Ministri Bushati: 4 vitet në krye të politikës së jashtme në raport me Kosovën dhe rajonin

 Ai ka folur edhe për marrëdhëniet e veçanta Shqipëri-Kosovë dhe mbështetjen që në i japim asaj në forumet më të rëndësishme ndërkombëtare, duke nënvizuar se: “Në planin politik kemi një bashkëpunim dhe një bashkërendim shumë më të mirë nga sa e kemi patur me Kosovën, si për sa i përket mbështetjes në procesin e integrimit Euro-Atlantik. Ka tre vjet, që ministri i Jashtëm, ministri i Mbrojtjes, në çdo ministrial apo samit të NATO-s, përsërisin kërkesën për një afatëzim të procesit të anëtarësimit, apo afrimit të Kosovës me NATO-n. Nuk janë çështje të lehta kur në kushtet kur në NATO ka katër vende anëtare që nuk e njohin Kosovën dhe është një organizatë, e cila funksionon mbi bazën e konsensusit dhe jo mbi bazën e shumicës. Së dyti, kemi një Kosovë sot që është pjesë e të gjitha nismave rajonale, pjesë e projekteve të përbashkëta rajonale”.

 Ministri Bushati, duke iu referuar anëtarësimit të Kosovës në UNESCO, ka vlerësuar se “Kosova ka bërë gjithçka ka mundur si në fushatën promovuese të saj ashtu edhe në kontaktet që ka zhvilluar, por momenti i zgjedhur ndoshta mund të mos ishte momenti më oportun për të jetësuar një ëndërr të caktuar në kushtet kur organizata ka rregulla shumë strikte dhe kërkon 2/3 e votave”.

 Më tej bashkëbisedimi ka vijuar duke prekur tema të kalendarit të përbashkët kulturor me Kosovën, marrëdhëniet tragtare mes dy vendeve, përfaqësimi në kosnullata të përbashkëta apo dhe roli lavdërues i Shqipërisë dhe bashkëpunimi me faktorin shqiptar në Maqedoni, Mal të Zi e në gjithë rajonin.   

Intervista e plotë:

Gazetarja: Z. Bushati, përveçse jeni Ministër i Punëve të Jashtme, sot jemi këtu për t’iu dedikuar një emision të bisedës, mes të tjerash edhe pse jeni bartës i listës së Partisë Socialiste në Shkodër. Pra, në fakt, jeni edhe i yni, i Malësisë sonë e jo veç i juaji. Do të hyjmë në detaje e do të flasim për shumë gjëra mes të tjerash. Por a mund të fillojmë menjëherë duke bërë vlerësimin e punës suaj. Më intereson sa i përket vlerësimit të asaj çka keni bërë për shqiptarët e rajonit. Çfarë do të vlerësonit pas 4 viteve? Jeni që prej 2013 Ministër i Punëve të Jashtme. Çfarë do të thonit që dallon? Çfarë do kishit theksuar si sukses për shqiptarët e rajonit në katër vitet e fundit? E çka mendoni që është jo sukses e ku keni pritur diçka më shumë e nuk keni mundur të arrini në katër vitet e fundit lidhur me shqiptarët në rajon?

 Ministri Bushati: Në radhë të parë, më duhet të them që puna në Ministrinë e Punëve të Jashtme apo përshkrimi i punës në Ministrinë e Punëve të Jashtme është lidhur pazgjidhshmërisht me vizionin që ka një qeveri në lidhje me politikën e Jashtme dhe natyrisht me stadin dhe dinamikën e brendshme, e cila në një mënyrë a në një tjetër e imponon shumë pengun e politikës së jashtme. Pra, nuk është thjesht dhe vetëm një çështje që i përket Ministrit të Jashtëm apo Shërbimit të Jashtëm në përgjithësi. Është institucioni, është Ministri i Jashtëm, i cili le të themi, formulon, propozon e ndihmon në radhë të parë qeverinë, kryeministrin por edhe institucione të tjera për të formuluar politika sa më realiste dhe më pas është edhe institucioni kryesor që i zbaton këto politika. Sepse koncepti i diplomacisë shtrihet përtej kësaj ministrie. Ka Presidentin e Republikës si një aktor, pavarësisht se me rol të kufizuar. Ka diplomacinë parlamentare, diplomacinë kulturore, diplomacinë ekonomike e zhanre të ndryshme të cilat zbatohen nga institucione të ndryshme. Mendoj që kur e kthejmë kokën pas dhe krahasojmë 2013 me 2017, Shqipëria është në një stad tjetër. Është një vend kandidat për anëtarësim në Bashkimi Europian. Ka një rekomandim të qartë nga ana e Komisionit Europian për nisjen e bisedimeve për anëtarësim. Ka një mbështetje nga ana e vendeve anëtare të Bashkimit Europian, të kushtëzuar me zbatimin e reformës në  drejtësi, posaçërisht ligjit dhe procedurave që kanë të bëjnë me Vettingun. Dhe në këtë kontekst, Shqipëria si vendi kryesor, le të themi ku jetojnë sot shqiptarët në rajon apo vendi amë, është në një pozitë më të avantazhuar nga ç’ishte para katër vitesh. Është një vend i cili ka një dinamikë tjetër në hapësirën e Europës adriatike, përmes instrumenteve dhe përmes bashkëpunimit që ne kemi zhvilluar sidomos me Kroacinë dhe Malin e Zi, një vend i cili ka një dinamikë gjithashtu besoj për t’u lavdëruar në procesin e Berlinit, duke qenë se edhe projektet kryesore të Procesit të Berlinit mbajnë në një mënyrë a në një tjetër, vulën e Shqipërisë.

 Shqiptarët në rajon mendoj që janë në pozitë më dinjitoze seç ishin para katër viteve. Sot kemi një Kosovë, e cila është pjesë e tryezave dhe nismave rajonale më të rëndësishme, platformave më të rëndësishme. Është një Kosovë e cila ka një marrëveshje stabilizim-asociimi me Bashkimin Europian. Kemi punuar kryesisht me të dhe me partnerët tanë për të pasur një afatizim të afrimit të Kosovës me Aleancën e Atlantikut të Veriut.

 Gazetarja: Mirë, por për çfarë krenoheni ju me ç’keni bërë për shqiptarët e rajonit gjatë qeverisjes suaj në këtë mandat 4-vjeçar. Ose më lejoni, po përmend dy gjëra kryesore të cilat mendoj se njerëzit do i mbajnë mend jashtë Shqipërisë. Sepse qytetarët e Shqipërisë do ju japin notën në zgjedhjet e ardhshme. Datat i vendosni ju. Do t’iu vlerësojnë për çka keni bërë brenda Shqipërisë. Por për ne, shqiptarët jashtë Shqipërisë, ka qenë qenësor momenti që keni mbërritur të bëni shqiptarët e Maqedonisë bashkë. Diçka që nuk është bërë përpara. Dhe që keni mbërritur gjithashtu shqiptarët e Malit të Zi t’i bëni bashkë dhe t’i përafroni tek vendimi i shpalljes së Tuzit si një Bashki e re. Përderisa këto të dyja, unë mundem t’i vlerësoj ndoshta nga jashtë si sukses. Më lejoni të flas për çka nuk kanë qenë aq të suksesshme. Dua menjëherë ta filloj bisedën për investimin më të madh që është bërë mes Shqipërisë dhe Kosovës. 70 milion janë dhënë për rrjetin elektrik të shtruar mes Shqipërisë dhe Kosovës edhe gjatë këtyre katër viteve nuk arritët me t’i vlerësoni. E keni afruar por nuk arritët ta jetësoni. Po përfundon kjo qeverisje dhe nuk është kryer. Ende nuk është lëshuar që të ndikojë në çmimet e qytetarëve të Shqipërisë dhe Kosovës. Pse?

 Ministri Bushati: Në radhë të parë, mendoj se duhet të bëjmë një diferencë kur flasim për shqiptarët në rajon. Kur flasim për shqiptarët në rajon, ka dy shtete shqiptare në rajon: Shqipëria dhe Kosova. Që kanë secili prej këtyre dy shteteve qeveri legjitime. Dhe kur unë përmenda raportin me Kosovën dhe arritjet që ka pas Kosova në këtë drejtim, duhet të jem shumë i qartë me ndjekësit e këtij programi. Këto janë arritje të klasës politike në Kosovë, qeverisë dhe institucioneve në Kosovë. Në të cilën, ne si Shqipëri jemi një prej avoketërve kryesorë, për të mos thënë avokati kryesor por me peshën specifike që ka Shqipëria. Kur vjen puna për rastin e shqiptarëve që jetojnë  në Maqedoni  apo në Malin e Zi apo në Luginën e Preshevës, roli i vendit amë siç është Shqipëria, merr një tjetër dimension për shkak se dinamika në shtetet ku jetojnë shqiptarët është e ndryshme prej dinamikës në Shqipëri dhe në Kosovë. Na është dashur shumë punë dhe shumë vrull për të mbështetur një kuazion të shqiptarëve në Maqedoni apo një kuazion të shqiptarëve në Malin e Zi. Na është dashur shumë punë për të punuar me shqiptarët e Luginës dhe nuk besoj se jemi aty ku do të duhet të ishim. Jo thjesht ne, por aty ku në fakt janë aspiratat e shqiptarëve që jetojnë në Luginën e Preshevës.

Gazetarja: Le të flasim për ne, për Kosovën.

 Ministri Bushati: Kur flasim për Kosovën, unë mendoj, që kishte shumë njerëz që na tallën, na përqeshën nga të dyja anët, si nga Shqipëria ashtu edhe nga Kosova.

 Gazetarja: Unë mendoj që as s’duhet të kalojmë kohë, zoti Bushati, me komplekset që ju nuk duhet të bëni për ne. Kosova është shtet i ri dhe i vogël dhe ka nevojë për ndihmën e çdo shteti tjetër, lëre më të Shqipërisë. Prandaj po ju pyes dhe po insistoj. Investimi që është bërë në transmision është bërë edhe në shtetin tuaj dhe në shtetin tim. Është investim i madh energjetik që ka mundur të jetë një rrugë si treg i parë mes dy shteteve që kanë raport strategjik me njeri-tjetrin. Pse nuk e keni thjeshtësuar transmisionin edhe sot e kësaj dite kur jeni ndoshta në ditët e fundit si ministër?

