Këto janë disa nga gjetjet e Institutit për Demokraci dhe Ndërmjetësim (IDM) të sondazhit “Besimi në Qeverisje” për vitin 2016, i kryer gjatë periudhës 12-24 dhjetor 2016 në të 61 bashkitë e Shqipërisë.
Gjetjet e sondazhit tregojnë nivel relativisht të ulët të besimit ndaj institucioneve publike, ku vetëm pesë në trembëdhjetë (5/13) institucione kombëtare gëzojnë më shumë se 50% të besimit të publikut. Në nivel të përgjithshëm, qytetarët e anketuar kanë më shumë besim te policia (61%), sistemi arsimor (59%), institucionet fetare (58%), media (58%) dhe Forcat e Armatosura (55%). Edhe pse institucionet administrative gëzojnë më shumë besim se ato përfaqësuese, përgjatë 4 viteve të fundit vihet re një trend besueshmërie në rritje ndaj institucioneve publike.
74% e qytetarëve të anketuar përdorin televizionin si mediumin e tyre kryesor, edhe pse 35% e tyre nuk besojnë se informacioni i transmetuar është i saktë dhe i vërtetë.
Qytetarët vlerësojnë sistemin gjyqësor si institucionin më të korruptuar për vitin 2016, ndjekur nga Qeveria qendrore dhe Parlamenti. 72% e qytetarëve të anketuar shohin gjyqësorin si më të prekshëm ndaj ndikimit politik, ndjekur nga Policia 46% dhe Media 45%.
Në lidhje me Reformën në Drejtësi, publiku është shprehur optimist për potencialin e saj, por mbetet i dyzuar mbi zbatimin korrekt të Reformës. Edhe pse 71% e qytetarëve besojnë se nëse zbatohet siç duhet Reforma në Drejtësi do të ketë një ndikim pozitiv, vetëm 46% besojnë në zbatimin adekuat të saj.
Ekspertë të ndryshëm, të ftuar në panel komentuan mbi gjetjet e sondazhit duke ofruar një panoramë më të detajuar të zhvillimeve politike, ekonomike dhe sociale në vend, duke ofruar kornizat e nevojshme për të kuptuar gjetjet e sondazhit. Një fokus i veçantë iu kushtua luhatjeve të besueshmërisë në vitet e fundit, mekanizmave të domosdoshëm për forcimin e marrëdhënieve qeveri – qytetar si dhe nevojës për kuptueshmëri dhe adresim të çështjes së korrupsionit në të gjitha nivelet e shoqërisë.
Gjetjet e sondazhit
Besimi në institucionet publike
Institucionet fetare gëzojnë vlerësimin më të lartë të besimit tek institucionet publike kombëtare në kategorinë “Kam shumë besim”. 22% e qytetarëve të anketuar shprehen se kanë shumë besim në institucionet fetare. Megjithatë, nëse merren së bashku këto kategori (“Kam shumë besim” ose “Kam besim”), qytetarët e anketuar besojnë më shumë policinë (61%), sistemin arsimor (59%), institucionet fetare (58%), median (58%) dhe Forcat e Armatosura (55%).
44% e shqiptarëve të anketuar kanë besim te qeveria qendrore, në krahasim me 49% që kanë besim tek qeverisja e tyre vendore
Sistemi gjyqësor (74%) është institucioni më pak i besuar në Shqipëri, i ndjekur me një diferencë të përafërt nga partitë politike (72%). Parlamenti renditet si institucioni i tretë më pak i besuar, me 71% të publikut të anketuar që nuk kanë besim.
Edhe pse 71% e qytetarëve të anketuar besojnë se Reforma në Drejtësi do të ketë ndikim pozitiv nëse zbatohet siç duhet, vetëm 46% e tyre besojnë se Reforma në Drejtësi do të zbatohet siç duhet në krahasim me 42% që nuk ndajnë të njëjtin mendim.
35% e qytetarëve të anketuar mendojnë se informacioni i dhënë nga mediat nuk është i saktë dhe i vërtetë. 74% e qytetarëve të anketuar kanë televizionin si mediumin e tyre mediatik më të përdorur.
Institucionet/organizatat ndërkombëtare si BE (80%), NATO (79%) dhe OKB (79%) vazhdojnë të renditen si institucionet më të besuara në Shqipëri, duke gëzuar besimin e rreth 4 në 5 shqiptarëve të anketuar. Këto institucione gëzojnë gjithashtu përqindjen më të madhe të qytetarëve që shprehin besim të madh (në një interval prej 34-36%)
Transparenca dhe llogaridhënia
Pikëpamja se qeveria qendrore është transparente mbahet nga 39% e qytetarëve të anketuar në krahasim me 61% të atyre që nuk pajtohen me këtë pohim. Në nivelin e qeverisjes vendore, 43% e të anketuarve besojnë se bashkia e tyre është transparente.
