Nga James M. Dorsey
“Terapia tronditëse” për Gazën e presidentit amerikan Donald J. Trump duket se po funksionon.
Të zemëruar nga pohimi i zotit Trump se Shtetet e Bashkuara do të marrin kontrollin e Rripit të Gazës, do të zhvendosin 2.3 milionë banorët e tij në Egjipt, Jordani dhe vende të tjera, dhe do ta kthejnë atë në një destinacion luksoz bregdetar, bota arabe është detyruar të hartojë një plan alternativ.
Zoti Trump e ka pranuar këtë realitet. Duke folur për radion Fox News disa orë pasi liderët e Arabisë Saudite, Emirateve të Bashkuara Arabe, Katarit, Kuvajtit, Egjiptit dhe Jordanisë diskutuan një plan alternativ në një samit joformal në Riad, zoti Trump mbrojti planin e tij, duke theksuar se ishte thjesht një rekomandim dhe jo diçka që ai do të impononte.
Liderët e mbledhur në Riad presin që një Samit Arab, i planifikuar për 4 mars në Kajro, të miratojë planin e tyre.
“Do t’ju them mënyrën si duhet bërë: është plani im. Mendoj se ky është plani që vërtet funksionon. Por unë nuk po e detyroj. Thjesht do të rri mbrapa dhe do ta rekomandoj… Një mënyrë tjetër do të ishte ta bësh me njerëzit që janë aty… Por pyetja është: A mund ta shkatërrosh (Hamasin)? Ata janë aq të ndërthurur mes njerëzve,” tha zoti Trump.
Duke ndjekur qasjen fillestare të zotit Trump për zbatimin e planit të tij, këtë javë Izraeli thuhet se hodhi fletushka në gjuhën arabe mbi Gazë, duke kërcënuar:
“Do t’ju detyrojmë të largoheni, pavarësisht nëse e pranoni apo jo… Harta e botës nuk do të ndryshojë nëse të gjithë njerëzit e Gazës zhduken nga ekzistenca, dhe askush nuk do të pyesë për ju,” shkruhej në fletushkë.
Ndërkohë, Steve Witkoff, i dërguari i zotit Trump për Lindjen e Mesme, u shfaq në skenë gjatë një konference investimesh në Miami bashkë me dhëndrin e presidentit, Jared Kushner, i cili ishte ideatori i konceptit për ta kthyer Gazën në një zonë luksoze bregdetare.
“Ne flasim për mbledhjen e njerëzve nga e gjithë bota – planifikues, zhvillues dhe arkitektë të mëdhenj, duke diskutuar ide dhe opsione të ndryshme,” tha zoti Witkoff.
Sipas Wall Street Journal, zoti Witkoff po shqyrtonte mundësinë e organizimit të një takimi në Shtëpinë e Bardhë me zhvillues të pasurive të paluajtshme dhe drejtues biznesesh për të nisur një iniciativë për rindërtimin e Gazës.
“Duhet të shihni shkatërrimin që ekziston sot në Gazë. Janë rreth 30,000 predha të pashpërthyera atje. Kushtet janë të tmerrshme. Nuk e di pse dikush do të donte të jetonte atje sot. Për mua është krejtësisht e palogjikshme,” tha zoti Witkoff.
Ai vizitoi Gazën në fillim të këtij muaji, duke u bërë zyrtari i parë i lartë amerikan që e viziton Rripin e Gazës pas 15 vitesh.
I etur për të siguruar një pjesë të këtij projekti, Khalaf al-Habtoor, një manjat i pasurive të paluajtshme nga Emiratet e Bashkuara Arabe, ka paraqitur një plan 30-faqësh për të rindërtuar Gazën brenda disa viteve, në vend që të zgjasë dekada.
Plani i zotit Al-Habtoor duket se është në përputhje me një propozim egjiptian, i cili parashikon rindërtimin e Gazës në tre faza brenda pesë vjetëve. Ky plan egjiptian është në qendër të asaj që liderët e mbledhur në Riad shpresojnë të prezantojnë në samitin arab në Kajro.
