(Pjesa e dyte)
Nga Nexhmije Hoxha/
Duke qenë se udhëheqja e Shqipërisë dhe vetë Enver Hoxha kishin njohur thellë dhe ishin ndeshur me planet ogurzeza të udhëheqjes jugosllave, ky ngriti pyetjen nëse këtë do ta pranonte udhëheqja jugosllave, veçanërisht serbët, a do ta pranonin formimin e Republikës së Kosovës? Cila do të ishte arsyeja e këtij pranimi? Meqë tashmë jugosllavët nuk mund të silleshin me Shqipërinë si në vitet 1945, ‘46 e ’47, domethёnё, ta tërhiqnin atë si Republikë të 7-të brenda Federatës Jugosllave, Enveri shprehu mendimin se, tani për tani, nuk do të dilte gjë nga kjo kërkesë. Megjithatë, mikut të nderuar, Enveri i tha: ”U thuaj vëllezërve tanë që ta pleqërojnë mirë dhe të vendosin vetë”.
Takimi me burra të tillë, patriotë të nderuar, i jepte Enverit kënaqësi të veçantë. Ai u gëzua shumë kur dëgjoi se Rexhep Duraku kishte ardhur në Shkodër bashkë me gruan, për të marrë pjesë në dasmën e djalit të tij me mbesën e Bajram Currit. U shpreh spontanisht: ”Kjo është një krushqi e mrekullueshme”. Meqë ato ditë ishte i zënë, më dërgoi mua t’i takoj e t’i uroj. Ata u kënaqën, por edhe unë u kënaqa, folëm për zakonet tona, shumë të afërta, të krahinave tona. Të shoqen e Bacë Bajramit unë e kisha takuar edhe tjetër herë, ishte një boshnjake, me një pamje fisnike, që të impononte respekt për gjithçka kishte hequr përkrah bashkëshortit të saj legjendar. Veshja, krehja e saj ndryshonin nga ato të nënës së Emin Durakut, e cila kishte po atë lidhje shamie në kokë si nëna ime dhe shumë gra dibrane. Pas pak ditësh, shkoi në Shkodër Enveri dhe vizitoi familjet e nderuara Curri-Duraku. Më vonë, kryetari i Komitetit Ekzekutiv më pati treguar se, kur kishin dalë nga vizita, Enveri e kishte porositur që të organizonin një dasmë të bukur, të ftohen nga Kosova nja 40 veta nga rrethi fisnor e i miqve të dy familjeve dhe tё gjitha shpenzimet do të pёrballohen nga shteti ynë. Ai më tregoi se kur mbesa e Bajram Currit shkoi në Kosovë, si nuse e re, atë nuk e kishin lënë të rrinte dy ditë në një vend, të gjithë donin ta kishin si mike në familjet e tyre, si mbesa e heroit të tyre, por edhe si mike e ardhur nga Shqipëria dhe, në odat e mëdha kosovare, të mbushura plot, muhabeti për Shqipërinë, për ato që i tha Enveri, vazhdonte deri pas mesnate.
Enveri, si patriot ishte edukuar që në rininë e tij, por ai e kultivoi atë gjatë leximeve të tij plot pasion të poetëve tanë, të gjithë patriotë të zjarrtë, e thelloi me kulturën që mori dhe e bëri gjak të tij gjatë luftës heroike që ai organizoi dhe udhëhoqi për çlirimin e Atdheut. Gjatë Luftës Nacionalçlirimtare, ai në çantën e punës, që nuk e ndante nga supi, bashkë me dokumente të Partisë, të Frontit e të shtabit, kishte librin e Samiut “Shqipëria ç’ka qenë, ç’është e ç’do të bënetë”. Enveri ishte një revolucionar i vendosur, i frymëzuar nga idealet komuniste, kjo nuk e pengoi aspak të jetë një patriot i madh për popullin e vendin e vet. Përkundrazi, ai luftoi e punoi për emancipimin e shoqërisë shqiptare, për ndërtimin e një sheti modern, duke ëndërruar që ta shohё kombin shqiptar të bashkuar dhe të lartësuar, siç ëndërronin Rilindёsit tanë të pavdekshëm.