 Bushati: Unë e kam përgjigjen shumë të thjeshtë për këtë çështje, sepse kjo është një çështje ku ka pasur një vullnet politik të qartë nga ana e qeverisë ku unë bëj pjesë dhe dihet që kishte një vonesë të madhe nga ana e qeverisë Berisha, sikurse ka pasur raportime serioze në media në lidhje me afera të supozuara korruptive për sa i përket tenderit dhe procedurave të tenderimit të jetësimit të autostradës energjetike Shqipëri-Kosovë. Ky një investim….

 Gazetarja: Po përsëri nuk u çua deri në fund…

 Bushati: Tashmë çështja është politike. Kemi dy lloj pengesash jo thjesht në raportin Shqipëri – Kosovë, por përgjithësisht me jetësimin e një tregu rajonal në Ballkanin Perëndimor. Ka pengesa politike siç është rasti i Serbisë dhe mos njohjes së Kosovës nga ana e Serbisë. Ka presion pozitiv dhe konsistent kryesisht të Gjermanisë, i cili është partneri kryesor në këtë projekt që ne po flasim për t’i krijuar këtij projekti frymëmarrjen e domosdoshme në mënyrë që secili jo thjesht Shqipëri-Kosovë,  por edhe vende të tjera, do të merrnin përfitime nga zbatimi i këtij projekti.

 Gazetarja: Çfarë presioni është duke bërë qeveria juaj?

 Bushati: Dakord, vetëm se unë duhet të them një gjë që, kur flasim për politikën e jashtme, kur flasim për politikën në përgjithësi është pak a shumë si ndërtimi i një shtëpie, secili prej nesh ka qëndruar në bark të nënës për nëntë muaj dhe nuk është një proces i cili mund të ndodh brenda ditës. E thashë.

 Gazetarja: Ju thatë që fëmija rri nëntë muaj në bark të nënës, ajo bebe nuk është duke lindur hiç.

 Bushati: Mund t’ju them një gjë që është interesante. Kur ne vendosëm programin tonë qeverisës, firmosëm një traktat, një marrëveshje strategjike me Kosovën. Ishin të shumtë njerëzit në të dy anët e kufirit, analistë, politikanë që na përqeshnin kur bëmë mbledhjen e parë të dy qeverive në Prizren. Ishin të shumtë njerëzit që bënin komente nga më të ndryshmet. Por fakti është që mes Shqipërisë dhe Kosovës nuk kishte një dokument të partneritetit strategjik, nuk kishte disa shtylla rreth të cilave mund të grupohej bashkëpunimi ndërmjet Shqipërisë dhe Kosovës. Unë sot mund të listoj disa çështje ku ky bashkëpunim ka funksionuar më së miri, por ka dhe çështje….

Gazetarja: Që 16 vjet mbas luftës në Kosovë, të flasim për sukses të disa mbledhjeve që keni arritur, dy shtete që janë gati një popull, është pak “hajgare” ta konsiderosh sukses, që qeveritë tona po mblidhen edhe kjo është sukses? A presim shumë më shumë?

 Ministri Bushati: E para, që të presësh shumë më shumë është legjitime dhe krejt normale, se kjo është arsyeja që gjallojmë në fund të ditës. Por që të them është “hajgare”, që mblidhet Franca dhe Gjermania tash 60 vjet, dhe bëjnë mbledhje të përbashkëta të qeverive. Makron vizitën e tij të parë, po ashtu si Holande e bëri direkt në Gjermani. Kjo është normale dhe për herë të parë kjo praktikë nisi dhe u institucionalizua më 2014. Aq më tepër që ky është një fakt në favor të argumentit që unë po jap. Fakti që francezët dhe gjermanët janë dy popuj të ndryshëm, ndërsa ne jemi një popull. Pra ne duhet ta kishim institucionalizuar ndoshta këtë gjë shumë kohë më përpara, por mos të harrojmë edhe për të pasur një mbledhje të përbashkët ndërmjet qeverisë së Shqipërisë dhe Kosovës, ka pasur presion pozitiv edhe nga ata që janë dorëzanes të pavarësisë së Kosovës. Ne kemi firmosur marrëveshje të partneritetit strategjik me Italinë, me SHBA, me Francën, por mund t’ju them që dokumenti që kemi firmosur me Kosovën është një dokument, i cili ka kaluar në llupë të disa prej partnerëve të cilët kanë qenë vendimtarë për fatin e Kosovës.

Gazetarja: A flasim pak çfarë të mira kanë sjellë këto takime mes qeverive, të Kosovës dhe Shqipërisë? Çfarë të mira konkrete në terren i kanë sjellë qytetarëve të Kosovës dhe të Shqipërisë? Çfarë u bë me vendimet që keni marrë, në këto mbledhje të qeverisë?

Ministri Bushati: Mund t’ju them në planin politik kemi një bashkëpunim dhe një bashkërendim shumë më të mirë seç e kemi pasur me Kosovën, si për sa i përket mbështetjes në procesin e integrimit Euro-Atlantik. Ka tre vjet e dashur Jetë, që Ministri i Jashtëm, Ministri i Mbrojtjes, në çdo Ministrial apo Samit të NATO-s, përsërisin kërkesën për një afatëzim të procesit të anëtarësimit, apo afrimit të Kosovës me NATO-n. Nuk janë çështje të lehta kur në kushtet kur në NATO ka katër vende anëtare që nuk e njohin Kosovën dhe është një organizatë, e cila funksionon mbi bazën e konsensusit dhe jo mbi bazën e shumicës. Së dyti, kemi një Kosovë sot që është pjesë e të gjitha nismave rajonale, pjesë e projekteve të përbashkëta rajonale.

Gazetarja: Qeveria jonë po na thotë që ky është rezultat i dialogut, nuk po na thotë që është rezultat i takimeve të qeverisë së Shqipërisë me të Kosovës, po na thotë që është rezultat i dialogut.

Ministri Bushati: Këto janë procese që ndihmojnë njëra-tjetrën, sepse unë nuk kam menduar asnjëherë dhe nuk besoj se asnjë në Kosovë mendon që rruga e Kosovës drejt Bashkimit Europian, apo drejt nismave rajonale kalon përmes Beogradit. Është e kundërta. Besoj se rruga e Kosovës në procesin e integrimit europian kalon nga procesi i shtet-konsolidimit në radhë të parë dhe në radhë të dytë, nga konstruktiviteti i Kosovës në planin rajonal. Por këto janë dy procese shumë të rëndësishme që sot kanë vendosur Kosovën në pozitë më të mirë se çka qenë para katër vitesh. A mund të kishim ne një koordinim edhe më të mirë? Natyrisht që po. A ka pas raste kur ne nuk kemi pasur komunikimin e duhur siç ka qenë rasti i anëtarësimit së Kosovës, apo procesit të anëtarësimit në UNESCO? Natyrisht që ne duhet të kishim një koordinim edhe më të mirë, jo thjesht mes nesh dhe Kosovës, por dhe mes Kosovës dhe komunitetit ndërkombëtar, por besoj që….

Gazetarja: Z. Bushati, a mund të bëheni real? Kosova sivjet ka për të konkurruar përsëri ndoshta për UNESCO. Pse nuk arriti Kosova të kishte koordinim të mirë, madje as me Shqipërinë, as me disa vende që kanë njohur Kosovën për t’i marrë votën e tyre? Çfarë duhet të bëjë Kosova këtë herë që të mos dështojë?

Ministri Bushati: Të jap përgjigjen e UNESCO-s, por nuk mbylla dot gamën e çështjeve ku unë të paktën mendoj se ka lëvizje pozitive, siç kam unë personalisht dhe institucioni që përfaqësoj, qeveria ku bëj pjesë dhe një listë çështjesh ku mendoj që ne duhet të jemi më radikal në raportet tona të bashkëpunimit. Por, meqenëse doni që unë t’i përgjigjem rastit të UNESCO-s, mund të them që nuk ishte thjesht dhe vetëm një çështje që kishte të bënte me koordinimin mes nesh dhe Kosovës. Konteksti gjithashtu ishte shumë i rëndësishëm, për shkak të faktit që SHBA nuk ishin pjesë në bordin e UNESCO-s, për shkak të faktit që Rusia ka një peshë dhe një traditë mjaft të konsoliduar brenda organizatës, për shkak të faktit që votimi për anëtarësim në kushtet kur kandidati për t’u anëtarësuar nuk është vend anëtar i OKB-së e kërkonte 2/3 e votave sepse një mazhorancë shtetesh ishin për Kosovën dhe mazhoranca….

Gazetarja: Ajo që varet nga Kosova, çfarë mund të bëjë Kosova më mirë këtë herë? Çfarë mund të bëjë më mirë, çfarë varet prej saj?

Ministri Bushati: Natyrisht që Kosova ka bërë në gjykimin tim gjithçka ka mundur si në fushatën promovuese të saj ashtu edhe në kontaktet që ka zhvilluar, por momenti i zgjedhur ndoshta mund të mos ishte momenti më oportun për të jetësuar një ëndërr të caktuar në kushtet kur organizata ka rregulla shumë strikte dhe kërkon 2/3 e votave. Por mund të vazhdoj më tej. Ne kemi një kalendar të përbashkët për çështjet kulturore me Kosovën, ne kemi një proces të njehsimit të teksteve shkollore me Kosovën. Ne kemi një linjë të gjelbër sot ku duhet të kalojnë tragetet apo….

Gazetarja: Le të ndalemi pak te tekstet. Akoma nuk kemi një tekst shkollor të konsoliduar midis dy shteteve.

Ministri Bushati: Nuk është e thënë që të kemi një tekst shkollor sepse sot për sot në sistemin që ne kemi…

 Gazetarja: Çfarë vendimi është marrë?

 Ministri Bushati: Vendimi është për të njohur tekstet dhe tekstet janë të njohura. Pra një tekst se si shkollohet një fëmijë në Shqipëri, apo në Kosovë të njihet nga të dyja anët e kufirit. Ky vendim është marrë. Nga ana tjetër, ne nuk mund të shkruajmë për realitetin e teksteve shkollore. Në Shqipëri, sot, një shkollë ka autonomi për të përzgjedhur tekstet me të cilët do të shkollojë brezin e ri dhe kjo nuk është e njëjtë për çdo shkollë. Po flasim për tekste, të cilat janë të njohura nga dy qeveritë nga dy instancat tona.

 Gazetarja: Çfarë problemesh ka pasur?

 Ministri Bushati: Nuk ka qenë e tillë, kemi një marrëveshje që është firmosur nga dy Ministritë e Arsimit, kemi programe të bashkëpunimit në këtë fushë që fillojnë nga….

