Keir Starmer e përdori vizitën e tij të parë në Shqipëri për të shpallur se Mbretëria e Bashkuar është e interesuar të krijojë “qendra kthimi” për të dëbuar emigrantët.
Ai tha se diskutime formale janë duke u zhvilluar me disa vende. Nuk dihet cilat janë këto vende, por dihet cilat nuk janë të interesuara, njëra prej tyre është Shqipëria.
Kryeministri shqiptar, Edi Rama, tha se mbetet “besnik” ndaj “martesës” së Shqipërisë me Italinë – ndërsa marrëdhëniet me vendet e tjera janë “thjesht dashuri”.
Konservatorët thonë se kjo vizitë prandaj është një turpërim për zotin Starmer. Por ekipi i tij thotë se kjo çështje nuk ka qenë në agjendë për këtë udhëtim, i cili ka të bëjë me bashkëpunimin në fushën e policimit dhe ndarjen e inteligjencës.
Së pari, çfarë janë qendrat e kthimit?
Në thelb, qendrat e kthimit janë qendra përpunimi për personat që kanë ezauruar të gjitha mundësitë për të qëndruar në Mbretërinë e Bashkuar – përfshirë aplikimet për azil, ankesat dhe përpjekjet për të fituar viza pune apo studimi.
Ata do të kthehen në vendin e tyre të origjinës, dhe ndërkohë që kjo ndodh, ata mund të dërgohen në këto qendra kthimi – për të parandaluar që të zhduken ose të ikin.
Zyrtarët thanë se kjo gjithashtu do të parandalonte që ata, për shembull, të krijojnë një familje dhe ta përdorin këtë si pjesë të pretendimit për të qëndruar në MB.
Italia ka një të tillë, por nuk përdoret
Qeveria e Giorgia Melonit ka qenë e interesuar për këto qendra prej disa kohësh, dhe ka ndërtuar dy të tilla në Shqipëri – në portin e Shëngjinit dhe në fshatin Gjader – të afta të presin deri në 36,000 persona në vit.
Por të dyja, të cilat Sky News i vizitoi vitin e kaluar, aktualisht janë bosh. Gjykatat në Romë kanë thënë se nuk mund të përdoren deri sa Gjykata Evropiane e Drejtësisë të vendosë nëse janë të sigurta. Një vendim pritet muajin tjetër.
Megjithatë, si një mbështetje për planet e qeverisë britanike, agjencia e OKB-së për refugjatët ka mbështetur parimin e qendrave të kthimit, nëse ato përmbushin standardet e të drejtave të njeriut.
A është kjo si plani i Ruandës?
Shpenzimi i miliona paundëve për strehimin e emigrantëve që më pas mbetet bosh mund të duket i njohur – por ky plan është i ndryshëm nga ai i Ruandës.
Plani i Ruandës, i miratuar nga konservatorët, u anulua nga zoti Starmer kur Laburistët erdhën në pushtet – ai tha se ishte “joetik, i paefektshëm dhe i kushtueshëm në mënyrë të tepruar”.
Dallimi kryesor është se sipas planit të Ruandës, kërkuesit e azilit nuk do të kishin të drejtë të pretendonin qëndrim në MB – ata do të dëboheshin dhe mund të aplikonin vetëm për të qëndruar në Ruandë. Ky plan u shpall i paligjshëm nga Gjykata e Lartë.
Pse Shqipëria tha jo?
Mbretëria e Bashkuar nuk është parë gjithmonë me sy të mirë në Shqipëri, me komentet e ish-sekretares së brendshme Suella Braverman për një “pushtim” nga “kriminelët shqiptarë” që shkaktuan zemërim këtu.
David Cameron e shkurtoi një vizitë shumë të pritur, si ministër i jashtëm, në vetëm 89 minuta, kur u shpallën zgjedhjet e përgjithshme të vitit 2024 – duke ofenduar palën shqiptare.
Dhe z. Rama foli me qëllim për “stigmën” ndaj shqiptarëve që jetojnë ligjërisht në MB.
Andi Hoxhaj, ekspert për Ballkanin në King’s College London, tha: “Mbretëria e Bashkuar thjesht nuk ka bërë punën e duhur. Kjo është vizita e parë e një kryeministri britanik 103 vjet pas vendosjes së marrëdhënieve diplomatike. Starmer dhe Yvette Cooper e kuptojnë këtë dhe duan marrëdhënie më të ngrohta. Por ishte ëndërrim të mendohej se do të kishte marrëveshje për një qendër kthimi.”
Pra, kush tjetër mund të ketë një të tillë?
Qeveria britanike ka përqendruar përpjekjet e saj për të “shkatërruar bandat” në Ballkanin Perëndimor.
Bashkëpunimi me Shqipërinë, sipas Agjencisë Kombëtare të Krimeve, është bërë një model që vende të tjera mund ta ndjekin.
Pritet të zhvillohen diskutime në Samitin e Komunitetit Politik Evropian të premten me vende si Serbia, Maqedonia e Veriut dhe Mali i Zi për të shqyrtuar interesin e tyre, dhe MB do të presë një samit për Ballkanin Perëndimor në Londër në vjeshtën e vitit 2025.
Pra, gjithçka nuk është humbur – por ka pengesa të mëdha ligjore dhe logjistike për t’u kapërcyer.