Enveri u kujdes drejtpërdrejt qё të vinin në atdhe eshtrat e Kryetarit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, Abdyl Frashëri. Emocionet e tij gjatë ceremonisë, organizuar për këtë rast, qenë aq të mëdha, sa ai e ndjeu veten keq në tribunë, megjithatë, ai i shoqëroi arkivolet e Abdyl dhe Naim Frashërit, më këmbë, gjatë gjithë Bulevardit të Dëshmorëve, deri në parkun ku do të preheshin. Po kështu u interesua për ardhjen e eshtrave të birit të shquar të Kosovës, Hasan Prishtinës, dhe për varrimin e tyre në Kukës, pranë vendit për të cilin luftoi. Mendoj se nuk është e rastit, ishte i vetmi Enveri që propozoi t’i jepet qytetit të Tropojës emri i Bajram Currit, jo vetëm për nder të këtij burri legjendar të Malësisë së Gjakovës, por si simbol që lidh dy pjesët e ndara të një populli, që ka të njëjtin gjak e të njëjtët heronj.
Enveri ndiqte me kënaqësi, merrte pjesë edhe vetё në mbledhjet që organizonin së bashku studiuesit nga Shqipëria e Kosova, siç qenë Konferencat kombëtare shkencore, si mbi etnogjenezën, gjuhën letrare, figurën e Skënderbeut, Rilindёsit tanë etj. Shumë i kënaqur dhe me përshtypje të thella kishte mbetur nga takimi me delegacionin e intelektualëve kosovarë, që kishin ardhur me rastin e ceremonive kushtuar 500-vjetorit të vdekjes së Gjergj Kastrioti Skënderbeut.
Me kënaqësi të madhe Enver Hoxha ndiqte edhe zhvillimin e artit e të kulturës në Kosovë. Ai edhe në një shënim Ditari shpërthente në një kritikë të fortë e shkruante:
“Po më tërheq vëmendjen se nuk po shkruhet për korin e Prishtinës “Collegium Cantorum”. Shokët që merren me propagandën e shtypin, o kanë frikë të marrin përgjegjësi, o s’mendojnë fare… Si do t’ua tregojmë ne dashurinë tonë, kur ata futen në burgje, sepse dëgjojnë këngët tona, kurse shtypi ynë nuk shkruan për ta? Prandaj të ndryshojë që tash ky qëndrim pasiv, apolitik…”. Po kështu ngjau kur dëgjoi se nuk po jepej një film kosovar… pse? Sepse personazhi kryesor ishte Fadil Hoxha…! E pastaj? Po ky është anëtar i Presidencës Jugosllave… dhe disa herë ka bërë disa deklarata jo të mira… Enveri: po ai ka qenë nga frymëzuesit kryesorë të Konferencës së Bujanit që u njihte kosovarëve “të drejtën e vetёvendosjes pas luftës… deri në shkëputje, ka udhëhequr Luftën Antifashiste Nacionalçlirimtare në Kosovë, pastaj, ajo, që është kryesore, në film del lufta që kanë bërë vëllezërit tanë kosovarë. Enveri e kishte parë këtë film dhe qe emocionuar.
Gjatë një pasdarkeje, në shtëpi, kur u hap biseda mbi shfaqjet e hermetizmit në poezinë tonë, Enveri, i cili ndiqte dhe krijimet letrare të kosovarëve, bëri këtë koment: ”Është ndryshe hermetizmi në poezitë kosovare, ata janë të detyruar nga kushtet, ku jetojnë, që ndjesitë e tyre t’i shprehin në mënyra të mbuluara, me shumë alegorizma etj.”
Erdhi një kohë që edhe udhëheqja shqiptare e Kosovës filloi të dërgojë mesazhe në Tiranë: “T’i përmirësojmë marrëdhëniet tash që është gjallë Titoja, se pas vdekjes së tij nuk dihet ç’bëhet”. Kjo mund të na lërë të kuptojmë, – shënon në ditar Enveri, – se pas Titos “ne kosovarët asnjë besim s’mund të kemi te serbët”. Dhe kishin të drejtë.
