Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani gjatë qëndrimit të saj në Itali, ku u takua me presidentin Sergio Mattarela dhe Papa Franceskun ka dhënë një intervistë për gazetën italiane “Corriere Della Sera”. Mes shumë temave, presidentja Osmani ka folur për raportet e Kosovës me Serbinë, veprimtarinë e Grupit Wagner në Ballkan, Gjykatën Speciale dhe mbi të gjitha marrëveshjen finale me shtetin serb. Osmani tha për median italiane se Beogradi po përpiqet që të destabilizojë Kosovën, ndërsa shtoi se anëtarësimi i Kosovës në NATO është thelbësor.
Intervista e presidentes së Kosovës për ‘Corriere Della Sera’ për gazetarin Francesco Battistini
Presidentja Vjosa Osmani, një çerek shekulli pas bombardimeve, pesëmbëdhjetë vjet pas pavarësisë, pse Kosova është ende në prag të luftës me Serbinë?
“Nuk do të thosha se ishte Kosova që ra në humnerën e këtyre tensioneve. Dhe nuk mund të thuhet se agresori dhe viktima janë në të njëjtin nivel. Është i njëjti vend që bëri luftëra në vitet 1990 që po shkakton sërish probleme. Fatkeqësisht, Serbia udhëhiqet nga ata që i shërbyen Millosheviçit në vitet 1990 dhe kanë të njëjtat pretendime territoriale si atëherë: ata vetëm kanë ndryshuar strategjinë e tyre. Serbia e konsideron Kosovën, Bosnjën, Malin e Zi si shtete provizore për t’u shkatërruar, dëshiron t’i destabilizojë ato”, tha Osmani.
Presidentja më e re e shtetit më të ri evropian, Vjosa Osmani, prej disa muajsh po përballet me një nga krizat më të rrezikshme në Ballkan. Barrikada serbe, forca speciale të mobilizuara, trupa në kufi, të shtëna ndaj trupave të NATO-s. Përballë, armiku i përjetshëm. Dhe në sfond, ajo është e bindur, dikush tjetër shumë më i rrezikshëm:
‘Mentaliteti hegjemonist i Beogradit është shumë i ngjashëm me qasjen që ka Rusia, kur beson se po kthehet në epokën perandorake dhe po merr territore nga vendet fqinje. Dhe Serbia luan sipas skemës së Putinit. Presidentin serb Aleksandar Vuçiç nuk ka bërë para për paqe, ne e kemi parë me Millosheviçin në fillim të viteve 1990, kur disa e konsideronin atë një paqebërës. Vendet demokratike duhet t’i japin Beogradit një mesazh të qartë: nuk do të lejojnë që rajoni të shkojë në prag të një konflikti tjetër. Për shkak të kësaj, prania e NATO-s është jashtëzakonisht e rëndësishme. Rusia dëshiron të zhvendosë vëmendjen e Perëndimit në Ballkanin Perëndimor, për ta larguar atë nga Ukraina. Dhe Serbia kërcënon sigurinë e saj duke përdorur forcat që bashkëpunojnë me Grupin Ëagner, blejnë armë ruse dhe dërgojnë paraushtarakë në veri të Kosovës për të ngritur barrikada dhe për të krijuar tensione’- tha Osmani.
Çfarë provash keni?
‘Nuk mund të jap detaje sepse janë informacione të klasifikuara. Por ne punojmë me aleatët tanë perëndimorë për të siguruar që këto paraushtarakë të lidhur me Ëagnerin të dështojnë në planin e tyre për të destabilizuar Kosovën’.
Por pse kriza ka shpërthyer sërish pikërisht tani?
‘Për disa arsye. Para së gjithash, po rritet ndikimi rus në Serbi: Beogradi ka dhënë dritën jeshile për hapjen e të ashtuquajturave qendra humanitare ruse, të cilat sipas SHBA-së nuk janë gjë tjetër veçse qendra spiunazhi dhe e kanë shndërruar kufirin me Kosovën në një strehë për ata që janë nën sanksione evropiane. Arsyeja e dytë ka të bëjë me bandat e veriut të Kosovës të paguara, të mbështetura, të nxitura, të armatosura nga Vuçiç: kriminelët serbë që prej kohësh janë në listat e zeza të SHBA-së dhe Britanisë së Madhe, ajo që quhet mafia ballkanike dhe që nuk e pëlqen vendosmërinë me të cilat ne po e luftojmë dhe prandaj përdorim dhunë ndaj nesh. Serbia po përdor rolin e viktimës, është edhe zjarrvënëse edhe zjarrfikëse: fillimisht i përdor këto banda për të na destabilizuar, pastaj shkon vërdallë duke folur për paqen”.
Mirëpo, kryeministri kosovar, Albin Kurti, tha se një marrëveshje me serbët do të ishte e mundur?
‘Nga këndvështrimi ynë, është. Por për të kërcyer një tango duhen dy. Dhe Serbia tani për tani dëshiron vetëm të krijojë krizë pas krize’.
Ju vini nga Mitrovica, qyteti më problematik..
‘Atje, ajo që po bën Beogradi me serbët është identike me atë që bëri Moska në vitin 2014 në Ukrainë: agjitimi i një pakice, duke thënë se po lëviz për arsye humanitare dhe më pas aneksohet’.
Çfarë menduat kur Putini, një vit më parë, e krahasoi pushtimin e Donbasit me ndërhyrjen e NATO-s në Kosovë?