36% e qytetarëve të anketuar e perceptojnë qeverinë të jetë e përgjegjshme në veprimet e saj, përkundrejt 64% të të anketuarve që nuk janë dakord. Në nivelin e qeverisjes vendore, 33% e të anketuarve besojnë se bashkia e tyre është e përgjegjshme.
36% e qytetarëve të anketuar e perceptojnë qeverinë të jetë e përgjegjshme në veprimet e saj, përkundrejt 64% të të anketuarve që nuk janë dakord. Në nivelin e qeverisjes vendore, 33% e të anketuarve besojnë se bashkia e tyre është e përgjegjshme.
63% e qytetarëve të anketuar besojnë se Kontrolli i Lartë i Shtetit mban përgjegjës qeverisë.
Korrupsioni dhe institucionet publike
Sistemi gjyqësor renditet nga ana e qytetarëve të anketuar (34%), si institucioni më i korruptuar për vitin 2016. Qeveria qendrore zë vendin e dytë (28%), e ndjekur nga Parlamenti (15%).
Për vitin 2016, 26% e qytetarëve të anketuar deklaruan se u kanë paguar ryshfet zyrtarëve publikë në nivel qendror në krahasim me 29% e qytetarëve në njësitë e qeverisjes vendore. Të pyetur për arsyet, 58% e tyre kanë deklaruar se u është kërkuar hapur nga autoritetet qeveritare, 20% ka dhënë ryshfet si mirënjohje për shërbimin e marrë, ndërsa 22% si nxitje për të marrë shërbime më të mira në të ardhmen.
Angazhimi qytetar
79% e qytetarëve të anketuar kanë perceptimin se nuk kanë mundësi të mjaftueshme për të marrë pjesë në proceset vendim-marrëse/konsultimet me institucionet në nivel qendror, në krahasim me 67% në nivel vendor.
7% e qytetarëve të anketuar në nivel qendror dhe 19% në nivel vendor janë ftuar të marrin pjesë në procese konsultuese gjatë vitit 2016.
Për vitin 2016, 22% e qytetarëve të anketuar kanë marrë pjesë në demonstratë/tubim ose kanë nënshkruar një peticion.
77% e të anketuarve shprehen të gatshëm për t’u angazhuar në punë vullnetare për të mirën e komunitetit.
Kënaqshmëria lidhur me ofrimin e shërbimeve publike dhe TIK:
Qytetarët janë kryesisht të kënaqur me furnizimin me ujë të pijshëm (72%), shërbimet e policisë (66%) dhe shërbimet e pastrimit (të ofruara në nivel lokal) (61%).
Në anën tjetër, më shumë se gjysma e qytetarëve nuk janë të kënaqur me shërbimet e punësimit (78%), me shërbimet gjyqësore (66%), si dhe me shërbimet e mirëqenies sociale (60%).
Vetëm 28% e qytetarëve të anketuar besojnë se institucionet që ofrojnë shërbime publike i dëgjojnë dhe trajtojnë si duhet ankesat që vijnë nga qytetarët, në krahasim me 46% të cilët nuk kanë besim.
42% e qytetarëve të anketuar janë në dijeni për ekzistencën e një faqe interneti në bashkitë e tyre përkatëse. Megjithatë, pjesa më e madhe e tyre ose 59% nuk e përdorin faqen e internetit dhe vetëm 34% e tyre janë të informuar në lidhje me shërbimet elektronike të ofruara nga bashkitë e tyre.
Gjinia dhe përfshirja sociale
48% e qytetarëve të anketuar besojnë se ka barazi mes burrave dhe grave në shoqërinë shqiptare. Ky besim ndahet nga vetëm 37% e grave, në krahasim me 55% të burrave.
59% e qytetarëve të anketuar mendojnë se burrat dhe gratë kanë akses të njëjtë në shërbimet publike. Ky besim ndahet nga vetëm 55% e grave, në krahasim me 63% e burrave.
Sa u përket grave në vendimmarrjen vendore, vetëm 24% e qytetarëve të anketuar kanë dijeni se ka më shumë gra në këshillat e tyre përkatëse bashkiake, në krahasim me 57%, të cilët nuk janë në dijeni të përbërjes gjinore në këshillat e tyre bashkiake.
Ky është viti i katërt radhazi (2013-2016) që ky Sondazh i Opinionit kryhet, bazuar në metodologji, instrument dhe mbulim kombëtar të ngjashëm. Qëllim i tij është të masë nivelin e besimit të publikut tek institucionet qeveritare si dhe qëndrimin e qytetarëve ndaj punës së institucioneve publike dhe ofrimit të shërbimeve në Shqipëri. Ky sondazh është kryer me mbështetjen financiare të Programit të Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (PNUD) në Shqipëri. /b.d