Në fakt, edhe Enveri mendonte kështu. Pavarësisht se ai, gjatë gjithë jetës së tij, demaskoi veprimtarinë antishqiptare të Titos dhe të atyre që kishte përreth, në drejtim të Shqipërisë, Kosovës e gjithë shqiptarëve që jetonin në trojet e tyre në Jugosllavi, kur J. B. Tito më 1980 ishte shtruar në spitalin e Ljubljanës dhe TV italian po transmetonte komunikatat shëndetësore, Enveri tha i menduar: ”Sikur të rronte edhe nja dy vjet…”. Unë nuk e ndërpreva në refleksionin që bëri, por ai parashikonte, pas vdekjes së Titos, shpërbërjen e Jugosllavisë. Për këtë, ai ka shkruar në Veprat e tij. Atë e preokuponte e ardhmja e Kosovës.
Me vdekjen e J.B. Titos, në maj 1980, filloi fermentimi i gjendjes në Jugosllavi. Kriza ekonomike e vetadministrimit kishte filluar shumë kohë më parë, por në këtë kohë filluan të ndihen lëvizjet separatiste për pavarësi në Kroaci e Slloveni.
Disa fuqi, qoftë të Perëndimit apo të Lindjes, duke mos përjashtuar forcat divergjente të brendshme, menduan se kishte ardhur koha se mund të bëheshin në Shqipëri ndryshime si ato në Jugosllavi, sipas interesave të njërës apo tjetrës fuqi, sigurisht, në marrëveshje ose edhe në kontradikta me njëra–tjetrën.
Në këtë situatë të re marrëdhëniesh u ngrit në një shkallë më të lartë vetëdija kombëtare e rinisë dhe e inteligjencies kosovare. Në 10 vjet, nga fjalimi i Enver Hoxhës më 1970 në Tropojë e deri në 1980, në Kosovë u bënë hapa kolosalё që nuk ishin bërë as në 100 vjet. Gjithë ç’ishte grumbulluar në këta 10 vjet shpërtheu në demonstratat e të rinjve në pranverën e vitit 1981, me parullën “Kosova Republikë”.
Kjo thirrje, që u mbyt në gjak, tmerroi pasardhësit e Titos, Stamboliçin me shokë, babain shpirtëror të Sllobodan Millosheviçit.
Enveri shënon në Ditar: “Zoti Dollanci e shfaqi më hapur mendimin e tij: Kosova nuk do të bëhet kurrë Republikë… sepse këtë nuk e lejon Serbia… Po të bëhet Kosova Republikë në kuadrin e Federatës, atëherё u shkatërrua Federata… Diktatura ushtarake që po përgatitet ka gjetur një “kokë turku”, shqiptarët. Por harrojnë titistët jugosllavë se kjo “kokë shqiptari” u ka qëndruar rrebesheve dhe kurdoherë ka fituar”.
Më 1982, Enver Hoxha, në një fjalim të tij u drejtohej udhëheqësve të Beogradit: “Ju nuk i merrni seriozisht fjalët tona, që janë shprehje të ndjenjave të sinqerta të popullit shqiptar. Por kjo është keq për ju. Bota do t’ju ngarkojë me përgjegjësi të rëndë. Mos luani me zjarrin, se, po filloi zjarri, do të digjeni vetë në të”.
Enver Hoxha qe patrioti dhe strategu i madh që përvijoi planet politike e ushtarake në mbrojtje të integritetit tokësor të atdheut tonë, të lirisë e pavarësisë së tij.
Nga populli i tij Enver Hoxha kishte mësuar të mos i zinte besë armikut. Gjatë dhjetëvjeçarëve të pushtetit popullor u përgatit dhe u stërvit një ushtri me një nivel të lartë, duke pasur përkrah dhe një popull të tërë ushtar. U ngrit një sistem i rrallë fortifikimi. Ai në tetor të vitit 1982, duke përgatitur fjalimin që do të mbante para elektoratit, në Ditarin e tij Politik, shkruante: “Shqipëria është një nyjё nevralgjike dhe strategjike. Europa duhet ta ketë parasysh këtë. Disa tallen me fortifikatat tona, ndërsa vetë armatosen deri në dhëmbë e me çdo lloj armësh, të tjerë nënçmojnë forcën tonë. Aq më keq për ta”.
