Çfarë ka vërtet të re në përfshirjen e Donald Trump në politikën europiane? Në dokumentin e fundit strategjik të Shtëpisë së Bardhë, kontinenti i Vjetër përshkruhet si i rrezikuar nga degradimi ekonomik, demografik e moral, si dhe i ekspozuar ndaj një deginerimi jo-liberal.
Edhe pse analiza historike kërkon heqjen e emocionit dhe krenarisë personale, historikisht marrëdhëniet transatlantike të 80 viteve të fundit janë të mbushura me interferenca, intrigë dhe manipulime, qoftë të fshehta apo të hapura. Gjatë Luftës së Ftohtë, ndërhyrjet amerikane justifikoheshin nga veprimet e Bashkimit Sovjetik, që financonte parti dhe sindikata të majta, manipulonte lëvizje paqësore të njëanshme dhe mbështeste forca intelektuale fqinje. Amerika, që nga Truman dhe Kennedy tek Eisenhower, ndërhynte në politikën e brendshme të aleatëve.
Për Italinë, historia nisi me mbështetjen ndaj Demokracisë Kristiane të De Gasperit, nga përdorimi “politik” i Planit Marshall për rindërtimin, deri te financimet e fshehta. Në momentet më të rrezikshme të Luftës së Ftohtë, kur frikësoheshin nga një pushtim sovjetik i Europës Perëndimore, u krijuan organizata sekrete të “rezistencës”, ku u përfshinë shërbime sekrete të devijuara, forca neofashiste dhe organizata kriminale.
Faktori i njohur si “K”, vetoja e nënkuptuar e Uashingtonit kundër hyrjes së komunistëve në qeveri, zgjati deri në vitet ’70. Frika se SHBA-të mund të orkestronin diçka të ngjashme me grushtin e shtetit në Kili kundër Allende-it, frymëzoi “kompromisin historik” të Enrico Berlinguer-it, ku aleanca me Demokracinë Kristiane synonte gjithashtu të qetësonte amerikanët.
Më vonë, ndërhyrjet morën forma më të hapura dhe transparente, si gjatë presidencës së Bill Clinton, kur ideja e “Rrugës së Tretë” përfshiu liderë si Tony Blair, Gerhard Schröder, Romano Prodi dhe Massimo D’Alema. Marrëdhënia mes Barack Obama-s dhe Matteo Renzi-t ishte versioni i fundit i kësaj qasjeje.
Por si mund të përshkruhet Trump? Dokumenti strategjik i Shtëpisë së Bardhë pasqyron vizionin e versionit të djathtë ose ekstrem të këtyre ndërhyrjeve 80-vjeçare. Si rreziqe për Europën identifikohen migracioni dhe censura “woke”, ndërsa antisemitizmi dhe armiqësia ndaj Izraelit shihet si pasojë e imigracionit nga vendet islamike, që sipas ideologjisë “Make America Great Again” ndikojnë në politikën e jashtme dhe rrezikojnë vlerat europiane.
Sipas këtij vizioni, liria e shprehjes është e kufizuar nga rregulla që fshehin një intolerancë të ngjashme me atë “woke” të elitave progresiste amerikane. Rasti i arrestimit të një autori satire në Angli për ofendim ndaj komunitetit trans ka bërë bujë në rrethet MAGA.
Kjo rrjedhë jo-liberale, në perspektivën e Trump, Vance dhe Musk, lidhet me stanjacionin demografik dhe ekonomik të Europës, mungesën e inovacionit teknologjik dhe burokracinë e fryrë, duke shkuar deri tek parashikimi i një degradimi terminal. Ky qëndrim gjen mbështetje tek forcat e djathta dhe ekstremi i djathtë në Europë, por ka dobësi të qarta:
Ndërkohë që ndaj Kinës, Rusisë dhe Lindjes së Mesme, Trump ndiqte një qasje pragmatike realiste, duke mos u përfshirë në modele politike dhe duke aplikuar politikën reale sipas trashëgimisë së Henry Kissinger-it, ndaj Europës imponohen “vlerësime” të hollësishme mbi zgjedhjet e brendshme.
Taktikisht, në Luftën e Ftohtë amerikanët kishin aleatë të fortë si Demokracia Kristiane në Itali, me mbështetje të gjerë dhe rrënjë të thella në kulturën kombëtare. Sot, Trump dhe Vance luajnë në favor të forcave periferike si AfD-ja në Gjermani ose Farage në Londër, duke krijuar shqetësime tek partitë konservatore tradicionale si CDU-ja e Merz, që megjithatë janë afër politikës MAGA për shumë çështje.
Sipas historianëve dhe analistëve, dokumenti i Trump është një autogol diplomatik: Dobëson aleatët e Amerikës dhe fuqizon armiqtë e saj, duke shënuar një kthesë të qartë nga 80 vitet e mëparshme të marrëdhënieve transatlantike.
Shkrim nga Corriere della Sera