Për ta bindur zotin Trump, plani arab duhet të propozojë një strukturë të përkohshme qeverisëse që përjashton Hamasin dhe ofron një plan të besueshëm dhe të financuar mirë për rehabilitimin dhe rindërtimin e Gazës, pa zhvendosjen e popullsisë së saj.
Këtë javë, Kombet e Bashkuara, Banka Botërore dhe Bashkimi Evropian vlerësuan se rindërtimi i Rripit të Gazës, të shkatërruar nga lufta, do të kushtonte rreth 53 miliardë dollarë. Ndërkohë, shtetet e Gjirit kanë shprehur gatishmërinë për të dhënë një kontribut fillestar prej 20 miliardë dollarësh.
Shtetet arabe po ecin në një vijë të hollë në përpjekjen për të propozuar një strukturë qeverisëse që të jetë legjitime në sytë e palestinezëve dhe arabëve, por edhe e pranueshme për Izraelin, i cili ka përjashtuar jo vetëm Hamasin, por edhe Autoritetin Palestinez me qendër në Bregun Perëndimor, të njohur ndërkombëtarisht.
Për të arritur këtë qëllim, plani arab parashikon krijimin e një organi qeverisës të përkohshëm të përbërë nga teknokratë dhe personalitete të njohura nga Gaza, si dhe një kontingjent arab që do të trajnojë një forcë policore palestineze të përbërë nga individë pa lidhje me grupet politike apo ushtarake.
Për ta arritur këtë, shtetet arabe duhet të zgjidhin një “cirkël të mbyllur”. Ata duan që administrata përkohshme e Gazës të lidhet me një proces që çon në krijimin e një shteti të pavarur palestinez përkrah Izraelit, diçka që është një tabu për Kryeministrin izraelit, Binyamin Netanyahu.
Për të legjitimuar angazhimin e shteteve arabe, Autoriteti Palestinez do të duhet t’i ftojë ata të marrin pjesë në rehabilitimin pas-luftës të Gazës, megjithëse ata e shohin Autoritetin si të korruptuar, jofunksional dhe në nevojë për reformë, dhe e kanë trajtuar atë si një mendim të dorës së dytë në periudhën që çoi në samitin e Riadit.
Ftesa do të konfirmonte insistimin arab dhe palestinez se Gaza është palestineze dhe një pjesë integrale e një shteti të ardhshëm palestinez, dhe jo një territor që mund të merret, ashtu siç sugjeroi zoti Trump me planin e tij për zhvillim të pasurive të paluajtshme për “popujt e botës”. Rikthimi i të drejtave palestineze për Gazën gjithashtu do të shërbente për të shtyrë për një zgjidhje të qëndrueshme të konfliktit izraelito-palestinez, që siguron që investimi në Rripin e Gazës të mos shkatërrohet nga një përshkallëzim i mundshëm i luftës në të ardhmen.
“Për të rindërtuar një shtet palestinez, po. Për të rindërtuar një territor që izraelitët mund ta shkatërrojnë përsëri pas disa vjetësh, nuk mendoj se do të ishte një gjë e arsyeshme për t’u bërë,” tha ambasadori saudit në Britani, Khalid bin Bandar bin Sultan Al Saud, në një intervistë në janar.
Pyetja është, çfarë do të kërkojnë shtetet e Gjirit në këmbim të financimit të rindërtimit? Në një kthesë ironike, shtetet e Gjirit mund të adoptojnë propozimin e zotit Trump për të marrë të drejta komerciale në këmbim të financimit të rindërtimit.
Vitin e kaluar, Emiratet e Bashkuara Arabe ndihmuan Egjiptin të sigurojë një hua të zgjeruar prej 8 miliardë dollarësh nga Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN), duke përfunduar një marrëveshje 35 miliardë dollarësh për zhvillimin e një shtrati të rëndësishëm bregdetar në bregun mesdhetar të vendit afrikano-verior. Legjitimiteti arab dhe palestinez është çelësi për të shtyrë Hamasin të bashkëpunojë.
Hamas ka thënë se është i gatshëm të dorëzojë qeverisjen e Gazës te një komitet kombëtar, nëse ka një rol në zgjedhjen e anëtarëve të tij, por ka refuzuar idenë e çarmatosjes.
