Nga Arben Cici
Ditët e fundit, ndoshta më shumë se cdo herë tjerër, shqiptarët kanë parë në rrugët e Tiranës, në televizione dhe gazeta, krahas flamurit shqiptar edhe emblemën e NATO-s. Kjo për faktin se në Tiranë u zhvillua aktiviteti më masiv i organizuar ndonjeherë, Asambleja Parlamentare e NATO-s. Në këtë ngjarje, jashtëzakonisht të rëndësishme për Shqipërinë, parë edhe në planin e ndodhive e sfidave globale dhe perspektivës së sigurisë e orientimit të qendrueshëm të Ballkanit, morën pjesë përfaqësues parlamentarë dhe zyrtarë të lartë të 55 vendeve dhe Organizatave Ndërkombëtare si dhe ekspertë vendas dhe të huaj të çështjeve të politikës së jashtme, të sigurisë, etj.
Nuk dëshiroj të analizoj pashterueshmërinë e rëndësisë së kësaj ngjarje, sidomos për Shqipërinë. Mediat e shkruara, transmetimet e mediave audio&video, rrjetet sociale, politikanë dhe analistë, intensivisht, me shumë zell dhe shpesh imtësisht, u përpoqën të qëndronin në komunikim te drejtpërdrejtë me publikun shqiptar dhe të huaj si asnjëherë më parë.
Por cila është historia e emblemës së NATO-s dhe e “Yllit katër-cepësh” që zbukuroi Bulevardin Dëshmorët e Kombit dhe pjesët e tjera të Tiranës? Cfarë përfaqëson Ylli, i cili është kthyer në sfondin, jo vetëm të “fotove familjare” të takimeve zyrtare, por edhe të pothuajse të të gjitha vizitave të tjera në Selinë qendrore të NATO-s në Bruksel?
Statuja prej bronzi, që rëndom quhet “Ylli i NATO-s” është një busull e stilizuar, e frymëzuar nga emblema që shërben si simbol zyrtar i Aleancës së Atlantikut të Veriut. Kjo statujë u vendos në sheshin përballë Selisë qendrore të NATO-s në gusht të vitit 1971 dhe ndryshoi vend vetëm disa ditë më parë. Më 28 maj 2016 u zhvendos në sheshin përballë Selisë së re qendrore të NATO-s, Bulevard Leopold III, me pothuajse të njëjtin dekor si në vend-ndodhjen e tij të mëparshme: rrethuar nga flamujt e 28 vendeve anëtare të Aleancës.
Për të shënuar lëvizjen e NATO-s në selinë e re të saj në prag të 50 vjetorit të vendosjes së Aleancës në Bruksel, Posta belge do të do të nxjerrë, më 11 tetor 2016, një pullë të veçantë për të kujtuar këtë ngjarje. Kjo pullë do të ketë fasadën e selisë së re të NATO-s, me Yllin e vendosur sërish në mes të sheshit të ri dhe të rrethuar nga flamujt e vendeve anëtare të NATO-s.
Kur NATO u transferua në Bruksel, në vitin 1967, selia e deritanishme u mendua se do të ishte e përkohëshme, kështu që projekti fillestar nuk parashikoi ndërtimin e dekorit të jashtëm. Vetëm pasi Këshilli i Atlantikut të Veriut vendosi, në fund të 1969, për ta bërë selinë e Brukselit një seli të përhershme u ngrit çështja e ndërtimit të një objekti prestigjioz dhe përmbajtës në oborrin bosh të hyrjes kryesore.
Propozimi fillestar i ndërtimit të një çatije të gjerë me kulm në hyrjen kryesore u refuzua dhe konsulentët e arkitektët e NATO-s u ftuan të gjenin një zgjidhje alternative për të zbukuruar sheshin përpara selisë, i njohur tani si “Cour d’honneur”. Arkitektët u kthyen në Këshill me një propozim të bazuar në dy motive krejtësisht të ndryshme: motivi i parë ishte një strukturë arkitektonike e një karakteri abstrakt, ndërsa motivi i dytë ishte frymëzuar nga emblema e NATO-s. Për propozimin e fundit, arkitekti belg Raymond Huyberechts kishte projektuar një busull të stilizuar “Rose des vents”, të prerë nga dy rrathë (përfaqësojnë Kontinentin e vjetër dhe Kontinentin e ri) që do të prodhoheshin nga një çelik para-oksidues, ngjyra e kuqëremtë në kafe e të cilit nuk do të mund të ndikoheshin nga agjentët atmosferike. Këshilli shprehu preferencën e tij për këtë propozim, kur modeli u prezantua në mbledhjen e mbajtur më 17 mars 1970. Ylli ose skulptura gjigande 7 metra e lartë dhe 4.2 – 7 metra e gjerë u vendos në vendin e caktuar në gusht të vitit 1971.