 Gazetarja: Kemi diploma të studentëve që studiojnë dhe kërkojnë të punësohen në dy vende të ndryshme, d.m.th shqiptarët e Shqipërisë në Kosovë dhe ata të Kosovës në Shqipëri. Nuk u njihen diplomat të gjithëve. Meqë po flasim për sukseset duhet të flasim edhe për dështimet.

Ministri Bushati: Nuk e di se cilat janë diplomat që nuk njihen sepse duhet të jemi shumë konkretë. Ka një procedurë se si ta ekuivalentojmë një diplomë, apo njehim një diplomë. Unë për vete kam bërë studime pasuniversitare jashtë Shqipërisë dhe di se cila është procedura. Ajo nuk njihet automatikisht, pavarësisht se është një universitet prestigjioz në Holandë, nuk njihet automatikisht. Siç di, njerëz apo kolegë që kanë studiuar nëpër kolegje të rëndësishme, por për shkak sepse quhet kolegj dhe nuk quhet universitet, mund të kenë një procedurë tjetër për t’u njohur. Ka një procedurë se si njihet një universitet në kushtet kur ne kemi disa universitete private si në Shqipëri si në Kosovë e nuk e di për ato universitete të cilat ju i referoheni, a e kanë kaluar testin e akreditimit etj., etj., etj.

 Gazetarja: Por ato ekzistojnë, janë të hapur, kanë dhënë diploma dhe studentët e tyre po merren ….

 Ministri Bushati: Ata ekzistojnë. Në rastin e Shqipërisë po them që është bërë një tranzicion, ku janë mbyllur universitetet, por investimi i prindërve, investimi i fëmijëve për diplomën, për dijen nuk ka shkuar dëm, sepse në rastin e Shqipërisë, (nuk jam në dijeni se çfarë ka ndodhur në Kosovë për këtë çështje), në rastin e Shqipërisë, ka pasur një tranzicion për t’i kanalizuar nëpër ato universitete, të cilat i kanë rezistuar testit.

 Gazetarja: Përderisa…..

Ministri Bushati: Vazhdojmë më tej me pikën e përbashkët doganore dhe këtu kemi një mangësi, pavarësisht përpjekjeve maksimale që janë bërë në këtë drejtim dhe ende nuk kemi arritur të kemi një pikë të përbashkët doganore në Durrës, që do të thotë se kamioni, kontejneri që do të vinte në Durrës dhe e ka destinacionin final në Kosovë, nuk do të kishte nevojë për procedura burokratike të kryente çdo procedurë. Ka një vonesë nga ana e qeverisë së Kosovës. Nuk është kjo për të hedhur topin në derën e Kosovës.

Gazetarja: Çfarë vonese?

 Ministri Bushati: Me procedurat. Sepse normalisht aty duhet të ketë doganier nga shteti i Kosovës për të kryer procedura dhe për të krijuar mundësinë dhe lehtësinë për të shkuar më shpejt malli në destinacion. Ende nuk është finalizuar kjo gjë. Po të shohësh është pjesë e marrëveshjes që ne kemi bërë me Kosovën . Para dy tre vitesh po flisnim për konsullatën e përbashkët dhe sot kemi të paktën tre konsullata të përbashkëta.

Gazetarja: Ku i keni ato?

 

Ministri Bushati: I kemi në Milano, i kemi në Mynih, i kemi në Bari dhe kemi në plan gjithashtu për në Australi, kemi në plan për në Stamboll, kemi në plan për në Danimarkë. Pra janë procese të cilat kërkojnë kohën e duhur …

 

Gazetarja: Si po shkon ky bashkëpunim me konsullatat?

 

Ministri Bushati: Ky bashkëpunim mendoj që po shkon shumë mirë, por unë prapë nuk jam shumë dakord me ty, bie dakord me Kryeministrin tim që është kërkues më shumë ndaj këtij procesi, që ne mund të kishim bërë më shumë, pra të kishim 5, 6, 7, 8 dhe jo 3 për fazën e….

 

Gazetarja: Duke qenë se jeni kaq i hapur dhe po shkoni drejt sferave të caktuara, e kaluam çështjen e doganave, më lejoni t’ju them se cila është sfera ku pritet shumë më shumë edhe ku bilanci…

 

Ministri Bushati: Më lejoni t’iu them se sot propozohet zëvendës Sekretari i Përgjithshëm i Rajonit.

 

Gazetarja: Do të flasim edhe për të. Para se të shkojmë tek ai, bilanci tregtar mes Kosovës dhe Shqipërisë është çka ka mbetur i turpshëm. Më lejoni t’ju kujtoj se Serbia ka importe në Shqipëri, ka importe në Kosovë shumë më të mëdha përderisa importi mes Shqipërisë e Kosovës ka mbetur i dobët. Nga ana tjetër, çdo vit….

Ministri Bushati: Nuk e di çka do të thotë ka mbet mjaft i dobët sepse unë kam …

Gazetarja: A keni zëvendësuar diçka që keni marrë deri dje? Keni marrë prej njeri-tjetrit, Kosova dhe Shqipëria, si një vend i caktuar dhe përnjëherë keni zëvendësuar dhe tani e merrni prej njeri-tjetrit?

Ministri Bushati: Zhvillimi tregtar mes Shqipërisë dhe Kosovës është vetë cënimi. Nga ana tjetër, është shumë e vërtetë ajo çka thatë, që në ish-Jugosllavinë, pjesë e së cilës ka qenë edhe Kosova, ka pasur një trend të caktuar sipas të cilit Serbia, për fat të keq, ka qenë motor ose qendra kryesore rreth së cilit kanë gravituar ish republikat e tjera. Dhe ky ka qenë një trend i konsoliduar në shumë e shumë dekada. Siç është po kaq e vërtetë, në planin politik e diplomatik, në rast se do të shohim 25 vite më parë dhe do të bëjmë një analizë mes asaj që është sot në rajon dhe mes asaj çka ishte 25 vite më parë rajon dhe do të shihnim se ambasadat kryesore e shtetet kryesore i kishin përfaqësitë e tyre në Beograd. Mirëpo Beogradi ishte i mbipërfaqësuar krahasuar me Sofjen e Bukureshtin, e jo më me Zagrebin, Tiranën, Prishtinën.

 

Gazetarja: Megjithatë jemi në 2017…

 

Ministri Bushati: Një sekondë, më lejoni të mbaroj argumentin. Po kështu, për sa i përket nismave rajonale, për herë të parë, në Shqipëri ka dy nisma rajonale: është Bordi për Ballkanin Perëndimor dhe Zyra për Bashkëpunimin Rajonal Rinor. Është hera e parë që për një shtet si Shqipëria, me mbi 100 vite histori, arrin të marrë dy nisma rajonale. Unë nuk dua t’i bëj terapi Kosovës e as t’i them kujt në Kosovë që mos të jetë i paduruar sepse në fund të ditës kërkesa e llogarisë nga ana juaj besoj se është e shëndetshme dhe e çon shoqërinë përpara. Por nga ana tjetër, duhet të jemi realistë që janë procese të cilat kërkojnë kohë. Dhe kemi dy lloj kategorish në gjykim: kategoria e parë janë ato procese që kërkojnë kohë por vizioni është aty, strategjia është shumë e qartë dhe rrugës mund të kërkojmë praktika për t’u realizuar. Sikundër…

 

Gazetarja: Kompetenca, strategji, praktika komode, patriotizëm komod, gjëra komode. A mund të flasim për atë?

 

Ministri Bushati: Sikundër po të them me sinqeritet të plotë, ka interesa ekonomike që në momente të caktuara e pengojnë potencialin e bashkëpunimit ekonomik e tregtar, siç mund të jetë në këtë rast mes Shqipërisë e Kosovës.

 

Gazetarja: Siç është tranzicioni që po shohim. Shumë njerëz do të thonin që tranzicioni është njëri prej tyre dhe as në qeverinë Rama ku pritëm, s’ka interesa ekonomike, nuk po bëni dot presion për ta lëshuar. Sa vjet ka nevojë për t’u lëshuar tranzicioni? Sa?

 

Ministri Bushati: Mund t’ju them që qëndrimi në vitet e qeverisë Rama për sa i përket autostradës energjetike midis Shqipërisë dhe Kosovës është i qartë si kristali.

 

Gazetarja: S’ka hiç qëndrim. Ajo qeveri duhet t’i lehtësojë gjërat por edhe duhet t’i thotë.

 

Ministri Bushati: Për t’i lehtësuar gjërat. Por dallimi mes qeverisë së Berishës me qeverinë Rama…

 

Gazetarja: Nuk dua të krahasoj me qeverinë Berisha. Unë dua që qeveria Rama të kryejë punë. Si qytetar i Kosovës, të di pse nuk e ka kryer punën e nuk ka lëshuar.

 

Ministri Bushati: Po pra, edhe unë atë po të them. Si qytetar i Kosovës po të them që qeveria e Ramës e ka kryer punën. Sepse në dallim nga qeveria tjetër e ka kryer investimin, e ka përfunduar procedurën me transparencë të plotë dhe ka kanalizuar vullnetin e taksapaguesit gjerman për këtë linjë. Tanimë jemi në çështjet e një bllokazhi politik të bërë nga Serbia.

 

Gazetarja: Çfarë masash keni për të ndërmarrë? Do të lini Serbinë gjithmonë të bëjë bllokada?

 

Ministri Bushati: Faleminderit. Të cilin ne jo vetëm e kemi kundërshtuar, por edhe e kemi denoncuar dhe jemi duke punuar dhe vazhdojmë duke punuar në bashkëpunim kryesisht me Kancelaren gjermane për t’i dhënë një zgjidhje këtij ngërçi.

 

Gazetarja: Po s’mjafton. Edhe sa do të prisni?

 

Ministri Bushati: Kjo nuk është një çështje që zgjidhet me trupa ushtarake. Në qoftë se më pyet sot edhe sa do presë Kosova, nëse më pyet si Ministër i Jashtëm i një vendi në NATO, nëse më pyet sot edhe sa do presë Kosova për t’u anëtarësuar në NATO, unë nuk jam sot në gjendje për t’ju kthyer një përgjigje precize.

 

Gazetarja: Po të pyes për Shqipërinë. Po pyes për shtetin tuaj jo tonin. Investimet që janë bërë në shtetin tuaj. Sa do të prisni ju? Investimi 70 milionësh në autostradën energjetike për të mos u shlyer. Edhe sa do të prisni ju? Dhe sa masa të tjera diplomatike do të përdorni që nuk i keni shfrytëzuar deri më sot, që ende nuk i keni shfrytëzuar?

