Presidenti Bujar Nishani, në një intervistë për emisionin “Kjo javë” të gazetares Nisida Tufa në “News 24” ka deklaruar sot se është i gatshëm të ushtrojë autoritetin e tij kushtetues për të ndikuar uljen e palëve në një tryezë dialogu për zgjidhjen e ngërçit politik në vend. Nishani ka bërë publike edhe “ofertën” e tij.
Ai po ashtu ka deklaruar se është kundër bojkotit kur tha se “Në kulturën time politike në çdo rast unë nuk kam qenë asnjëherë pro bojkotit si një mjet si një mekanizëm. Edhe kur ka ndodhur në të shkruarën, edhe në çdo rast që ndodh bojkoti padyshim që për mua nuk është mjeti i cili duhet të dominojë jetën tonë politike.
Intervista:
Jemi në një kohë dhe fazë kaotike. Sot është data 1 prill, 4 vite nga marrëveshja e koalicionit, ndërkohë që aktualiteti politik ka mjaft zhvillime. Jemi dy muaj para zgjedhjeve. Si do e cilësonit situatën? Duket që palët nuk po lëshojnë pe dhe ajo që duket e sigurtë është se nuk ka një strategji për të shkuar në zgjedhje të lira e të ndershme.
Situata është shumë e tensionuar, në kuptimin politik të fjalës marrëdheniet ndërinstitucionale janë goxha të vendosura në një ngërç edhe komunikativ jo vetëm të aspektit funksional.
E kam fjalën te parlamenti por edhe te marrëdhëniet ndërpartiake sepse në fund të fundit partitë politike kryesore parlamentare, janë aktorë vendimarrës në proceset e rëndësishme të vendit. Kjo situatë politike kaq e tensionuar nuk po duket të ketë ndonjë reagim përsa i takon angazhimit për të gjetur një proces, që mund të mos mbyllet brenda një dite por një proces që të fillojë ta ç’tensionojë situatën dhe ta adresojë pjesën e komunikimit ndërpartiak dhe të faktorëve kryesorë politikë në rrugën e duhur.
Unë e kam thënë edhe herë të tjera, jam i gatshëm si president i Republikës dhe vazhdoj të nxis edhe në qëndrimet e mia institucionale edhe publike interesin më të mirë të vend. Që do të thotë edhe në mënyrë indirekte interesi i partive politike, i aktorëve politike. Ulja në bisedime, qëndrimi në kontakt me njëri tjetrin, pavarësisht objektivave që kanë, synimeve politike që kanë, duhet të ketë një proces komunikativ mes partive, duhet të ketë negociata, në mënyrë që të vendoset në bazë të këtyre negociatave standardi kryesisht për zgjedhjet.
Përtej negociatave aq shumë të përfolura përsëri duket sikur diçka çedon. Ju si kryetar i Shtetit a mendoni se duhet thirrur një tryezë për palët?
Ne duhet të jemi realistë, padyshim që insitucioni i Presidentit dhe unë janë përpjekur që me qëndrimet dhe sjelljen institucionale ta mbajë në gatishmëri të plotë institucionin e e Presidentit. Për të lehtësuar komunikimin mes palëve politike, por President i Republikës nuk mund të imponojë asnjë prej palëve politike. Kushdo që mund të mendojë apo mund të pretendojë se Presidenti mund të imponojë palët politike është jashtë ralitetit dhe është thjesht spekulim dhe abuzim.
Mund të thërrasë presidenti por mund ta bëjë këtë nëse palët janë të gatshme që t’i përgjigjen thirrjes se Presidentit, sepse në fund të fundit imazhi i Presidentit të Republikës nuk mund të cënohet nga një dialog apo thirrje pa një produkt, për më tepër që ne kemi një eksperiencë jo pozitive kohët e fundit, kur është bojkotuar pa argument edhe tryeza shtetërore si ajo e Këshillit të Sigurisë Kombëtare nga ana e Kryeministrit të vendit, çka nuk ka bërë vaki në të shkuarën gjithsesi këto le t’i takojnë të shkuarës.