Më 1 tetor 1971, në ditën e tij të parë në detyrë, Joseph Luns u bë i pari Sekretar i Përgjithshëm i NATO-s i cili u fotografua zyrtarisht me në sfond Yllin e NATO-s duke përuruar një praktikë, përvojë dhe ritual, zyrtar dhe jo zyrtar për të gjithë vizitorët në selinë e NATO-s. Duket se fotoja e fundit zyrtare në këtë vend mbetet të jetë ajo e takimit të Ministrave të Jashtëm të NATO-s, të 19-20 majit 2016. Gjatë këtij takimi, mes të tjerash, u nënshkrua edhe Protokolli i Pranimit të Malit të Zi në Aleancë.
Origjina e emblemës së NATO-s vjen afërsisht tre vjet pas krijimit të Organizatës në vitin 1949. Në gusht të vitit 1952, Grupi i sapo-krijuar i Punës për Politikat e Informimit të NATO-s diskutoi rreth temës së miratimit të një simboli vizual që do të duhej të përfaqësonte më mirë vlerat e Aleancës. Pas shumë propozimesh, idesh dhe pikëpamjesh të shkëmbyera, Grupi i Punës ra dakord t’i rekomandojë Këshillit një flamur të NATO-s dhe një emblemë brenda saj.
Qëllimi ishte krijimi i një embleme që të simbolizonte parimet e komunitetit Atlantik. Ishte jashtëzakonisht e rëndësishme që emblema që do të miratohej të ishte e pranueshme për të gjithë anëtarët e NATO-s dhe të reflektonte vlerat e Aleancës. Nga projektet e propozuara, më intrigues ishte ai i një një mburoje argjendi me 14 yje. Mburoja simbolizonte mbrojtjen dhe ruajtjen (defence and protection ), dy vijat blu përfaqësonin Oqeanin Atlantik dhe 14 yjet nënkuptonin 14 anëtarët e NATO-s në atë kohë. Por ky vizatim do të kërkonte ndryshimin e emblemës sa herë që një anëtar i ri do t’i bashkohej Aleancës, argument i cili u mor në konsideratë edhe gjatë përzgjedhjes të simbolit prej 12 yjesh në flamurin evropian në vitin 1955.
Por, asnjë nga vizatimet e propozuara nuk u miratua. Këshilli i Atlantikut të Veriut udhëzoi që përzgjedhja e emblemës së NATO-s që do të përdorej në flamurin e saj të ishte e thjeshtë, e dallueshme dhe befasuese nga pikëpamja vizuale. Ajo gjithashtu domosdoshmërisht duhej të tregonte bashkësinë e traditave dhe idealeve të cilat bënë së bashku anëtarët e komunitetit të Atlantikut të Veriut. Së fundi, emblema duhej të evidentonte qartë qëllimin paqësor të Traktatit të Atlantikut të Veriut.
Më 28 tetor 1953, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, i asaj kohe, Lord Ismay, njoftoi se Këshilli i Atlantikut të Veriut kishte miratuar një propozim për emblemën zyrtare të NATO-s. Ai shpjegoi se emblema mund të përshkruhej si “një yll me katër cepa që përfaqëson busullën që na mban në rrugën e duhur, rrugën e paqes dhe një rreth që përfaqëson unitetin që lidh së bashku 14 vendet e NATO-s. Sfondi blu përfaqëson Oqeani Atlantik dhe rrethi simbolizon unitetin”.
Ceremonia solemne e ngritjes së parë zyrtare të flamurit të NATO-s u zhvillua në “Esplanade des Invalides”, Paris më 9 nëntor të vitit 1953 në prezencë të Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s Lordit Ismay.
