Mëngjesin e së mërkurës, Forcat Ajrore Polake rrëzuan, për herë të parë, dronë rusë të cilët kishin hyrë në hapësirën ajrore të vendit të anëtar të BE-së dhe NATO-s. Që nga pushtimi i madh i Ukrainës nga Rusia, ka pasur disa incidente që përfshijnë dronë rusë në të gjithë Evropën. Megjithatë, deri vonë, asnjë nga këto shkelje të hapësirës ajrore nuk kishte shkaktuar ngritjen e avionëve luftarakë të NATO-s.
Kryeministri polak Donald Tusk foli për një “provokim në shkallë të gjerë”. Zyrtarët polakë vlerësuan Forcën Ajrore Polake dhe theksuan bashkëpunimin me partnerët e NATO-s. Ushtria polake reagoi shpejt. Kryeministri Tusk mori duartrokitje për falënderimet e tij ndaj forcave të armatosura gjatë një seance të posaçme të parlamentit polak.
Polonia dëshiron të kërkojë konsultime sipas Nenit 4 të Traktatit të NATO-s, sepse e sheh sigurinë e saj të kërcënuar nga Rusia. Në mënyrë specifike, neni 4 thotë: “Palët do të konsultohen me njëra-tjetrën nëse, sipas mendimit të njërës prej tyre, integriteti territorial, pavarësia politike ose siguria e njërës prej Palëve kërcënohet”.
Aktualisht konsiderohet shumë e pamundur që Polonia të kërkojë mbështetje ushtarake nga Aleanca sipas Nenit 5 – edhe sepse kjo do të përbënte një rrezik të konsiderueshëm përshkallëzimi. Sipas forcave të armatosura bjelloruse, dronët rusë devijuan nga kursi i tyre “për shkak të përdorimit të luftës elektronike nga Ukraina” dhe fillimisht hynë në hapësirën ajrore bjelloruse. Polonia dhe Lituania fqinje janë informuar për këtë. Bjellorusia arriti të rrëzonte disa nga dronët, ndërsa të tjerë fluturuan drejt Polonisë.
Duket se avionët u rrëzuan kryesisht nga interceptorët polakë dhe F-35 të Forcave Ajrore Holandeze, të cilët janë stacionuar në Poloni për disa ditë si pjesë e një misioni të NATO-s – të mbështetur nga avionët italianë me radar AWACS. Sipas informacionit aktual të mediave gjermane, vetëm çatia e një ndërtese banimi në një fshat në rajonin e Lublinit në Poloninë lindore është dëmtuar.
Bërthama e Forcave Ajrore Polake përbëhet nga 47 avionë luftarakë F-16. Një avion u rrëzua më 28 gusht gjatë një stërvitjeje për një shfaqje ajrore, duke vrarë pilotin. Ata gjithashtu kanë avionë të teknologjisë së fundit F-35 të tipit “stealth”. 32 janë pjesë e një grupi fillestar, dhe 32 të tjerë mund të porositen nga SHBA-të.
MiG-29 të prodhuara në Bashkimin Sovjetik dhe avionë më modernë FA-50 të Koresë së Jugut janë gjithashtu në shërbim të Forcave Ajrore. Në shikim të parë, Polonia është e pozicionuar mirë kundër kërcënimeve me dronë. Megjithatë, incidenti nxjerr në pah një dobësi themelore në mbrojtjen ajrore evropiane. Forcave Ajrore Polake iu desh të vendosnin avionët e tyre luftarakë F-16 dhe të mbështeteshin në ndihmën e avionëve luftarakë holandezë F-35 nga misioni i Policisë Ajrore të NATO-s për të rrëzuar një numër të menaxhueshëm dronësh rusë të prodhuar në masë dhe të lirë.
Nuk dihet se cilat armë janë përdorur: Mund të kenë qenë bllokues, ose raketa ajër-ajër më të shtrenjta. Eksperët besojnë se, mbrojtja ajrore me bazë tokësore është në thelb e mjaftueshme për të rrëzuar dronët rusë – me kusht që vendi të ketë radar të përshtatshëm dhe sisteme mbrojtjeje të kohëve të fundit.
Raketat më të shtrenjta kundërajrore si Patriot dhe Iris-T, të cilat u zhvilluan kundër raketave balistike ose atyre kruz, nuk janë të përshtatshme kundër tufave të dronëve të lirë. Tanket gjermane kundërajrore si Gepard, të vendosura aktualisht në Ukrainë, gjithashtu ofrojnë gjithnjë e më pak mbrojtje – sepse dronët rusë po fluturojnë gjithnjë e më lart dhe gjithnjë e më shpejt.
Rusia aktualisht prodhon midis 150 dhe 170 dronë Shahed në ditë, të prodhuar në Iran. Kohët e fundit, më shumë se 800 në ditë janë përdorur në sulme ndaj Ukrainës, duke paraqitur sfida të mëdha për mbrojtjen ajrore të vendit. Aktualisht, asnjë vend i NATO-s nuk ka sisteme mbrojtjeje ajrore të përshtatura për dronë.
Përveç sfidave të menjëhershme ushtarake, incidenti ngre edhe pyetje të politikës së jashtme për Poloninë. Shkelja e hapësirës ajrore nga dronët rusë ndodhi pas vizitës inauguruese të Presidentit të ri polak, Karol Naërocki, në Uashington.
Donald Trump e siguroi Nawrocki-n në Shtëpinë e Bardhë se nuk do të tërhiqte trupat amerikane nga Polonia. Përkundrazi, ai madje tha se prania ushtarake amerikane mund të rritet nëse Polonia dëshironte. Aktualisht ka rreth 10,000 ushtarë amerikanë në Poloni. Por në fund të fundit, nuk ishin amerikanët ata që mbrojtën territorin polak kundër dronëve rusë, por polakët, holandezët dhe italianët.
Reagimi i pritur i Trump do të bëhet, pra, një rast prove për kursin e politikës së jashtme të Nawrocki-t, i cili, ndryshe nga Kryeministri i Polonisë Tusk, mbështetet më shumë te SHBA-të sesa te evropianët në politikën e sigurisë.