Hamas ka treguar fleksibilitet duke pranuar, në fazën e parë të armëpushimit të Gazës, që kontraktorët ushtarakë të SHBA-së dhe Egjiptit të zëvendësojnë trupat izraelitë në Korridorin Netzarim, që ndan Gazën veriore nga pjesa tjetër e Rripit.
Hamas ka përdorur shkëmbimin e të burgosurve në armëpushimin e Gazës për të treguar, pas sulmit izraelit 15-mujor, komandën dhe kontrollin e qëndrueshëm të ushtrisë së tij, disiplinën dhe aftësinë për të kontrolluar hapësirat publike dhe për të organizuar ngjarje me profil të lartë. Qindra luftëtarë dolën gjatë shkëmbimit të të burgosurve të veshur me uniforma të pastërta dhe të pajisur me armë automatike që dukeshin të mirëmbajtura dhe kamionë me arma automatike.
Për të theksuar insistimin e tij për të ruajtur të drejtën për të përdorur dhunë derisa izraelitët dhe palestinezët të negociojnë një fund për konfliktin e tyre, Hamas këtë javë organizoi një paradë të arkivoleve të zeza të katër pengjeve izraelite, përfshirë dy fëmijë, të vrarë gjatë luftimeve. Trupat ishin shkëmbimi i parë i të vdekurve izraelitë gjatë armëpushimit të muajit.
Para se t’i dorëzonte ato në Kryqin e Kuq Ndërkombëtar, Hamas i vendosi arkivoleve në një skenë të rrethuar nga luftëtarë të armatosur të veshur me uniforma të zeza dhe kamuflazhi, që qëndronin para një pankarte që fajësonte Izraelin për vdekjen e pengjeve.
Arkivolët kishin pllaka që shpallnin datën e “arrestimit” të viktimave, eufemizmi i Hamasit për rrëmbimin e civilëve të pafajshëm gjatë sulmit të tij të 7 tetorit 2023 ndaj Izraelit. Paradë e tillë shkaktoi zemërim në Izrael dhe ndërkombëtarisht, duke shtuar tensionet, sidomos pas përfundimeve të ushtrisë izraelite që një nga trupat e katër të vrarëve ishte keqidentifikuar nga Hamas si Shiri Bibas, nëna e dy fëmijëve të vrarë.
Zonja Bibas dhe fëmijët e saj, Kfir (9 muajsh) dhe Ariel (4 vjeç), u bënë simbol i tmerrit të sulmit të 7 tetorit, në të cilin u vranë rreth 1,200 persona, kryesisht civilë, dhe 251 të tjerë u rrëmbyen.
Hamas ka liruar Yarden Bibas, bashkëshortin e zonjës Bibas dhe babanë e fëmijëve, në një shkëmbim të të burgosurve më herët këtë muaj.
Ushtarakët izraelitë thanë se mbetjet nuk përputheshin me ADN-në e zonjës Bibas ose me ndonjë nga të tjerët 39 pengje të vdekur, që priten të lirohen. Nëse ishte gabim apo qëllim, lëshimi i trupit të gabuar nga Hamas ka forcuar kundërshtimin e Netanyahut ndaj çdo marrëveshjeje të përkohshme në Gaza, që mund të hapte derën për sovranitetin palestinez në Gaza apo Bregun Perëndimor, duke vështirësuar përpjekjet arabe për të ofruar një alternativë të qëndrueshme ndaj propozimit të Trump.
Në këtë mënyrë, Hamas ka hedhur topin në dorën e zotit Trump, ndërsa Izraeli dhe grupi përgatiten për të negociuar fazën e dytë të armëpushimit të Gazës, që do të përfshinte tërheqjen e Izraelit nga Gaza dhe vendosjen e një strukture të përkohshme qeverisëse. Faza e parë e armëpushimit pritet të përfundojë në javën e parë të marsit.
“Do të veprojmë me vendosmëri për ta sjellë Shirin në shtëpi, bashkë me të gjithë pengjet tanë – si ata të gjallë ashtu edhe ata të vdekur – dhe do të sigurojmë që Hamas të paguajë çmimin e plotë për këtë shkelje të egër dhe të keqe të marrëveshjes,” tha zoti Netanyahu./The Times of Israel