Presidenti i Republikës është tërësisht i gatshëm, nëse vërtet ka një vullnet dhe vullneti duhet të demostrohet patjetër që nuk do të mungojnë edhe komunikimet edhe gatishmëria edhe në rrugë zyrtare ndaj palëve politike për t’u ulur në tryezën e tyre, me praninë ose jo të Presidentit të Republikes por institucioni i Presidentit është i gatshëm që të ushtrojë të gjithë mundësitë e tij, të gjithë ndikimet e tij, edhe autoritetin institucional e kushtetues, jo vetëm për të legjitimuar, por për t’i dhënë edhe mburojën dhe legjitimitetin kushtetues palëve për të negociuar dhe për të gjetur dhe një orientim dhe një proces. Flas gjithmonë për një proces, jo për një konkluzion përfundimtar nga takimi sepse nuk mund të kemi konkluzion përfundimtar nga një takim.
Përsa i përket dhe të shkuarës, jo rrallë herë Shqipëria është gjendur në të tilla situata. Kujtojmë vetë ish-Presidentin Moisiu që ka thirrur një tryezë mes palëve në momente të vështira. Ju thoni që nuk mund të imponohen partitë politike për të marrë pjesë. Si e shihni zgjidhjen e kësaj çështje përtej negociatave dhe uljes së palëve në bisedime?
Në çdo rast kur janë ulur palët në të shkuarën në prani të presidentëve, gjithmonë ka qenë gatishmëria e palëve politike për t’u ulur se nëse do mungonte dëshira dhe vullneti politik i një pale, nuk do të realizohej ajo tryezë, dhe kjo situatë mbetet. Ajo që unë shoh, pikërisht shoh si zgjidhje të vetmen dialogun, shoh si zgjidhje të vetme komunikimin.
Unë besoj se do të arrihet, sepse historia dhe jo vetem shqiptare, ka treguar se ka qenë një qëndrim i caktuar politik, është dashur ndoshta të paguhet një kosto më e madhe po përsëri është adresuar dhe konkluzioni ka mbetur te ajo që është kërkuar që në fillim, te proceset e kontaktit, te proceset komunikative. Unë mendoj se procesi i komunikimit në distancë tashmë është i qartë, por duhet të ketë edhe një komunikim institucional dhe besoj se institucionet e shtetit shqiptar e posedojnë seriozitetin e nevojshëm edhe të gjithë ambientin e përshtatshëm për të krijuar mundësinë e negociimit edhe të diskutimit edhe të orientimit me procesin e domosdoshëm që duhet të ketë vendi.
Si do t’i përgjigjeshit ju akuzave për një President palë? Ju kanë quajtur President palë të pafuqishëm për të zgjidhur situatën në të cilën ndodhet vendi.
Akuzat janë tjetër dhe mundësia për të zgjidhur një situatë politike është tjetër gjë, janë dy gjëra krejt të ndryshme. Akuzat padyshim që janë akuza politike, akuza që kanë startuar që ditën e parë të zgjedhjes sime si President i Republikës.
Nuk janë ndalur asnjëherë janë akuza që asnjëherë nuk kanë patur fakte, prova, as logjikë politike, as njerëzore, nuk kanë qenë të besuara në asnjë argument. Kanë mbetur gjithnjë shabllon i agresivitetit dhe artikulimit shterp politik. Sa i takon procesit për të zgjidhur Presidenti i Republikës, edhe një herë e them se asnjë President nuk ka parë kushtetuta jonë mekanizma që të orientojë palët që të shkojnë në një zgjidhje apo në një zgjidhje tjetër.
Institucioni i Presidentit të Republikës është një institucion që garanton seriozitetin dhe konfidencialitetin e bashkëbisedimit dhe të artikulimit në opinionin publik të parimeve dhe adresimive më të mira të mundshme që qetësojnë situatën, largojnë ngërçin, ç’tensionojnë në tërësi ambjentin dhe mbajnë edhe garancinë e realizimit të premtimeve dhe dakordësisë që arrihet.
Prej mbi 40 ditësh opozita ndodhet në çadër. Protesta është shumë pranë zyrës tuaj të Presidencës. Ndërkombëtarët nga ana tjetër mendojnë se bojkoti i zgjedhjeve nga ana e opozitës do të pengonte integrimin e vendit. A po bëhet opozita me çadrën pengesë për këtë gjë?