Sa qe gjallë Enveri, gjatë më se 45 vjetёve, armiq të mëdhenj a më të vegjël, nuk guxuan të futin as gishtin e këmbës në Shqipëri, as nga toka, as nga deti, as nga qielli, se e dinin që derdhej gjak dhe linin kockat aty, siç i kishin lënë.
Në bazë të politikës paqësore e të fqinjësisë së mirë të RPS të Shqipërisë, edhe strategjia e planet ushtarake, qoftë sistemi i fortifikimeve, qoftë stërvitja e forcave ushtarake dhe mobilizimi i popullsisë civile kishin karakter të padiskutueshëm mbrojtës. Gjithë zona e Veriut ishte fortifikuar në mënyrë të tillë që, jo vetëm ishte vështirë për forcat e armikut të futeshin, por, edhe po t’ia arrinin kësaj, nuk do të dilnin dot më. Këtë, serbët, që, në fakt, përbënin shumicën e ushtrisë së Federatës, e dinin mirë. E dinin se prapa kurrizit kishin shqiptarët e Kosovës, të cilët kurrë nuk e pranuan dhe nuk e duruan shtypjen e serbëve, kurse në Shqipëri do të gjendeshin të zënë si në një kurth në mes të grykave të maleve dhe të rrethuar nga një popull i tërë i armatosur.
Në ç’rast do të mbrohej Kosova? Enver Hoxha në Veprat e tij dhe në këto shënime shprehet qartë dhe prerë se vetëm në situata të veçanta të brendshme në Jugosllavi dhe në atë ndërkombëtare (në Ballkan ose në rajon) Shqipëria mund t’i vinte në ndihmë ushtarakisht popullit të Kosovës, me të drejtën e njohur në Kartat dhe ligjet ndërkombëtare, për t’u ardhur në mbrojtje të jetës dhe të të drejtave të vëllezërve të një gjaku, të një kulture dhe identiteti kombëtar. Dhe, po të vinte kjo ditë, ushtria shqiptare kishte gjithë potencialin ushtarak, njerëzor e moral që të kryente me nder këtë detyrë të shenjtë, vëllazërore, historike.
Në shënimet e Ditarit Politik, lidhur me Kosovën Enver Hoxha thekson rrugët që duhet të ndjekin kosovarët për të arritur në fitoren e pavarësisë së tyre.
Më 1989, Sllobodan Millosheviçi i hoqi Kosovës edhe ato të drejta të kufizuara që i dha Kushtetuta e 1974-ës. U kthyen vitet e rënda represive, të torturave mesjetare. Gati 10 vjet pas demonstratave të vitit 1981, shqiptarët e Kosovës u ngritën përsëri dhe të bashkuar morën pjesë në Referendumin e organizuar nga përfaqësuesit e vet politikë dhe, në bazë të rezultateve unanime të votimit, shpallën Kosovën Republikë. Si ndodhi që udhëheqja serbe e Beogradit e “pranoi” këtë Republikë? Mbase nuk është e saktë të themi “e pranoi”, se zyrtarisht nuk e njohu kurrë, por e lejoi, se i duhej t’u jepte kosovarëve iluzionin se ishin të lirë të vetëqeveriseshin, veç të ”rrinin urtë”, veç të linin Millosheviçin, me Karaxhixhët, Sheshelët, Arkanët etj., të realizonin planet e tyre të zeza në Bosnjë, sa t’i vinte radha Kosovës. Asnjë nga krerët e partive të ndryshme në Kosovë që u krijuan në emër të demokracisë (demokraci nën pushtim?!) nuk ngritën pyetjen që i bёri Enveri, më 1974, të dërguarit të vëllezërve nga Prishtina: “Në qoftë se Beogradi do tё pranojë kërkesën tuaj për të shpallur Kosovën Republikë, ju duhet të mendoheni pse e bën këtë, ç’qëllim ka…”. Shumëkush u kënaq me këtë republikë fantazmë, në flamurin e së cilës, në vend të shqiponjës së Skënderbeut, ishte vënë pëllumbi i paqes. Por në tokën e Kosovës ziente vullkani popullor, që, nën kushtrimin e kapedanit legjendar, Adem Jashari, shpërtheu dhe UÇK-ja, duke pasur mbështetjen e gjithë shqiptarëve të Kosovës e të gjitha viseve shqiptare në ish-Jugosllavi, si dhe tё vëllezërve të tyre në Shqipëri, me ndihmën edhe të armëve të SHBA dhe tё aleatëve të saj, NATO-s, arriti fitoren e parë, çlirimin e Kosovës nga pushtuesit barbarë serbë.
