitet ’90 sollën 7 tetorin.
Jo më negociata
Në një konferencë të titulluar “Nga Dëbimi te Sovraniteti” të organizuar nga Këshilli i Vendbanimeve Yesha dhe lëvizja e djathtë ekstreme Tkuma, kreu i Yesha, Yossi Dagan, deklaroi qartë: “Ne jemi këtu për të rregulluar dëbimin (Nga Gaza) dhe Oslon.”
Cilat janë parimet udhëheqëse për sigurinë në të ardhmen?
“Është mirë që armiqtë tanë të vdesin për vendin tonë,” tha babai i pikëlluar, Eliyahu Libman, duke përsëritur frazën e njohur të Joseph Trumpledor. Djali i Libman mendohej se ishte marrë peng më 7 tetor, derisa trupi i tij u gjet në varrin e një viktime tjetër në Izrael.
Është e vështirë të gjykohet një baba në atë situatë, por mendimet e tij paraprijnë atë tragjedi. Ai ka qenë kryetar i këshillit lokal në Kiryat Arba pranë Hebronit, një nga vendbanimet më të vjetra në Bregun Perëndimor. Në vitin 2016, Libman dëshmoi në mbrojtje të Elor Azaria-s, ushtari që ekzekutoi një palestinez të plagosur që kishte tentuar të sulmonte ushtarët izraelitë.
Edhe pse është e vërtetë që luftërat janë për të vrarë armikun, deklarata e Libman-it duket gjithëpërfshirëse, si të mos ekzistojë asnjë rrugë tjetër.
Një tjetër parim: diplomacia ka përfunduar, të paktën me palestinezët. Edhe pse negociatat zyrtare kanë qenë të vdekura që nga viti 2014, dhe bisedimet aktuale për armëpushim janë indirekte me një aktor jo-shtetëror, është e habitshme që një qëndrim i tillë kundër diplomacisë promovohet, kur ajo ka sjellë sukses për Izraelin, me traktatet e paqes me Jordaninë, Egjiptin dhe vendet e Marrëveshjes Abraham.
Ndërkohë, ministrat e qeverisë e bëjnë të qartë se jeta e izraelitëve nuk do të shpëtohet më përmes negociatave. Ministri i Financave Bezalel Smotrich deklaroi: “Nuk do të ketë më negociata me Hamasin për marrëveshje lirimi.” Publiku shpërtheu në duartrokitje. “E vetmja marrëveshje e mundshme është dorëzimi total i Hamasit, kthimi i të gjithë pengjeve pa kushte, çarmatimi dhe demilitarizimi i Gazës, dëbimi i liderëve dhe lejimi i atyre që duan të largohen që të ikin.”
Parimi tjetër: “Të merret toka”. Sepse sipas disa politikanëve të së djathtës ekstreme, “Arabët e kuptojnë më shumë tokën sesa jetën.” Kjo frazë është bërë shumë e përhapur muajt e fundit. Deputetë nga partia ekstremiste Otzma Yehudit, ish-zyrtarë të lartë ushtarakë dhe deputetë nga Likud kanë përdorur një gjuhë të ngjashme. Hanoch Milwidsky nga Likud, i emëruar rishtazi kryetar i Komitetit të Financave në Knesset (dhe nën hetim për dyshime për përdhunim), tha në Channel 14 në korrik: “Mjaft me marrëveshje për pengjet. Ne duhet të marrim tokën. Ata nuk kujdesen për të vdekurit, as për urinë, as për ndërtesat e shkatërruara. Çfarë u intereson atyre është toka.”
Kjo ide është përhapur edhe nga analisti Amit Segal, që konsiderohet zëri më i afërt me qeverinë në median izraelite.
Çfarë duhet të bëjë Izraeli kur ta ketë tokën? Ankesim dhe vendbanime.
Një nga folësit më të zjarrtë në konferencën për “sovranitetin” ishte ministri i Drejtësisë Yariv Levin. Ai foli me pasion për mundësinë e zbatimit të sovranitetit në Bregun Perëndimor. “Do të vijë momenti i madh,” tha ai, “kur do të shtypim butonat për të votuar në Knesset dhe në kabinet për të zgjeruar sovranitetin,” që të gjithë toka t’i përkasë popullit hebre. Publiku duartrokiti entuziastisht.
Kopshtari i përhershëm
Disa ekspertë sigurie janë kritikë. Omer Zanany, një kolonel në pension dhe drejtues në Mitvim (një institut liberal për politikën e jashtme), e quan këtë një ndryshim të thellë nga doktrina klasike e sigurisë që synonte zvogëlimin e përplasjes përmes ndarjes së grupeve në konflikt.
Përkundrazi, e djathta mesianike beson se përplasja është pozitive. “Ata besojnë se vendbanimet kontribuojnë në siguri sepse përplasja sjell luftime të vazhdueshme dhe ‘kositje bari’,” tha Zanany, duke përdorur eufemizmin për ciklet periodike të luftës në Gaza që kufizonin Hamasin para 7 tetorit. “Sipas tyre, nuk mund ta bësh këtë nga jashtë, duhet të jesh brenda.”
Ai përmend teoritë e gjeneral majorit në pension Gershon Hacohen, një zë i fuqishëm që mbështet zgjerimin ushtarak të qeverisë. Hacohen është figurë qendrore në grupin “Securitists”, oficerë të djathtë në pension që gjejnë arsyetime ushtarake për politikat e qeverisë.
Në një artikull të janarit 2024, Hacohen kritikonte paradigmën e tërheqjes dhe thoshte se duhet një qasje e re e sigurisë që e refuzon idenë se IDF mund të fitojë nga jashtë linjave të vitit 1967.
Por Zanany thekson se qasja klasike është e kundërta, të kesh një vijë ndarjeje dhe një “adresë” për t’u negociuar. Qeveria izraelite nuk dëshiron një qeveri palestineze, sepse ajo do të nënkuptonte mundësinë për një shtet palestinez.
Kur zyrtarët e qeverisë pyeten se si arritën marrëveshje armëpushimi me Libanin dhe Iranin, por jo me Gazën, përgjigjja është gjithnjë një rreth vicioz: “Ah, është ndryshe! Ata janë shtete të mirëfillta me qeveri.”
Hacohen kërkon kthim te strategjitë e hershme zioniste. Në 2019, ai përshkroi një “harmoni organike” mes vendbanimeve hebraike dhe pranisë së IDF-së që, sipas tij, solli suksese si Operacioni “Mburoja Mbrojtëse” në 2002. Folësit në konferencë përmendën vendbanimet në Bregun Perëndimor si arsyeja pse nuk ka pasur një sulm të tipit të 7 tetorit atje.
Por ky është një vizion që injoron faktorët e tjerë: Në krahasim me Gazën, palestinezët në Bregun Perëndimor kanë pasur ekonomi më të mirë, më shumë liri lëvizjeje dhe bashkëpunim më të thellë me Izraelin për sigurinë për më shumë se 30 vjet. Ndërkohë, zgjerimi i vendbanimeve ka kontribuar në përshkallëzime të dhunshme në vitet para 7 tetorit.
Zanany mendon se kjo paradigmë e së djathtës provokon dhe varet nga përshkallëzime të rregullta, për të “kositur barin” vazhdimisht. Por ai shton: “Nuk mund të fitosh, sepse është e pafund. Nuk do të krijosh asnjë drejtim pozitiv.”