Në kulturën time politike në çdo rast unë nuk kam qenë asnjëherë pro bojkotit si një mjet si një mekanizëm. Edhe kur ka ndodhur në të shkruarën, edhe në çdo rast që ndodh bojkoti padyshim që për mua nuk është mjeti i cili duhet të dominojë jetën tonë politike.
Ajo që unë e shoh se si duhet të funksionojë politika në Shqipëri është brenda institucioneve, brenda institucioneve me standarde, brenda institucioneve ku gjithsecili të respektohet të ketë hapesirën e vet që ia ka dhënë pluralizmi, sistemi politik që kemi zgjedhur ia jep kushtetuta, ia jep vota që ka marrë nga qytetarët, por për mua mbetet shqetësim një platformë e përjashtimit.
Maxhorancat kurrë nuk duhet të përfshihen në platforma përjashtuese, çdo metodë dhe platformë përjashtuese e adreson politiken, jetën institucionale dhe komunikimin drejt ngërçit. Ne duhet të shkojmë drejt përfshirjes dhe jo përjashtimit.
A duhet PD të marrë pjesë në zgjedhje?
Presidenti nuk bën komente as i gjykon edhe as i paragjykon palët politike. Çdo parti bën zgjedhjen e saj politike edhe është sovrane në zgjedhjen e vet. Presidenti ka dekretuar datën e zgjedhjeve dhe në çdo rast do të respektojë atë që kushtetuta apo institucionet e tjera të rëndësishme do t’i kërkojnë institucionit të presidentit për të ndjekur.
A është e mundur që nëse arrihet konsensusi mes palëve, të arrihet dhe shtyrja e datës së zgjedhjeve?
Ky do të ishte një vendim totalisht në diskrecionin e Kuvendit të Shqipërisë. Shqipëria ka në të shkuarën eksperienca që janë shtyrë datat e zgjedhjeve por edhe në këtë rast unë nuk do të desha të bëja një koment te drejtpërdrejtë. Sepse çështja e shtyrjes së zgjedhjeve është fokusuar tani edhe në aspektin e debatit politik dhe Presidenti nuk mund të futet në mes.
Por nëse Kuvendi gjykon që për rrethana të caktuara, për t’i shërbyer një zgjidhjeje pozitive dhe një aspekti pozitiv jo për të tensionuar me tej situatën, apo të bërë një zgjidhje të njëanshme mendon që mund të shtyjë për një afat të caktuar zgjedhjet që të ketë ndryshime në Kodin Zgjedhor të ketë ndryshime të rëndësishme politike, të bëhen përshtatje në sistemin politik që kemi, ky është një atribut që i takon vetëm partive politike dhe Kuvendit të Shqipërisë, dhe nëse Kuvendi do ta marrë një vendim të tillë patjetër që të gjithë ne të tjerët do të zbatojmë vendimin e Kuvendit të Shqipërisë.
A është Shqipëria një vend me standarde?
Ne duhet të jemi të vërtetë, kemi mjaft probleme serioze sa i takon standarteve veçanërisht në çështjet e zgjedhjeve, meqë po diskutojmë për zgjedhjet dhe po hyjmë dalëngadalë në fushatë zgjedhore dhe po afrojnë zgjedhjet e ardhshme parlamentare. Unë me keqardhje kam parë që edhe institucionet e tjera ndërkombëtare përfshirë këtu raportet e OSBE ODIHR, gjithmonë e kalojnë procesin e vlerësimit të Shqipërisë me fraza standarde, “përparim i pjesshëm”, “një hap para”, gjë të cilat nuk e ndihmojnë evoluimin e proceseve demokratike në Shqipëri.
Më shumë se sa e drejta, me shumë se sa dimensioni i lirisë, për qytetarin shqiptar nuk ka vlerë asgjë, as edhe një raport i caktuar, as edhe qëndrime individësht të caktuar etj. Në fund të fundit duhet të ndërgjegjësohet vetë shoqëria shqiptare, elita e shoqërisë, duhet të prijnë proceset me këmbëngulje, të qëndrojnë fort që ne të vetëdetyrohemi për ta patur këtë dimension: Të lirisë, të së drejtës edhe të garancive. Unë mendoj se ne me këto standarde që kemi i kemi krijuar pasiguri të mëdha vetes sot por edhe gjeneratave që vijnë. Na duhet të punojmë fort, për standarde reale.