Shqiptarët e Kosovës, në ditët e një lufte dhe tё mizorive të padëgjuara, që u zhvilluan në tokën dhe nё shtëpitë e tyre, përjetuan me tmerr se sa u kushtoi ky iluzion, ky mashtrim kolosal nga kuislingët e rinj, si Rugova e Bukoshi.
Në pesë gabimet e Titos, që analizon Enveri lidhur me çështjen nacionale në Jugosllavi dhe nё Kosovë, shënon: ”…E ardhmja e shqiptarëve të Jugosllavisë u vendos a priori nga lart, pa aprovimin e vetёvendosjen e popullit shqiptar të Kosovës dhe të viseve të tjera shqiptare në Jugosllavi dhe pa as më të voglin konsultim me aleaten e popujve të Jugosllavisë (nënkuptohet gjatë Luftës dhe një kohë pas çlirimit – N.H.) e interesuara drejtpërsëdrejti në këtë çështje, Shqipërinë Popullore”.
Udhëheqja jugosllave jo vetëm nuk bëri këtë që Enveri e quante të drejtë që të bëhej, jo vetëm hodhi në shportë vendimet e Bujanit, por Titoja me të dërguarit e tij, me letra e mesazhe, mundohej t’u bënte bisht kërkesave tona e të shqiptarëve të Kosovës dhe tё viseve të tjera shqiptare, për të përfshirë në dokumentet zyrtare çështjen e vetёvendosjes së këtyre, megjithëse kjo çështje ishte trajtuar, si në Potsdam, edhe në Kartën e Atlantikut, të Kombeve të Bashkuara, për popullsitë a minoritetet që kanë marrë pjesë në Luftën e Madhe Antifashiste. Në një nga letrat e tij, Titoja shkruante: ”çështja (e vetёvendosjes – N.H.) nuk shtrohet për “sot”, por pёr “nesër”, se shqiptarët e Kosovës “do të jenë të lirë të shkojnë nga të duan e si të duan”. Atëherё, kur lexoi këtë letër, Enveri shpërtheu: ”…të lirë të shkojnë nga të duan e si të duan (!) sikur këta të qenë arixhinj, pa plang e pa atdhe e jo popull autokton që lind, rritet, vdes në trojet e veta ose vritet për to”. Duke shkruar këta rreshta, në këtë pikë, unë humba në refleksione: “Çfarë e bëri Enverin të zemërohej kaq shumë? Hipokrizia e këtyre të ashtuquajtur komunistë? Mendoj, jo! Nuk ishte kjo. Këtë po e hasnim përditë në marrëdhëniet tona. “…të jenë të lirë të shkojnë nga të duan e si të duan…”?! Mos përfytyrimi i Enverit shkonte më larg, tek emigrimi i kundërshtarëve më të vendosur të regjimit të Titos, i të rinjve që po gjakoseshin në demonstrata, i tё gjithë atyre që kërcënoheshin nga burgosjet, torturat e inkuizicionit me vrasjet prapa shpine…? Enveri njihte planet e Çubrilloviçit e të akademikëve serbë, që ëndërronin spastrimin etnik të Kosovës. Gjithë jetës nuk e kurseu frymën për demaskimin dhe parandalimin edhe në masa deri diku të kufizuara të dëbimit të shqiptarëve nga trojet e tyre në Jugosllavi, siç kishin bërë në kohën e Zogut, duke i dërguar në Turqi e duke i shtyrë në Shqipëri disa dhjetёra mijëra.
Po sikur të ishte gjallë Enveri, si do ta përjetonte këtë mynxyrë që ndodhi me shqiptarët e Kosovës në këtë prag të mijëvjeçarit 2000? Në dhjetë ditë një popull i tërë u dëbua nga tokat e shtëpitë e djegura, burrat nga 16 vjeç e deri në 55 vjeç i ndanë nga familjet e tyre dhe i masakruan në masë, pa kursyer edhe pleq, gra, fëmijë, duke i ndjekur edhe në eksodin e tyre biblik drejt Shqipërisë!