 

Ministri Bushati: Nuk ka asnjë masë diplomatike.

 

Gazetarja: Jo?

 

Ministri Bushati: Nuk ka asnjë masë diplomatike. Nuk ka asnjë moment diplomatik, i cili nuk është shfrytëzuar nga ana e Shqipërisë apo nga ana e Kosovës për ta bërë këtë investim që është realizuar për ta bërë të prekshëm.

 

Gazetarja: Ka kufi?

 

Ministri Bushati: Ka një bashkëpunim të ngushtë me Kancelaren gjermane, me Komisionerin për Zgjerim, me Traktatin.

 

Gazetarja: Dhe krejt këta nuk po munden ta bindin një Serbi? Krejt ky presion?

 

Ministri Bushati: Ky është një presion të cilin Serbia e ka në kuadër të kapitullit të 35-të. Në momentin që Komisioni Europian do të dalë me analizën e vet, siç ka dalë me mënyrën si Serbia ka zbatuar detyrimet e veta që burojnë prej kapitullit të 35-të, ne do të jemi në gjendje të kuptojmë në mënyrë përfundimtare edhe qëndrimet e Komisionit Europian. Por nga ana tjetër, le mos të harrojmë që ka vende, ku kemi pasur dy vitet e fundit, komisioner për zgjerimin, zyrtarë të lartë të departamentit të shtetit etj., etj., të cilët janë përfshirë me shpresën për t’i dhënë zgjidhje krizave të ndryshme politike dhe ato vende sot vazhdojnë të jenë në krizë politike. Pra, dua t’ju them që nuk janë çështje të cilat zgjidhen me bombardime.

 

Gazetarja: Ja ku po ju përcjell një ide. Ka njerëz që do të thonin s’ke nevojë të bombardosh Serbinë. Kosova importon 400 milion euro për vlerë bakri prej Serbisë. Shqipëria ndoshta jo 400 milion, ndoshta më pak. Me këto a mundemi si shtete t’i themi “jo” atyre 400 milionë? Ku t’i çojmë në rast se nuk i lëshon dhe ne nuk na mundëson për ta lëshuar autostradën e energjetikës? A e keni provuar ndonjëherë ta kërcënojmë Serbinë, të dy shtetet Shqipëria e Kosova për qytetarët tuaj, shqiptarët e rajonit? Ta  kërcënojmë me paret e transportit që po i çon?

 

Ministri Bushati: E para njëherë, s’mund të flas në emër të qeverisë së Kosovës. S’mund të flas për raportin që ka qeveria e Kosovës. Besoj se e kanë mirëkuptimin tim të plotë për këtë çështje. E dyta, nuk mendoj, edhe sikur të bëhemi të gjithë dakord, që kërcënimi është një zgjidhje në politikë të jashtme apo në rajon.

 

Gazetarja: S’është kërcënim luftarak.

 

Ministri Bushati: E treta, jua thashë edhe njëherë, që sfidat tona janë sesi shqiptarët të vazhdojnë të jenë promotorë të zhvillimit demokratizues në rajon. Dhe sesi shqiptarët, në këto kohë të turbullta, të jenë e të vazhdojnë të mbajnë aleancat e duhura.

 

Gazetarja: S’po them kushtëzim. Për shembull, a i keni mundësuar Serbisë, të fluturojë Serbia Lufthansa e Serbia Air për Tiranë. Tiranë- Beograd fluturon lirshëm, përderisa aeroplanët e Shqipërisë e Kosovës nuk munden të fluturojnë në hapësirën ajrore të Serbisë për shkak të ndalesave që i kanë nxjerrë.

 

Ministri Bushati: E para, aeroplanët e Shqipërisë mund të udhëtojnë e fluturojnë në hapësirën ajrore të Serbisë.

 

Gazetarja: Jo të kalojnë nga Kosova. Ju mund të fluturoni nga Serbia vetëm nëse i bini rreth Kosovës.

 

Ministri Bushati: E dyta, mund të them që siç fluturojnë avionët serbë në Shqipëri, ka investitorë shqiptarë të cilët janë duke ndërtuar pjesë të caktuara të Beogradit, të cilët unë i njoh dhe janë investitorë shumë seriozë.

 

E treta, mund t’ju them që rajoni ynë ka vuajtur nga mungesa e komunikimit, nga mungesa e bashkëpunimit. Edhe ajo që sot konsiderohet Bashkimi Europian filloi si një liri ekonomike ku dy industritë e caktuara që kishin shërbyer si burim, si gjenerator i luftës, u vendosën në një autoritet dhe në një ekonomi të përbashkët në mënyrë graduale. Nuk kam menduar asnjëherë dhe nuk duhet të kemi iluzionin që procesi i dialogut që ka Kosova me Serbinë do të hapë dyert e integrimit europian për thjesht dhe vetëm për Serbinë apo thjesht dhe vetëm për Kosovën.

 

Gazetarja: Ju nuk jeni në dijeni që shqiptarët e rajonit edhe në Shqipëri edhe në Kosovë e paguajnë biletën e avionit më të madhe për shkak se nuk munden aeroplanët të fluturojnë në drejtim Kosovë – Serbi. Kjo është realitet.

 

Ministri Bushati: Mund t’iu them që ka linja ku nga Kosova mund të fluturohet më lirë se nga Shqipëria dhe kjo është një çështje të cilën unë e njoh mirë për shkak të detyrës. Ndërtimi i aeroportit në Shqipëri është bërë para 15-20 vitesh dhe ka një kontratë koncesionare, e cila ishte shumë strikte dhe nuk lejonte që avionët low-cost apo avionët që ofrojnë çmime shumë të ulëta të fluturojnë nga aeroporti ndërkombëtar Nënë Tereza, siç ka avionë low-cost që fluturojnë nga aeroporti Adem Jashari në Prishtinë apo në Podgoricë, ku një pjesë e shqiptarëve fluturojnë. Ne jemi në negociata. E kemi çliruar pak a shumë këtë situatë. Jemi duke hulumtuar një fazë më pozitive ku kemi linjat e para low-cost që kanë hyrë edhe në Shqipëri. Kjo, më beso, nuk ka të bëjë me Serbinë. Kjo ka të bëjë me atdhe-dashurinë. Sa ne jemi të zotë për të konsoliduar shtetin këtu dhe në Kosovë.

 

Gazetarja: A është fakt që Serbia Air fluturon në Tiranë dhe ju nuk keni një që fluturon atje? Ky është fakt?

 

Ministri Bushati: Ne sot nuk kemi asnjë linjë por nuk është se kemi një linjë që fluturon në Itali, Greqi, Gjermani dhe nuk fluturon në Serbi. Se po duket sikur po veçojmë Serbinë këtu.

 

Gazetarja: Vetëm Serbia e ka pas mundësinë të fluturojë pa barriera e Kosova nuk mund të çojë aeroplanë që fluturojnë, për shembull Prishtinë-Budapest me të lirë sepse ndalohet të fluturojnë. Domethënë, ju si shqiptarë, nuk e keni parë të udhës ta kushtëzoni Serbia Air në njëfarë forme e të bëni presion simbolik, për t’ia mundësuar linjave ajrore me Shkupin prej Prishtinës nëpër Serbi,  me bileta më të lira. Kjo nuk iu ka shkuar ndër mend?

 

Ministri Bushati: …Kjo nuk është se s’na shkon ndër mend. Kjo është çështje të cilën ne konceptualisht e refuzojmë. Dhe do të vazhdojmë konceptualisht ta refuzojmë sepse pasi përjashtimi, lufta, mungesa e komunikimit, i kemi vënë re se ku e kanë çuar rajonin tonë. Unë po e them edhe njëherë, të paktën e besoj këtë tezë: ‘Armiku im nuk është Serbia, siç armiku i serbëve nuk besoj se janë shqiptarët’.

 

Gazetarja: Nuk po flasim për armiq po flasim për të tjera. Lirinë time të lëvizjes e kufizon Serbia. Nuk po them që është armik, po ju duhet ta pranoni që lirinë time të lëvizjes e kufizon Serbia.

 

Ministri Bushati: Jo, jo. Po jua them se për shkak të mangësive të theksuara gjatë këtyre viteve nuk kemi trashëguar një linjë kombëtare ajrore. Po, jemi në proces. Dhe në momentin kur ne do të kemi linjën tonë kombëtare ajrore, pyetjet që ju shtroni do të ishin shumë legjitime . Pra, në rast se do të ishim në një situatë ku Serbia fluturon me Air-Serbia dhe ne të nesërmen me Illyrians apo Albania-Airlines nuk do të fluturonim në Serbi dhe do të kishim një regjim kufizues ndaj një shërbimi që do ta ofronte Shqipëria. Atëherë kritika jote do të ishte krejt legjitime. Sot për sot, ne nuk jemi në këtë situatë.

 

Gazetarja: Po shkojmë po flasim për pjesë të tjera. Kryeministri Rama e ka vizituar Luginën e Preshevës dhe është takuar me shqiptarët e Luginës së Preshevës e ka premtuar maternitetin që e ka kryer. Ka dhënë 15 mijë euro.

 

Ministri Bushati: 50 mijë euro.

 

Gazetarja: 50 mijë euro. Gabim. Dhe ka premtuar ndërtimin e shkollës fillore. Pse nuk u krye ndërtimi i një shkolle?

 

Ministri Bushati: Nuk di fare për këtë çështje që thua, për sa i përket ndërtimit të një shkolle fillore. Angazhimi im përsa i përket, një angazhimi, se ka disa angazhime për Luginën e Preshevës, edhe çështja e maternitetit, që ka pasur shumë diskutime në fakt atëherë, ishte më tepër një përqasje e jona me Kosovën simbolike ndaj një situate të vështirë sociale nëpër të cilën po kalonin banorët e Luginës. Ne jemi ndeshur me atë lloj realiteti kur kemi vizituar Luginën dhe banorët e Luginës në opozitë dhe kemi marrë një angazhim. Angazhim i cili më vonë u materializua. Së dyti, jemi përpjekur dhe kanë qenë negociata dhe atëherë me Kosovën për sa i përket njohjes së njehsimit të diplomave.

 

Gazetarja: Nuk ka ndodhur?