Përplasjet me mazhorancën dhe qëndrimi për dekretimin e Xhafajt:
Sot është 1 prilli, shënohen 4 vite koalicion PS-LSI. Çfarë maxhorance keni parë këto 4 vite?
Të jesh president, është gjë e bukur, përgjegjësi e madhe, por ka edhe kufizimet e saj, që të jesh jo thjesht politikisht korrekt, por të jesh serioz edhe të respektosh detyrimin tënd kushtetues. Ndaj do ishte e tepërt nëse fillon e bën gjykime politike për maxhorancën apo për opozitën. Presidenti duhet të jetë një institucion i ftohtë që të jetë i gatshëm për të ofruar zgjidhjet e veta dhe gatishmëritë për zgjidhje. Unë mendoj që qytetarët shqiptarë janë ata që kanë të drejtën absolute për të vlerësuar si ka punuar një maxhorancë dhe se sa e vërtetë është një opozitë.
Po në lidhje me institucionin e Presidentit, ka patur probleme në komunikim?
Une besoj se ka qenë evidente për fatin e keq, ka qenë evidente edhe publike, edhe unë nuk jam munduar qe të fsheh problemet që ka patur aspketin komunikativ sepse nuk do tregohesha i vërtetë në këtë rast. Ka patur probleme që unë mendoj kanë qenë më së shumti të sforcuara edhe artificiale në këndveshtrimin tim, kanë qenë të imponuara nga institucionet e tjera, për arsyen e vetme se është tentuar një kontroll politike edhe mbi institucionin e presidentit të Republikës por unë besoj se ato janë tejkaluar me qëndrimet që ka mbajtur institucioni.
Çfarë suksesesh mund të njihni të kësaj mazhorance dhe çfarë dështimesh?
Le t’ja lemë qytetarëve për të numëruar edhe sukseset edhe dështimet. Une mendoj se ka patur dëshira, ka pasur objektiva, janë ndërmarrë reforma se si janë realizuar se sa të drejta kanë qenë ato hapa që janë ndërmarrë atë le ta vendosin qytetarët pastaj.
7 ditë të plota kanë pritur qytetarët shqiptarë deri në daljen tuaj në konferencë shtypi përsa i përket dekretimit të ministrave të rinj propozuar nga Rama. I shumëpërfolur ishte emri i Xhafajt. Çfarë përjetime keni pasur? U tha se ju do dilnit duke i thënë Jo dekretimit të tij, por ju bëtë të kundërtën pasi nuk ua linte Kushtetuta
Unë nuk dua që të ushqej edhe të bie pre e skenarëve të thashethemnajës politike që krijohet apo edhe të ushqimit që i jepet thashethemnajës, por me background dhe me synime politike. Unë kam strikt detyrën edhe mundësinë dhe hapësirën dhe procedurën që i takon të ndjekë presidenti i Republikës. Pas ardhjes së propozimeve nga ana e kryeministrit kam kërkuar dhe kam pritur informacionin i institucioneve që merren me garantimin e standardeve të sigurise së vendit.
Ishin ministra që emëroheshin për herë të parë në detyrë dhe kërkonin që patjetër institucionet e vendit të verifikonin integritetin e tyre në lidhje me çështjet e sigurisë kombëtare. Dhe ka qenë afati dhe kushteta ndaj e parashikon një afat të tille që presidenti ka pritur të vijnë përgjigjet në lidhje me secilin prej individeve përkates dhe informues. Kanë ardhur ditën që unë kam dalë në konferencën për shtyp. Veç kësaj kam qenë në një shërbim jashtë vendit, por nuk ka qenë i lidhur shërbimi me kohën e konsumuar.
