Gjatë ditëve të tij të para në detyrë, presidenti amerikan Donald Trump ka shkaktuar shqetësim të gjerë me disa nga urdhrat ekzekutivë që ai ka nënshkruar.

Disa nga diktatet e tij kanë qenë deklarative, si ndryshimi i emrit të Gjirit të Meksikës në Gjiri i Amerikës. Por të tjerat kanë pasur pasoja më konkrete larg Uashingtonit.

Njëri prej tyre, Urdhri Ekzekutiv për Rivlerësimin dhe Riorganizimin e Ndihmës së Jashtme të Shteteve të Bashkuara, ka pezulluar të gjitha projektet e financuara nga Agjencia e Shteteve të Bashkuara për Zhvillim Ndërkombëtar, USAID, dhe Departamenti i Shtetit.

Urdhri, i cili hyri në fuqi më 27 janar, ndalon aktivitetet e financuara nga SHBA-ja për tre muaj, derisa të përfundojë një proces vlerësimi “për t’u siguruar që ato janë efikase dhe në përputhje me politikën e jashtme të SHBA-së nën axhendën Amerika e Para”, thuhet në një deklaratë të USAID.

Kjo ka prekur menjëherë një sërë organizatash në Bosnjë dhe Hercegovinë, Shqipëri, Kosovë, Maqedoninë e Veriut, Mal të Zi dhe Serbi, grupi i shteteve të quajtur “Gjashtëshja e Ballkanit Perëndimor” nga organizatat ndërkombëtare.

Nga viti 2020 deri në fund të vitit 2024, Shtetet e Bashkuara kanë investuar 1.7 miliardë dollarë në ndihmë në Gjashtëshen e Ballkanit Perëndimor, duke mbështetur organizata të shoqërisë civile dhe institucione shtetërore dhe projekte, duke filluar nga të drejtat e njeriut dhe media e deri tek efikasiteti energjetik.

Shumë prej organizatave në këto vende janë njoftuar zyrtarisht se të gjitha projektet janë ndërprerë për tre muaj deri në përfundimin e periudhës së vlerësimit.

Ndërsa SHBA-ja ka mbështetur mijëra aktivitete në gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor, ende nuk dihet numri i saktë i projekteve të prekura.

BIRN kontaktoi zyrat lokale të USAID-it në të gjashtë vendet, por të gjitha e ridrejtuan pyetjen në selinë e agjencisë në Uashington, e cila u përgjigj duke dërguar një link me deklaratën e saj për shtyp.

“Presidenti Trump deklaroi qartë se Shtetet e Bashkuara nuk do të japin më verbërisht para pa ndonjë dobi për popullin amerikan. Rishikimi dhe riorganizimi i ndihmës së huaj në emër të taksapaguesve punëtorë nuk është vetëm gjëja e duhur për t’u bërë, por është një imperativ moral”, tha USAID.

Ndërsa shumë prej tyre hezitojnë të flasin hapur, një burim që punon me USAID-in i tha BIRN se “ka të ngjarë që programet që synojnë të drejtat LGBTI ose organizatat feministe do të ndërpriten përfundimisht” pas periudhës së vlerësimit.

I njëjti burim shtoi se të punësuarit në USAID dhe organizata të tjera të financuara nga Departamenti i Shtetit janë njoftuar se do të vazhdojnë të paguhen edhe për tre muajt e ardhshëm, por nuk u lejohet të punojnë në asnjë aktivitet me grantmarrësit.