 

Ministri Bushati: Nuk ka ndodhur njohja e njehsimit të diplomave në Serbi. Kemi firmosur një marrëveshje, sipas së cilës, marrëveshje e firmosur nga unë dhe Ministri i Jashtëm serb pas vizitës së Kryeministrit në Serbi, vizitës së parë, sipas të cilës brenda tre muajve palët do të angazhoheshin për të përfunduar procedurat e tyre të brendshme për këtë proces, pra për njohjen e njehsimit. Dhe sot, unë e kam përmendur disa herë në biseda mes Ministrisë se Kulturës në të gjitha takimet. Për ne është shumë vështirë të flasësh për proceset e lëvizshmërisë, ajo që quhet ndryshe mobiliteti, në kushtet kur ne ende kemi pengesa këtu në rajon. Pengesa që vijnë në këtë rast nga Serbia.

 

Gazetarja: Dhe prapë nuk është armik?

 

Ministri Bushati: Sërish them se Serbia nuk është armik siç Shqipëria s’duhet të jetë armik, por është një pengesë. Fakti që them që Serbia nuk është një armik nuk më pengon aspak të përsëris…

 

Gazetarja: Ne s’po diskutojmë a është a s’është. Ne po diskutojmë për bllokadat që po bën.

 

Ministri Bushati: Fakti që them që Serbia nuk është një armik nuk më pengon aspak të përsëris që sot për sot Serbia është një vend me identitet të fragmentuar, një vend që ende nuk e ka ndarë mendjen se çfarë familjeje i përket.

 

Gazetarja: Unë po pyes nëse keni ndonjë politikë kushtëzuese duke marrë parasysh që i ka bllokuar librat. Për shembull, shqiptarët e Preshevës a munden sot t’i lexojnë tekstet shkollore?

 

Ministri Bushati: Çfarë nënkupton me politikë kushtëzuese? Ne nuk kemi politikë kushtëzuese .

 

Gazetarja: Pra, nëse nuk mundeni ta kryeni punën në një formë, për shembull ta lëshoni transmisionin 7 me 6 e ta kushtëzoni me një formë tjetër? Çka do me thënë?

 

Ministri Bushati: Për shembull?

 

Gazetarja: Për shembull, unë e përmenda kushtëzimin ekonomik për të qenë njëlloj si po na kushtëzon Serbia. Serbia nuk do të na shikojë ekonomikisht të zhvilluar, të kemi një rrjet energjetik të zhvilluar mes Shqipërisë dhe Kosovës, ta kushtëzosh ekonomikisht. Po, po shkojmë më tutje. Ministria juaj e Jashtme, a e ka premtuar koordinatoren për Luginën e Preshevës që do të ketë edhe sot e kësaj dite?

 

Ministri Bushati: Jo, nuk e ka premtuar.

 

Gazetarja: A e keni dhënë si ide?

 

Ministri Bushati: Nuk është dhënë as si ide, nuk është as pjesë e programit. Ka pas zëra të caktuar nga aktorë të ndryshëm në Luginën e Preshevës, të cilët e kanë pretenduar këtë lloj pozicioni. Kanë pretenduar edhe krijimin e një zyre tonën në Luginën e Preshevës, por nga ana tjetër mund t’iu them që unë kam qenë dhe jam në kontakt me përfaqësuesit jo thjesht politikë, por edhe shoqërorë të Luginës së Preshevës. Ambasada jonë në Beograd është në lidhje të vazhdueshme në çdo vizitë tonën atje të niveleve apo zyrtarëve të lartë. Pjesa e shqiptarëve të Luginës së Preshevës është një pjesë e qenësishme e tematikës së programit tonë atje. Në raport…

 

Gazetarja: A keni ngritur një për t’ia dërguar tekstet shkollore në shkolla shqiptarëve të Luginës së Preshevës, të cilët janë ndaluar të vijnë në Kosovë? A keni ngrit diçka?

 

Ministri Bushati: Ne i jemi përgjigjur nevojave që kanë pas banorët e Luginës, të shprehur nga përfaqësuesit e tyre. Ato nevoja që ata i kanë identifikuar.

 

Gazetarja: A i keni dërguar? Se të Kosovës janë të bllokuar.

 

Ministri Bushati: Ato nevoja që ata i kanë identifikuar, ne i kemi ndihmuar. Siç mund t’ju them që ne i kemi inkurajuar dhe vazhdojmë t’i inkurajojmë: a) Që të jenë më koheziv . Nuk kemi arritur ende ne, jo ne si Shqipëri por ne si shqiptarë të shohim një faktor politik dhe shoqëror në vijim që do të ishte më koheziv. b) Në disa raste kemi vënë re për fat të keq, që ka një luftë se kush të shpallet më racionalist dhe më patriot sesa..

 

Gazetarja: Për koheziv s’jeni, as kjo pjesa autonome e Shqipërisë, e po më çudisni që po kritikoni kohezivitet prej dikujt kur as ju s’tregoni kohezitivitet për shembull.

 

Ministri Bushati: Duhet t’i ndajmë çështjet.

 

Gazetarja: Çka mundet?

 

Ministri Bushati: Në Shqipëri ne kemi një luftë politike e cila është e ashpër, mungesë kulture politike, bashkëpunimi dhe ende nuk kemi arritur të ndërtojmë institucione të konsoliduara demokratike.

 

Gazetarja: Çka dua të them është që kur ata nuk kanë mundur me të shikojnë shtetin nënë që ka kohezitivitet politik, pse po prisni prej shqiptarëve të Luginës kohezivitet politik?

 

Ministri Bushati: Askush në Shqipëri nuk e vë në pikëpyetje flamurin, askush në Shqipëri nuk e vë në pikëpyetje përkatësinë tonë euroatlantike, askush në Shqipëri nuk e vë në pikëpyetje udhëtimin tonë euroatlantik.

 

Gazetarja: Na trego kush e vë në pikëpyetje flamurin dhe përkatësinë dhe drejtimin për në NATO në Luginën e Preshevës?

 

Ministri Bushati: Atëherë unë po iu them një gjë në rastin e shqiptarëve në Maqedoni. Shqiptarët në Maqedoni, nga mënyra sesi po shkonin zhvillimet atje dhe sidomos pas zgjedhjeve të fundit, në rast se nuk do të bëheshin së bashku në një platformë, e cila i mban bashkë, pra jo opinionet personale. Unë i kam takuar partitë politike shqiptare në Maqedoni. Ata kanë qëllime diametralisht të ndryshme për mënyrën sesi mund t’i qeverisë PDI.

 

Gazetarja: Ju komplimentova. Keni qenë të suksesshëm.

 

Ministri Bushati: …për mënyrën sesi mund t’i qeverisë PDI, për mënyrën çfarë përfaqëson Besa dhe për partinë dhe zgjedhjen e Selës. Por unë po them ato çështjet që shqiptarët e Maqedonisë i kanë vendosur sëbashku, janë çështje që kanë të bëjnë me identitetin e shqiptarëve, e cila po vendosej në pikëpyetje nga një politikë e caktuar dhe e ndjekur në Maqedoni. E njëjta gjë duhet që të kihet parasysh edhe në Luginën e Preshevës kur unë flas dhe bëj thirrje për më shumë kohezion. Nuk mendoj që politikanë që i përkasin grupimeve të ndryshme politike në Preshevë duhet ta duan domosdoshmërish njëri-tjetrin.

 

Gazetarja: Po flisni vetëm për kohezion. Por, po e çojmë një hap tutje. Ndodhën dy cënime të sigurisë shqiptare serioze në muajin e fundit për të cilin po flasim bashkë. Ndodhi dërgimi i trenit që shkruante Kosova është Serbi në drejtim të Kosovës dhe rrahja e deputetëve shqiptarë në Maqedoni. Tashmë, një shqiptar kur i sheh mbledhjet e Këshillit të Sigurimit, Dajçiçi, Ministri i Punëve të Jashtme të Serbisë, për çdo sulm të radhës së Kosovës, s’ka nevojë të jetë deputet por veç një njeri i thjeshtë që organizon mbledhje të Këshillit të Sigurimit. Unë s’po them të krahasojmë dhe të bëjmë çka po bën Dajcici, por nuk mendoni që rrahja e deputetëve shqiptarë në Maqedoni dhe dërgimi i trenit që ishte incident i madh i sigurisë, ka merituar që Ministri i Punëve të Jashtme të thërrasë në një mbledhje Këshillin e Sigurisë?

 

Ministri Bushati: E para, unë mendoj që duhet të përshëndesim faktin që për herë të parë, në Maqedoni Kryetari i parlamentit është shqiptar dhe duhet të përgëzojmë vullnetin politik, të shqiptarëve po e po, por edhe të maqedonasve, për të pranuar apo për të përqafuar një veprim të tillë.

 

Gazetarja: E përshëndes!

 

Ministri Bushati: …kjo është diçka që është arritur me shumë mund.

 

Gazetarja: E përshëndesim!

 

Ministri Bushati: …dhe ndoshta deri para pak ditësh mund të konsiderohej diçka e paimagjinueshme. Së dyti, mendoj që me gjithë mangësitë që mund të ketë klasa politike, e shqiptarëve në Maqedoni, gjatë gjithë kësaj periudhe ata kanë demonstruar një kujdes dhe vetëpërmbajtje shembullore. Imagjinoni për një çast, në rast se, Ali Ahmeti nuk do të ishte i vetëpërmbajtur me atë çka po ndodhte në Parlamentin e Maqedonisë.

 

Gazetarja: Ne atë e përgëzojmë dhe pajtohemi me këtë, por çka keni bërë ju si Ministër i Punëve të Jashtme për të ngritur dhunën që është bërë kundër Ziadin Selës, duke e ngritur atë deri në Këshill të Sigurimit, deri në Nju Jork.

 

Ministri Bushati: Së treti, mendoj që faktet janë fakte, interpretimet më pas janë interpretime. Dhuna e ushtruar në Parlamentin e Maqedonisë është një akt barbar që nuk ka fare lidhje me civilizimin dhe me shoqërinë demokratike.

 

Gazetarja: Dënojmë deklara sa të duash. Pse nuk ka mbledhje të Këshillit të Sigurimit?

 

Ministri Bushati: Por nuk jam dakord me ju që ishte një dhunë e cila ushtrohej ndaj deputetëve shqiptarë. Ishte një dhunë e cila ushtrohej në fakt ndaj përfaqësuesve të të gjithë spektrit politik në Maqedoni, maqedonas e shqiptarë…

 

Gazetarja: E vërtetë! Pati deputete maqedonase gra që..

 

Ministri Bushati: ..maqedonas e shqiptarë, duke filluar nga Zaevi, Sheqerinska e kështu me radhë..