Koha e konsumuar ka qenë vetëm për të verifikuar info në lidhje me secilin prej personave. Une e kam bërë qëndrimin tim publik dhe më duhet të sqaroj edhe një element tjetër, që ka qenë edhe ky një element abuzimi dhe spekulimi. Duke e tentuar ta ndajnë në 2 pjesë qendrimin e Presidentit të Republikës është tentuar të ndahet qëndrimi i presidentit në dekret me qëndrimin e Presidentit në deklaratë. Po ju them që të dyja janë qëndrime presidenciale dhe të parashikuara në kushtetutën e vendit, dekreti është një e drejtë e Presidentit por që kushtetuta nuk ia njeh të drejtën Presidentit për të refuzuar propozimin e kryeministrit për ministra sepse në nenin 92 nuk është i parakshikuar emërimi dhe shkarkimi i ministrit.
Pra e drejta e emërimit të një ministri është e Kryeministrit dhe konfirmimin përfundimtar ia jep parlamenti. Pra dekreti është ushtrim i detyrës së përgjegjësisë që ka Presidenti, deklarata është ushtrim i së drejtës. Kushtetuta ia njeh të drejtën Presidentit t’i adresohet parlamentit në çdo kohë dhe për çdo çështje Presidenti që mendon se është e rëndësishme. Pasi kam bërë dekretimin une i jam adresuar kuvendit në të drejtën që më jep kushtetuta për çështjen e kandidaturës së Ministrit të brendshëm që unë e gjykoja si të papërshtatshme për shkak të rrethanave që asaj dite dhe vazhdojmë të ndodhemi. Pra dekreti ishte një detyrim, deklarata ishte një e drejtë.
Por, përtej konferencës, a ndjeni ju trysni pasi ishin ditë të vështira…
Është shumë e vështirë që sot të demonstrosh se ç’ka brenda qenies njeriu, por po ju them në mënyrë shumë të drejtpërdrejtë dhe të sinqertë që kam qenë shumë i qetë nuk kam patur asnjë dyzim përveç se pjesës që prisja nga institucionet e shtetit.
Nuk i kam përcjellë vetes as trysninë dhe as presionin. Patjeter që i ndiqja me shumë kujdes zhvillimet politike, opinionet e qytetareve, të njerëzve të medias të gazetarëve të analistëve, por që ditën e parë që kam pranuar të ulem në karrigen e Presidentit të Republikës. Pakti i parë ka qenë pakti me veten dhe pakti me veten është pakti më i vështirë që mund të ketë njeriu por është pakti më i fortë. Ndaj nuk kam patur asnjë presion asnjë komunikim me askënd me asnjë aktor, por ka qenë në mënyrë të drejtpërdrejtë qëndrimi që unë kam menduar dhe që kam besuar se zbatoj kushtetutën dhe që shpreh edhe mendimin tim politik.
Si rrallëherë në ditën e dekretimit munguan kamerat. Pse munguan kamerat dhe a ka pasur një shtrëngim duarsh mes jush dhe ministrit Xhafaj?
Pa dashur të hyj në debat, që pas ceremonisë së parë kur është betuar e gjithë qeveria, në ceremonitë e tjera në presidencë të pranishme kanë qenë kamerat e presidencës, edhe pjesa e arkivimit të stafit sepse ky është rregull i brendshëm i presidencës në aktivitete te tilla.
Aktiviteti ka qenë tërësisht strikt me çfarë shkruan protokolli i shtetit, dhe presidenti dhe stafi janë të detyruar të ndjekin strikt atë që të shkruar në protokollin e shtetit, dhe mos harrojmë që protokolli i shtetit është ndryshuar pak muaj më parë me një vendim qeverie. Nuk e kam bërë unë ndryshimin e protokollit, ndryshimin e ka bërë qeveria shqiptare e ka bërë Ministria e Jashtme unë kam ndjekur pikë për pikë atë që është shkruar në protokollin e shtetit por po ju them që patjetër në mënyrë në radhë të parë njerëzore por edhe institucionale kam uruar në mënyrë të drejtpërdrejt për sukses edhe punë të gjithë ministrat prezentë. Pastaj si u dha dora, si qëndroi njëri në fotografi dhe si qëndroi tjetri unë besoj se këto nuk janë çështje të cilat i takojnë formatit të presidentit për t’u artikuluar por ka qenë një ceremoni korrekte serioze dhe dinjitoze për shtetitn shqiptar.
/a.m.