Por unë jam e bindur se, po të ishte gjallë Enveri, nuk do të ndodhnin këto katastrofa, nuk do të katandiseshin kështu, as Shqipëria, as Kosova. Gjithë këto që ndodhën qenë rezultat i grumbullimit të shumë gabimeve, fajeve a tradhtive, nga parti, shtresa a persona të veçantë, përkëndej e andej kufirit, qenё rezultat i bindjeve të lëkundura në idealet e vërteta socialiste e demokratike, i mungesës së vigjilencës ndaj planeve të fuqive të mëdha imperialiste e të fuqive më të vogla, ku vendin e parë e zë Serbia e Millosheviçit, si dhe forcat reaksionare të brendshme në shërbim të tyre.
Botimi i këtij libri nuk bëhet vetëm si një dokument historik, por edhe me qëllim që mund t’u shërbente atyre që do të donin të dinin se ç’mendonte Enver Hoxha për Kosovën, për kosovarët dhe për udhëheqjen shqiptare të Kosovës. Këto shënime nuk do të merrnin vlerën e duhur, në qoftë se do të botoheshin vetëm me qëllim për të ilustruar ose dëshmuar se çfarë shkruante Enveri 30 e ca vjet më parë.
Pyetja e tij: ”Udhëheqësit shqiptarë të Kosovës a kanë nxjerrë vallë mësime dhe konkluzione nga ngjarjet në Jugosllavi?” është aktuale dhe sot, në këto kohë kaq të ndërlikuara për të ardhmen e Kosovës dhe të gjitha viseve shqiptare në Jugosllavi.
Enver Hoxha, duke pasur një përvojë 50-vjeçare në lidhjet e tij me masat, shkruante në Ditar:
“Në qoftë se udhëheqësit shqiptarë të Kosovës lidhen ngushtë me masat e popullit, në qoftë se zemra dhe pulsi i tyre rrahin njësoj me ato të popullit… punët për popullin e Kosovës mund të shkojnë duke u konsoliduar në favor të tij…”. Ai vazhdon: “U duhet adoptuar situatave, që të luftohet për krijimin e situatave më të mira, duhet bazuar në të drejtat e fituara për të fituar të reja, duhet të bësh të gjitha sforcot që të përfitosh sa më shumë nga situatat legale që paraqiten, për të forcuar pozitat e fituara”.
“Duhet të dish dhe të mёsosh për të qenë “suple” (i lakueshëm – N.H.) kur duhet, pa bërë lëshime parimore, nuk duhet humbur çdo gjë e fituar për të arritur diçka të parëndësishme, duhet me qenë gjakftohtë në veprime për kauzën e madhe të popullit…”.
“Kosovarët patriotë duhet të mendojnë vetë, – vazhdon Enver Hoxha, – për të tashmen dhe për të ardhmen e tyre, vetë ata duhet të vendosin ç’duhet të bëjnë tash e më vonë, vetë ata duhet të gjejnë mënyrat e organizimit të tyre… vetë ata të përcaktojnë “rrugët që duhet të ndjekin për të arritur fitoren e pavarësisë”.
***
Gjatë 4 vjetëve të Luftës Nacionalçlirimtare kundër pushtuesve nazifashistë, populli shqiptar, i bashkuar në një front të vetëm dhe me armë në dorë, mori pjesë në Aleancën e mdhe Antifashiste Anglo-Sovjeto-Amerikane. Të gjitha këto vende dërguan në Shqipëri misionet e tyre ushtarake.
Qëllimi ynë i përbashkët ishte: ”Të godisnim, të dobësonim armikun dhe të çlironim vendin nga forcat pushtuese”. Gjersa këto misione i përmbaheshin këtij qëllimi të përbashkët, marrëdhëniet e Shtabit të Përgjithshëm ishin miqësore, të sinqerta. Por kur veprimtaria e tyre dilte jashtë këtij qëllimi të caktuar dhe të qartë të Aleancës, atëherё Komandanti i Përgjithshëm i Ushtrisë Nacionalçlirimtare, Enver Hoxha, në emër të Shtabit, në emër të Frontit dhe të Komitetit Antifashist ose të Qeverisë Provizore Demokratike, që u zgjodh në Berat, u fliste atyre hapur, ç’është e pranueshme dhe çfarё nuk është e pranueshme dhe shpesh bisedat me këta misionarë ose radiogramet që dërgoheshin në Qendrat e njohura politiko-ushtarake të Aleatëve, si në Kajro, në Bari a gjetkë, bëheshin me një gjuhë të prerë, duke u treguar këtyre miqve se “ky vend ka zot”.