 

Gazetarja: Mirë, ju jeni Ministër i Jashtëm i Shqipërisë, nuk po pyes Ministrin e Jashtëm të Maqedonisë, por ju pyes juve, pasi jeni i joni, i shqiptarëve, po ju pyes juve pse nuk e ngrini zërin në Nju Jork?

 

Ministri Bushati: Mua po më pyesni, por duhet të dini këto analizat, sepse analizat nuk mbrohen plot. Vura re që u mbështetët në analizën që bëra.

 

Gazetarja: U pajtova me këtë analizë.

 

Ministri Bushati: Atëherë në qoftë se pajtoheni me analizën time, me lejoni të përfundoj argumentin dhe t’ju them që nuk ishte një dhunë ndëretnike dhe unë deri më sot, kam..

 

Gazetarja: Ai tren që erdhi a është ndëretnik?

 

Ministri Bushati: Do shkoj dhe tek treni. Deri më sot, konfliktin në Maqedoni, krizën në Maqedoni e kam konsideruar më shumë një krizë të shtetit të së drejtës dhe krizë të demokracisë… dhe jo…

 

Gazetarja: Po juve e kuptoni që deputetët maqedonas u sulmuan sepse hynë në koalicion me shqiptarët, kjo po mungon… Ata u sulmuan për shkak se janë në koalicion, Zaevi po akuzohet prej forcave të Gruevskit për shkak se i ka dhënë shumë fuqi shqiptarëve, për atë po akuzohet.

 

Ministri Bushati: Unë e kam thënë disa herë që qëndrimi i VMRO-s dhe i segmenteve të caktuara politike në Maqedoni, retorika e tyre e cila i konsideron shqiptarët si punëtorë sezonalë në trojet e tyre, retorika anti-shqiptare, anti-NATO, anti-BE, anti-Shtetet e Bashkuara të Amerikës, nuk është një recetë për stabilitet demokratik në Maqedoni, përkundrazi është për t’i hedhur benzinë zjarrit. Nga ana tjetër, thashë, shqiptarët kanë demonstruar një qëndrueshmëri, vetëpërmbajtje dhe konsistencë të admirueshme e të lavdërueshme sepse në rast se shqiptarët do t’i përgjigjeshin provokimeve që vinin nga segmentet politike maqedonase, sot do të kishim një situatë krejt tjetër.

 

Gazetarja: Unë nuk po them një kundërpërgjigje. Unë po them pse Kombet e Bashkuara nuk po ndihen kur një shqiptar sulmohet në rajon. Asnjë nuk e nge zërin në Kombet e Bashkuara. Nëse një serb sulmohet në rajon, Daçiçi e bën temë të vazhdueshme.

 

Ministri Bushati: Ju i referoheni gabimisht një procedure në OKB që deri vonë nga rezoluta 1244 (se desh thash 1299 se ka lidhje me 99’) e Kombeve të Bashkuara për Kosovën dhe mbi bazën e asaj…

 

Gazetarja: Ty të duhet rezolutë për shqiptarët dhe për ngritur këtë çështje. A duhet rezolutë?

 

Ministri Bushati: Mbi bazën e asaj rezolutë OKB-ja ka një mekanizëm

 

Gazetarja: Pse s’bëjnë një rezolutë që mos të rrahin më deputetët shqiptarë?

 

Ministri Bushati: …OKB-ja ka një mekanizëm që monitoron progresin e kësaj rezolute.

 

Gazetarja: A do të shkojmë tek treni?

 

Ministri Bushati: Për sa i përket rastit të Maqedonisë, ka pas disa qëndrime të Shqipërisë në NATO. Kush do t’i lexojë do të arrijë në këtë konkluzion. Që për herë të parë, Marrëveshja e Ohrit në një dokument zyrtar të NATO-s që lidh procesin e anëtarësimit të Maqedonisë në NATO me marrëveshjen e Ohrit, është propozuar nga qëndrimi që ka mbajtur Shqipëria.

 

Gazetarja: Mes të tjerash, a do të ishte gabim që kjo çështje të ngrihej sërish në Kombet e Bashkuara, vetëm kjo çështje?

 

Ministri Bushati: Nuk është një temë për OKB-në, këtë do të them? Është një temë…

 

Gazetarja: Dhuna e deputetëve shqiptarë nuk është një temë për OKB-në…

 

Ministri Bushati: …është një temë e cila adresohet në Bashkimin Evuopian, NATO me bashkëpunimin dypalësh, e kështu me radhë.

 

Gazetarja: E për çfarë është OKB-ja?

 

Ministri Bushati: OKB-ja është për luftëra ndërshtetërore, për situata të sigurisë, për raste jashtëzakonisht katastrofike, e kështu me radhë.

 

Gazetarja: Është për Daçiçin që i prezanton shqiptarët si myslimanë radikalë, sa herë që ka rastin. Nuk mund t’i tregoni herë pas here që ka edhe dhunë të ortodoksëve ndaj shqiptarëve? Nuk mundet? Herë pas here, përmendni një fjali, vetëm një fjali po ju kërkojmë, nuk po kërkojmë fjalën shqiptar.

 

Ministri Bushati: Në qoftë se mendon se politika serbe ka qenë e suksesshme gjatë kësaj periudhe…

 

Gazetarja: Në UNESCO ishte e suksesshme.

 

Ministri Bushati: …dhe në qoftë se mendon që Pavarësia e Kosovës nuk ka ardhur për shkak të kontributit të jashtëzakonshëm të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Mbretërisë së Bashkuar etj., etj., atëherë jemi në dy Galaksi të ndryshme.

 

Gazetarja: Mendoj që është kjo. Mendoj që diplomacinë e viktimizimit që e bëjnë ata edhe në rastin kur ne na sulmohen deputetët shqiptarë, ne nuk po e shfrytëzojmë, s’po them ta viktimizojmë, sidoqoftë po shkoj më tutje, treni. Lidhur me trenin, a mund të më tregoni, a nuk meritoi çështja e trenit, duke dërguar një tren të sponsorizuar rus siç ishte treni “Kosova është Serbi”?

 

Ministri Bushati: Çfarë do të meritonte?

 

Gazetarja: A do të meritonte të përmendej në Këshillin e Sigurimit?

 

Ministri Bushati: A kishte një qëndrim nga ana e autoriteteve të Kosovës për këtë çështje? Presidenti foli, qeveria foli, forcat..

 

Gazetarja: Po s’jemi anëtarë të OKB-së, ju jeni.

 

Ministri Bushati: Forcat politike folën, incidenti…

 

Gazetarja: A keni kompleks, sepse jeni kritikuar për të folur në emrin tonë? A ju ndalon dikush të flisni? Edhe për të drejtat e Kosovës?

 

Ministri Bushati: Në radhë të parë, për çështjen e trenit ne kemi folur. Personin që po interviston mund ta verifikosh lehtësisht, kam mbajtur qëndrim për këtë çështje. Kryeministri ka mbajtur qëndrim për këtë çështje. Por unë po them edhe njëherë tjetër, se më shumë se sa qëndrimi i qeverisë shqiptare për këtë çështje që nuk ka munguar, rëndësi ka pasur mënyra se si autoritetet e Kosovës, Presidenti, qeveria e Kosovës e administruan këtë provokim dhe mendoj që Serbia ka humbur nga ky provokim dhe jo Kosova.

 

Gazetarja: A mund të flasim për Zyrën Rajonale për Bashkëpunim Rinor? Keni themeluar në Tiranë, Zyrën për Bashkëpunim Rajonal Rinor, pjesë e së cilës është edhe Kosova. Është zyra që është e bazuar në zyrën që ka qenë mes Francës dhe Gjermanisë, zyra rinore që..

 

Ministri Bushati: Pak a shumë.

 

Gazetarja: …zyra rinore që është bërë si simbol i pajtimit mes dy popujve. Po thoni që është zgjedhur një zëvendësdrejtor i Kosovës?

 

Ministri Bushati: Sot është votuar, nuk e kam për momentin emrin e personit që është votuar. Ne jemi përpjekur për të krijuar një klimë pozitive tek ky institucion i ri që është pjesë e Procesit të Berlinit apo është iniciativë i Procesit të Berlinit. Zyrat do të jenë në Tiranë, pra selia është në Tiranë. Sekretari i parë i Përgjithshëm ishte serb…

 

Gazetarja: A është ky zëvendës njëri që e ka futur qeveria e Kosovës?

 

Ministri Bushati: Natyrisht, sepse janë shtete të cilat propozojnë emrat e tyre. Sekretari i Përgjithshëm është serb, zëvendës Sekretari është nga Kosova dhe zyrat apo selitë janë në Tiranë. Çka është një kombinim besoj kuptimplotë.

 

Gazetarja: Ajo çka është interesante është që Sekretari i Përgjithshëm i kësaj zyre jo vetëm që është serb Đuro Blanuša, por është njëri që ka punuar për qeverinë e Serbisë, ka punuar për Vuçiçin një kohë të gjatë dhe tani udhëheq këtë zyrë. Është shumë interesant që në proces keni pasur një serb që ka punuar për shoqërinë civile, e di që kështu ka qenë, të jetë serb, nuk e kam problem që është serb por pse duhej për zyrën e pajtimit të zgjidhet njëri nga qeveria e Serbisë?

 

Ministri Bushati: Po më bën një pyetje që më vjen keq t’iu them, po që nuk ka lidhje me realitetin.

 

Gazetarja: Është njëri që ka punuar për qeverinë e Serbisë, të Vuçiç e duhet me bë pajtim..

 

Ministri Bushati: Në radhë të parë unë kam mendimin tim për Aleksandër Vuçiç, unë kam dhe e kam shprehur në raste të caktuara.

 

Gazetarja: Kjo qeveri e caktuar. Pse duhet një qeveritar të zgjidhet për të bërë pajtim.

 

Ministri Bushati: Aleksandër Vuçiç është Kryeministër apo President i zgjedhur legjitim i Serbisë, nuk..

 

Gazetarja: Në rregull dhe që herë pas herë dërgon ndonjë tren “Serbia është Kosovë”, në Kosovë.

 

Ministri Bushati: Nuk votoj as unë as ti. Ti voton në Kosovë, unë votoj në Shqipëri.

 

Gazetarja: Problemi është.. Ti ke pas mundësi përmes Tiranës të zgjedhësh, mes Tiranës të zgjedhësh serbin e shoqërisë civile që është i kualifikuar edhe serbin jo të shoqërisë civile por që është i qeverisë së Serbisë, që bën më pak për këtë punë. Pse e zgjodhe njeriun e qeverisë së Serbisë, saktësisht të Vuçiëit për të bërë pajtim me kosovarët.