“E vetmja gjë e krahasueshme janë krimet e Vuçiçit dhe Putinit. Bashkësia ndërkombëtare ndërhyri në Kosovë për të ndalur një gjenocid të vazhdueshëm, ndërsa në Ukrainë nuk pati gjenocid që të jepte të drejtën për të marrë territor. Ky është ndryshimi i madh. Ajo që ndodhi në vitin 1999, një fuqi demokratike erdhi për të luftuar kundër tiranisë, është diçka që Putini nuk e pranon. Për të Kosova është një gabim historik. Ndërsa në vend të kësaj është një demokraci dhe një ekonomi e lirë që respekton të drejtat dhe paqen. Rusia nuk beson në këto vlera, të luftosh Kosovën do të thotë të luftosh këto vlera”.
Por të drejtat e pakicës serbe shpesh shkelen.
“Kushtetuta jonë mbron pakicat më shumë se çdo tjetër në Evropë. Ne u frymëzuam nga traditat më të mira të të drejtave të njeriut, sepse donim të ishim të sigurt se të gjithë ndiheshin të sigurt, të mirëpritur, duke përfshirë: ne ishim të parët që u diskriminuam, ne e dimë se çfarë do të thotë. Serbët nuk kanë pasur kurrë probleme pas luftës: sigurisht që ka pasur incidente, por ato ndëretnike janë 0.03% e totalit dhe janë në rënie. Problemi është se serbët nga veriu janë në kufi dhe Vuçiç i përdor si pengje: ata nuk kanë frikë nga ne, ata kanë frikë nga bandat serbe që hyjnë në shtëpitë e tyre, u djegin makinat, kërcënojnë fëmijët e tyre. Një situatë shumë e vështirë”.
Drejtuesit historikë të UÇK-së janë gati të gjykohen në Hagë. Çfarë po prisni?
“Drejtësia dhe respektimi i standardeve ndërkombëtare: agresori ishte Serbia, ne u sulmuam. Dhe UÇK-ja bëri luftë çlirimtare për të na mbrojtur. Por ne nuk do të ndërhyjmë në asnjë mënyrë në punën e Gjykatës dhe do të respektojmë vendimin përfundimtar”.
Ju keni punuar si jurist në Hagë: a mund të funksionojnë ato sallat e gjyqit si model për të gjykuar Putinin?
“Po, mund të jenë. Edhe nëse shumë viktima nuk e kanë marrë ende drejtësinë, edhe nëse shumë kriminelë kanë mbetur të lirë, Tribunali për ish-Jugosllavinë është bazuar në parimin e përgjegjësisë individuale, jo të fajit kolektiv. Nëse drejtësia nuk vendoset në Ukrainë apo në Ballkan, gjithmonë ekziston rreziku që këto krime të përsëriten”.
E keni takuar Papën edhe në Romë, por pse ka kaq shumë mister në Prishtinë për Ibrahim Rugovën, babain historik dhe presidentin e parë të Kosovës, i cili u konvertua në i kirshter në prag të vdekjes? A nuk doni të shqetësoni opinionin publik të shumicës myslimane?
“Unë nuk mendoj kështu. Në Kosovë ka harmoni të madhe fetare. Dhe për ne nuk ka rëndësi nëse dikush është mysliman, katolik apo ortodoks. Figura e Rugovës është e vështirë të shpjegohet me fjalë. Ai krijoi aleanca në mbarë botën dhe hapi dyert e vendeve të forta për një komb të vogël si Kosova. I jemi mirënjohës edhe për miqësinë me Gjon Palin II, i cili u tregua një nga mbështetësit më të bindur të lirisë sonë”.
Shumë vende ende nuk ju njohin. Spanja dhe Greqia, për të përmendur dy të BE-së. A ju tërheq gjithmonë një Evropë kaq e ndarë?
“Jo vetëm Evropa na tërheq. Është e vetmja rrugë që shikojmë, nuk kemi parë kurrë diku tjetër. Të mos flirtojmë me zgjidhje të tjera, ne jemi i vetmi vend në Ballkan që nuk kemi lejuar kurrë asnjë ndikim rus apo kinez. 90% e kosovarëve janë për pozicione evropiane dhe atlantike. Ne duam të bëjmë të qartë se anëtarësimi në BE nuk është vetëm në interesin tonë, është edhe një interes gjeostrategjik i Evropës. Sepse Ballkani i begatë dhe i sigurt çon në një Evropë të lirë dhe paqësore”.
Ju jeni ndër krerët më të rinj të shteteve në botë. Pothuajse në të njëjtën moshë me Jacinda Arden, kryeministrja e Zelandës së Re, e cila dha dorëheqjen për shkak të stresit të tepërt?
‘Për shkak të miqësisë sime me të, kur lexova vendimin e saj, sinqerisht u trondita. Por nuk mendoj se është larguar për shkak të stresit apo shumë roleve publike dhe private. Ju siguroj se puna e një burri në politikë është po aq stresuese sa e një gruaje.’
Kur u zgjodh, ajo mbajti një fjalim para grave: tha se kishte ardhur koha për të qenë të guximshme… ‘Nuk e kisha fjalën vetëm për rolin e femrës. Do të thoshte guxim në kuptimin më të gjerë. Në luftën kundër korrupsionit. Dhe për të përballuar sfida të reja”.
/a.r