Kështu, për shembull, kur Shqipëria pothuaj ishte çliruar në gjithë territorin e saj, anijet luftarake të flotës angleze u afruan në Sarandë, kërkuan të zbresin forca të tyre në tokë. Megjithë refuzimin nga ana e Shtabit të Përgjithshëm, ata insistuan me arrogancë “duke i njohur vetes të drejtën si aleatë”. Atëherё Enver Hoxha dha urdhër dhe mbi kodrat rreth Sarandës u rreshtuan forcat partizane dhe anglezëve iu dha ultimatumi: ”Në qoftë se do të zbarkoni në tokën shqiptare do të derdhet gjak…”. Komanda aleate angleze u zmbraps, sepse ishin të bindur që Enver Hoxha e kishte seriozisht.
Po kështu, menjëherë pas Çlirimit, Shqipëria ishte e varfëruar në kulm dhe e shkatërruar. Aleatët anglo-amerikanë u ofruan të na ndihmonin me anën e një organizate që quhej UNRRA. Por për të shpërndarë këto ndihma kërkuan të zbarkonin dy mijë forca ushtarake në Durrës. ”Përse? Ç’është nevoja për gjithë këto forca? Fare mirë këtë punë mund ta bëjmë vetë”. Vazhduan me ditë bisedimet, mbetën në det anijet, më në fund, e panë që plani i tyre (djallëzor) nuk do të realizohej, një grup i tyre dorёzoi disa kuti konservash e plaçkurina të tjera dhe u larguan…
Edhe në planin politik neve na interesonte që edhe aleatët anglo-amerikanё të njihnin Qeverinë e re Demokratike të Shqipërisë, siç bënё Bashkimi Sovjetik dhe Franca, por, kur ata vunë kushte dhe zhvilluan veprimtari antiligjore e antishqiptare, aleanca e humbi kuptimin, madje u kthye në një kërcënim për fitoret e arritura. Për 45 vjet Enver Hoxha i mbrojti këto fitore nga ish-aleatët e mëdhenj anglo-amerikanё, madje, më vonë edhe nga aleati i “madh” Bashkimi Sovjetik, kur ky filloi të sillet si superfuqi e të diktojë, Shqipëria i tha këtij: ”Jo, nuk e dua më miqësinë tënde” dhe superfuqia socialimperialiste tërhoqi nëndetëset e saj nën kërcënimin e topave të ushtrisë popullore shqiptare.
Historinë e vet një popull duhet ta njohë, ta studiojë jo vetëm për kulturë, por edhe se ajo është një armë për t’u mbrojtur, për të nxjerrë mësime për të ardhmen. Një mësim i madh për kombin tonë, në këto ditë të vështira është:
Të jetë në unitet dhe i bashkuar – në mes vedi – siç thonë vëllezërit tanë kosovarë.
Ky moment, kaq i rëndësishëm për Kosovën, nuk duhet të njohë kapitullim e kompromis me kolaboracionistët e tradhtarët e tipit Rugova, nuk duhet të njohë Mukje.
Po, aleanca dhe bashkëbisedime, por duke mos harruar se zot i vendit është vetë populli! Liria ka dalë nga gryka e pushkës, ajo fitohet, nuk dhurohet, dorëzimi i armëve do të thotë kapitullim.
Shqiptarët që i harrojnë këto të vërteta e dinë se i paguajnë shtrenjtë. Kurse të huajt duhet të kujtojnë paralajmërimin që u bëri dikur Enver Hoxha: “Popullin shqiptar mos e zemёroni, ai ёshtё i durueshёm, por, kur zemёrohet shqiptari, merr zjarr e flakё edhe stralli”.
Përgatiti botimin: Xhevdet Shehu/ gazeta Dita