 

Ministri Bushati: Dakord pra, por nuk është një çështje që e përcaktoj dhe e zgjedh unë dhe nuk e zgjedh vendi pritës.

 

Gazetarja: Kush e zgjedh?

 

Ministri Bushati: Të gjitha vendet janë të ulura në bord. Ka një bord…

 

Gazetarja: A mundet vendi pritës të thotë, ka dalë ndoshta njëri i Vuçiçit nuk është njeriu më i mirë për pajtim? Si mund t’i bëni këto zgjidhje?

 

Ministri Bushati: Jo! Nuk mundet vendi pritës për të thënë këtë gjë sepse kjo është një organizëm ndërqeveritar, nuk është një organizëm OJF, është një organizëm ndërqeveritar ku shtetet përfaqësohen.

 

Gazetarja: Për pajtim, mes tjerash për t’u pajtuar.

 

Ministri Bushati: Shtetet i japin përparësi x kandidati apo y kandidati, është përgjegjësi e tyre. Këto nuk do pajtojnë

 

Gazetarja: A është Shqipëria njeri prej shteteve që e dha votën?

 

Ministri Bushati: Shqipëria nuk ka pasur kandidatë sepse Shqipëria duke qenë vendi pritës, ka lobuar që nënsekretari të vijë nga Kosova dhe mendoj që është kombinimi më i mirë i mundshëm. Është kombinimi më i mirë i mundshëm që selia është në Tiranë, Sekretari i Përgjithshëm është serb dhe nën sekretari është kosovar.

 

Gazetarja: I kam edhe dy çështje për shqiptarët jashtë rajonit, Greqia dhe Mal i Zi. Në rend të parë keni arritur, katër vitet e fundit çështjet që kanë të bëjnë me shqiptarët e Greqisë t’i ngrini. Megjithatë, njerëzit që kanë lindur në Çamëri nuk po munden të kalojnë kufirin shqiptar. Për shumë shqiptarë kjo është e papranueshme. Na tregoni pse, për shumicën e publikut, pse nuk munden ata që kanë lindur në Çamëri të kalojnë kufirin e Shqipërisë.

 

Ministri Bushati: Kjo është një çështje aq absurde sa që unë jam përpjekur për ta shpjeguar disa herë, shpresoj që edhe këtu mos të më kërkosh që të bëj politika kushtëzuese dhe të futemi në luftë me vendin fqinjë.

 

Gazetarja: Kërkuan, nuk sugjerova luftë, sugjerova kushtëzim ekonomik, se është luftë kushtëzimi..

 

Ministri Bushati: Mund t’iu them një gjë, për shembull që Greqia me Shqipërinë është ende në gjendje lufte. Në qofte se do t’i referoheni legjislacionit që daton nga lufta italo-greke, ku gjendja e luftës u revokua pas mbarimit të saj përkundrejt Italisë por nuk u revokua asnjëherë përkundrejt Shqipërisë. Pra, sot jemi dy vende anëtare të NATO-s, ulemi një të njëjtën tryezë, marrim vendime sëbashku, diskutojmë materiale sensitive apo materiale sekrete. Që supozohet që nuk duhet t’i dijë askush përtej familjes së NATO-s, ndërkohë paradoksalisht jemi në luftë. Dhe po kështu për sa i përket çështjes çame, është një çështje që ka disa dimensione, jo thjesht dimensionet e lirive e të drejtave themelore të njeriut por për fat të keq, njerëz të cilët kanë lindur atje apo kanë prejardhje i mohohet e drejta për të lëvizur lirisht, ndërkohë që vetë Greqia është një vend anëtar i Shengen-it. Është një çështje të cilën ne e ngremë vijimisht, nuk është një çështje e cila është arkivuar. Kjo qeveri e ka adoptuar adresimin e çështjes çame si pjesë të programit të politikës saj.

 

Gazetarja: A keni arritur sukses përveç avokimit edhe që u bë e njohur? Ju pranoj që përpara kurrë s’jeni ndierë për çamët, keni filluar të dëgjoheni me këtë qeveri.

 

Ministri Bushati: Besoj që ne jemi tek faza e parë, jemi ende te faza e parë ku..

 

Gazetarja: Nëse bëheni Ministri i Punëve të Jashtme katër vitet e ardhshme, a mendoni që keni për të pasur rezultate konkrete në lidhje me këto që keni nisur apo keni për të qëndruar në nivel të takimeve të punës ashtu siç e keni pasur?

 

Ministri Bushati: Kjo është si puna e tangos që kërkon dy vetë për ta kërcyer. Nuk është një çështje që mund të zgjidhet thjesht dhe vetëm nga vullneti yt. Ne kemi shkëmbyer, kemi bërë disa raunde diskutimesh, kemi shkëmbyer nonpapers, s’di si të them shqip tani, dokument punues, se si e shohim ne zgjidhjen e kësaj çështjeje. Në disa raste të caktuara, zgjidhja e një çështjeje nga pala tjetër apo nga një prej palëve në dialog, kërkohet që të shoqërohet në paketë me çështje tjetër e kështu me radhë. Vullneti ynë është për të adresuar të gjitha çështjet që janë të mbartura nga historia për të qëndruar drejtë zgjidhjeve një e nga një. Sepse me Greqinë, në fund të ditës jemi partnerë strategjik, më shumë gjëra na bashkojnë sesa na ndajnë.

 

Gazetarja: Si e komentoni faktin që Greqia ka thënë që paska gabuar që e ka lënë Shqipërinë të hyjë në NATO, nëse insiston për të drejtat e grekëve. Ka cilësuar qëndrimin e Greqisë, bile njëri prej qëndrimeve ka qenë që anëtarësimi i Shqipërisë në BE ka për të qenë i kushtëzuar. Çfarë mendoni për këtë reagim të Greqisë?

 

Ministri Bushati: Unë nuk e kam lexuar si një, le të themi pishmanllëk të Greqisë faktin që Shqipëria është bërë vend anëtar i NATO-s. Besoj se askush sesa fqinjët nuk janë dëshmitarë të përpjekjeve të Shqipërisë për reformat dhe për t’u anëtarësuar në Bashkimin Europian. Nuk mendoj se politikat e kushtëzimit për çështje bilaterale, pra jo për çështjet që kanë të bëjnë me procesin e integrimit europian, kanë demonstruar efektivitet edhe në të shkuarën dhe dua të them pak a shumë atë që kam thënë gjithmonë, jam i bindur për këtë që nuk është në interesin e Greqisë në radhë të parë që të aplikojë politika kushtëzuese ndaj Shqipërisë.

 

Gazetarja: A mund ta shihni në të ardhmen që nëse jeni Ministri i Punëve të Jashtme ka për t’iu thënë Greqia, mos e ngrini më shumë këtë çështje nëse doni të  avanconi në Bashkimin Europian edhe kjo ka për t’iu fashitur pak. A mund ta shihni një miqësi në të ardhme që do të duhet mos ta shtyn këtë çështje nëse doni të hyni në Bashkimin Europian.

 

Ministri Bushati: Kjo nuk është një çështje e cila trajtohet nga na jonë si mundësi për t’ju kundërpërgjigjur Greqisë për çështje të caktuara historike. Unë kam thënë disa herë edhe me homologun tim grek por edhe në opinionin publik. Ne jemi politikanë, ne nuk do të rishkruajmë historinë. Secili ka leximin e vetë për historinë. Por nga ana tjetër, ne nuk mund të jemi të burgosur të historisë, nuk mund të jemi pengje të historisë dhe ka precedentë të cilët janë dhe duhet të jenë udhërrëfyes për të adresuar këtë çështje pa lënduar ndjenjat njerëzore as të shqiptarëve dhe as të grekëve dhe duke hapur një perspektivë të re.

 

Gazetarja: Mirë. Ju komplimentova që në fillim se përveç shqiptarëve të Maqedonisë që u bënë bashkë ishte një rezultat konkret që s’kemi parë përpara, ata të Malit të Zi ju personalisht i organizuat, i bëtë bashkë. Tash gjasat që do të shihni një Bashki të re apo Komunë të re të Tuzit janë të mëdha. A mendoni që do të realizohet kjo së shpejti?

 

Ministri Bushati: Ligji ka kaluar në parlament dhe jam i bindur që zbatimi në praktikë është thjesht çështje ditësh.

 

Gazetarja: A mund t’ju pyes dhe diçka në lidhje me relacionet me Turqinë. Po e shohim që Kryeministri Rama i ka ripërtërirë marrëdhëniet me Turqinë dhe me Erdoganin dhe ndërkohë kemi dëgjuar për aeroportin e Vlorës që do t’u jepet turqve, xhamia në qendër të Tiranës po rinovohet prej turqve. Ndërkohë kemi pasur Erdoganin aleat strategjik të Shqipërisë, por ai po shkel të drejtat e njeriut në shtëpinë e vetë. Çfarë bën një diplomaci e jashtme në momentin që kaq shumë e keni domethënë partner strategjik sa Italinë, sa Greqinë edhe Turqinë, edhe Austrinë. A mund t’ju pyes, a keni pas presion që shkollat e Gylenistëve t’i mbyllni. A keni pasur këtë lloj presioni?

 

Ministri Bushati: Së pari, njëherë më lejoni të sqaroj konceptin tonë katër-këndor në rajon për sa i përket politikës tonë të jashtme, sepse ne jemi një vend i hapur në Mesdhe dhe i kyçur në Ballkan dhe rrezja jonë e veprimit, e interesave, influencës etj., etj., është e lidhur pa-zgjidhshmërisht me këto katër shtete. Pak a shumë nga Tirana fluturon një orë për në Romë që është perëndimi ynë, një orë e dhjetë minuta në Vjenë që është veriu ynë, rreth një orë në Athinë që është jugu ynë dhe rreth një orë e pak apo një orë e pesë minuta në Stamboll që është lindja jonë. Këto janë katër shtete me të cilat ne ndajmë interesa qoftë për sa i përket Ballkanit dhe Mesdheut, ashtu dhe për sa i përket familjes euroatlantike. Së dyti, unë përmenda dhe partneritetin strategjik me Greqinë, ku teorikisht Greqia me ne është ende në gjendje lufte. Por prapë mendoj që ka shumë më tepër gjëra që na bashkojnë sesa na ndajnë. Është vend anëtar i Bashkimit Europian. Po kështu për sa i përket marrëdhënieve tona me Turqinë. Tradicionalisht të paktën, që nga rënia e regjimit komunist Shqipëria dhe Turqia kanë pasur marrëdhënie shumë të mira, transformimi i forcave të armatosura, prania e Shqipërisë në NATO, momente të vështira që ka kaluar Shqipëria përfshirë 97-tën, roli i Turqisë ka qenë roli i një partneri dashamirës. Ka një prezencë të bizneseve turke , jo thjesht në Shqipëri dhe në Kosovë, Maqedoni, Serbi, Mal të Zi e kështu me radhë, e cila shpreh edhe interesin qoftë edhe gjeopolitik që ka Turqia në këtë pjesë të rajonit.

 

Gazetarja: Pyetja është konkrete, a ka kërkuar Turqia mbylljen e shkollave Gyleniste apo shkollave të cilat kanë mbështetjen e njerëzve qe nuk janë mbështetës të Edoganit? A e ka kërkuar një gjë të tillë?

 

Ministri Bushati: E para, Turqia ka kanalizuar në rrugë diplomatike shqetësimin e saj për organizatën apo për elemente të organizatës të cilës ju i referoheni. Më lejoni t’ju them që në Shqipëri, të gjitha institucionet arsimore janë të regjistruara mbi bazën e ligjit shqiptar.

 

Gazetarja: A e keni pranuar kërkesën nga Turqia? Pasi Bosnja e ka pranuar kërkesën e Turqisë dhe i ka mbyllur disa prej këtyre shkollave, e kanë dëgjuar Turqinë, ju a keni pasur ndonjë rezultat?

 

Ministri Bushati: Mendoj se përgjigjen e dhashë. Besoj se të gjitha këto institucione arsimore apo sipërmarrje të ndryshme për të cilat mediat kanë raportuar apo kanë spekuluar se janë nën influencën e grupimeve të caktuara etj. etj. operojnë mbi bazën e ligjeve të shtetit shqiptar. Ne kemi shprehur gatishmërinë tonë për të bashkëpunuar me Turqinë, me vende të tjera partnere për këdo person për të cilin ka prova të mjaftueshme që është i përfshirë në një veprimtari të paligjshme.

 

Gazetarja: Sa është duke punuar Shqipëria për ruajtjen e Trashëgimisë Kombëtare për territoret e banuara me shqiptarë? A ka ndonjë projekt ku qeveria shqiptare është duke punuar jashtë Shqipërisë?

 

Ministri Bushati: Duhet të punojmë shumë më tepër. Jemi deficitar në këtë drejtim. Duhet të fillojmë një program bashkëpunimi. Deri më sot ka ekzistuar me Kosovën, por duhet ta zhvillojmë edhe me vende të tjera. Kujtoj këtu edhe rastet e fundit me muzeun në Manastir dhe mënyrën se si u përdhos muzeu dhe reagimi që erdhi nga ana jonë, por nuk mjafton që ne thjeshtë të jemi reaktivë sa herë ka cënime të këtij lloji, ne thjeshtë reagojmë. Siç mund të mendoj që mjafton thjeshtë dhe vetëm bashkëpunimi politik dhe ekonomik. Pjesa e ruajtje së trashëgimisë së përbashkët kulturore është një çështje shumë e rëndësishme, është një komponent i rëndësishëm. Deri më tani, mund t’ju them që kemi qenë deficitarë në këtë drejtim.

 

Gazetarja: A keni planifikuar angazhim më të madh në Kosovë? Arsyeja e kësaj pyetje është se realitetin në Kosovë e kemi kështu: Qeveria e Serbisë financon kishat dhe i rindërton ato, qeveria e Turqisë na i ka dhënë xhamitë, qeveria amerikane është duke rinovuar kalanë e Prizrenit, ndërsa Shqipëria asgjë nuk është duke bërë në aspektin e trashëgimisë kulturore të shqiptarëve në Kosovë. A keni kompleks lidhur me këtë apo do të veproni?

 

Ministri Bushati: Besoj se ka një proces që ka nisur ndërmjet dy ministrave të kulturës. Po ju them sërish se është një çështje ku në lidhje me trashëgiminë kulturore dhe me investimet në trashëgiminë kulturore, mendoj se ne jemi deficitarë. Duhet që këtë çështje ta marrim seriozisht dhe duhet të kemi projekte konkrete dhe afate konkrete për zbatimin e këtyre projekteve. Siç mendoj se është krejt e udhës, shoh shumë fëmijë që vijnë nga Kosova për të vizituar Beratin, Sarandën, Shkodrën, Durrësin përveç Tiranës dhe do të duhej të ishte mirë të ishte pjesë e kurrikulës apo pjesë e aktiviteteve shkollore apo jo shkollore që edhe fëmijët shqiptarë të bëjnë të njëjtën gjë, në Prishtinë Gjakovë, Prizren, etj. etj. Nuk dua të them që të jetë pjesë e detyrueshme, por stimulohet kjo gjë dhe krijon një stimulim për njohje më nga afër me njëri tjetrin.

 

Gazetarja: U vonuat rreth një orë e gjysmë për këtë intervistë për shkak se ishit në mbledhje tek Edi Rama për të marrë vesh me siguri për zgjedhjet e ardhshme. Pasi kam pritur një orë e gjysmë, a mund të kem një ekskluzive për bisedimet mbi ngërçin politik dhe daljen prej saj?

 

Ministri Bushati: Besoj se prej ngërçeve dilet gjithmonë duke gjetur rrugën e duhur. Rruga e duhur është zbatimi i Kushtetutës dhe ligjshmëria.

 

Gazetarja; A ka ndonjë veprim ose dalje nga kjo situatë që është Shqipëria, gjatë javëve në vijim? Apo situata nuk pritet të ndryshojë?

 

Ministri Bushati: Oferta është bërë, është përtej të konsideruarit e një oferte gjeneroze. Në rastin në fjalë, duhet të komplimentoj Kosovën që për katër javë do të shkojë në zgjedhje dhe i uroj suksese popullit. Në radhë të parë duhet zgjedhe përfaqësuesit e duhur dhe zgjedhjet në Kosovë të ofrojnë zgjidhje.

 

Ajo që më vjen keq për sa na përket ne është që këtu, ka një lloj frike ndaj procesit të reformës në drejtësi dhe pastrimit të institucioneve të drejtësisë sepse çdo kush e di që është një proces që nuk mbaron thjeshtë dhe vetëm tek drejtësia dhe do të ketë një ndikim të madh në politikë dhe do të ketë një ndikim të madh dhe në jetën publike.

 

Gazetarja: Edhe pse qytetarët shqiptarë të rajonit nuk ju zgjedhin juve si politikanë të Shqipërisë, por qytetarët e Shqipërisë ju zgjedhin juve. Megjithatë dua të marrë prej jush një premtim, nëse ju bëheni Ministër i Punëve të Jashtme të Shqipërisë në mandatin e ardhshëm të Shqipërisë, çfarë premtimi do të jepni për shqiptarët jashtë rajonit? Prapë së prapë s’keni llogaridhënie ndaj tyre, s’keni detyrime?

 

Ministri Bushati; Besoj se ju kam dhënë një përgjigje që në pyetjen e parë që ju bëtë, që Ministri i Jashtëm është zbatues i një platforme që konsiderohet si programi politik i qeverisë së bashku me institucionet. Mendoj se kushdo që do të ulet në karrigen e ministrisë së Jashtme për katër vitet që do të vijnë do të jetë zbatues i kësaj reforme. Natyrisht ajo çka unë mund të them sot për sot se parashikoj që do të kemi një thellim dhe një konsolidim të marrëdhënieve ndërmjet Shqipërisë dhe Kosovës, kryesisht në fushën ekonomike dhe kulturore, potenciale ende të pa shfrytëzuara plotësisht.

 

Se dyti, në Maqedoni me konstituimin e institucioneve të reja dhe me faktin qe ne pamë një trup të konsiderueshëm shqiptarësh që të votonin për një parti maqedonase siç ishin social-demokratët maqedonas, ndoshta ne kemi hyrë në një fazë të re të shkriftimit të blloqeve etnike në Maqedoni.

 

Së treti, mendoj që shqiptarët e Malit të Zi do të vazhdojnë të jenë forcë përcaktuese për përfaqësinë Euro-Atlantike të Malit të Zi, por mund të them që fati i shqiptarëve është thjesht dhe vetëm në dorë të shqiptarëve.

 

Gazetarja: Nëse është, a do të jeni të zotët për të lëshuar ato kabuj më shqip më drejtpërdrejt, në katër vitet e ardhshme. A mendoni që linja e transmisionit, ajo autostrada e transmisionit, në katër vjet për të vazhduar?

 

Ministri Bushati:

Ne do të vazhdojmë të punojmë për këtë çështje dhe unë realisht të falënderoj për insistimin që bën për këtë pyetje. Sepse është një çështje që në radhë të parë është e karakterit politik, është e karakterit ekonomik, por ka ndikime shumë të rëndësishme për sa i përket sigurisë rajonale sepse energjia është e lidhur me të tre këta komponentë.

 

Gazetarja: Zoti Bushati, më lejoni t’iu tregoj përse isha insistuese në këtë pyetje. Kam qenë prezente në takimin Rama – Vuçiç që u mbajt në Beograd herën e fundit dhe zoti Rama i ngriti shumë çështje për Kosovën, ngriti çështjen e arrestimit të anëtarëve të Trepçës, por nuk ngriti çështjen e transmisionit në rastin kur shteti i tij është duke investuar një shumë të madhe të hollash, të cilat po i bllokon Serbia. Pse nuk po e bëni prioritet si shtet këtë çështje kur bisedoi me Vuçiçin?

 

Ministri Bushati:

Kjo është një çështje e bërë prioritet për ne. Ka qenë, unë mund t’ju garantoj, në tryezën e bisedimeve me Serbinë, ka qenë në bisedimet me Kancelaren Merkel, në tre takimet bilaterale që kryeministri ka pasur, po i referohem takimeve që janë bërë gjatë samiteve të ndryshme. Është një çështje që gjithashtu është diskutuar me sekretariatin e Traktatit të komitetit të Energjisë. Gjithashtu, edhe me Komisioninerin për Zgjerim në kuadër të Procesit të Berlinit. Është prioritet politik!

Gazetarja: Faleminderit dhe ju uroj të takohemi serish nëse do të rizgjidheni si Ministër i Punëve Jashtme, si dhe do të shohim nëse do të ketë progres në këto fusha. A do të na prisni?

Minisitri Bushati: Patjetër që po, ose do të vij në Kosovë.

Gazetarja: Faleminderit!

Ministri Bushati: Faleminderit!