Me të ardhmen e marrëdhënies BE-Mbretëri e Bashkuar të pasigurt dhe krizat në Francë, Itali dhe kudo tjetër, viti 2019 do të jetë një tjetër vit i vështirë për Europën. Dhe nëse forcat populiste fitojnë në zgjedhjet e Parlamentit Europian në maj, ky mund të jetë një vit i pamundur.
Nga Joschka Fischer
Nga një perspektivë europiane, viti 2019 premton të jetë një tjetër vit i vështirë, i dominuar nga sfida të mëdha që mund të kthehen lehtësisht në kriza kërcënuese. Në rast se nuk ka ndonjë ndryshim të madh, Mbretëria e Bashkuar do të largohet nga Bashkimi Europian më 29 mars. Një krizë ekonomike dhe financiare në Itali do të intensifikohet, duke kërcënuar stabilitetin e eurozonës. Dhe Franca me shumë gjasa do të vazhdojë të ketë protesta populiste, duke zvogëluar kështu potencialin e saj për të marrë një rol drejtues në ndjekjen e reformave në nivel të Bashkimit Europian.
Për më tepër, zgjedhjet e Parlamentit Europian në maj mund të sigurojnë një shumicë nacionaliste ose afërsisht një shumicë, e cila do të përcaktonte atëherë anëtarët e ardhshëm të Komisionit Europian, udhëheqësit e Këshillit Europian dhe Bankës Qendrore Europiane dhe Përfaqësuesin e Lartë për Çështjet e Jashtme dhe Politikën e Sigurisë. Pa dyshim, një fitore e nacionalistëve do të ishte një katastrofë për BE-në, sepse do të shkatërronte reformat e nevojshme dhe do t’i ndante akoma më shumë shtetet anëtare.
Çfarëdo që të ndodhë, drama e brendshme politike e Europës do të lodhet ndaj një sfondi trazirash ndërkombëtare. Në të njëjtën kohë që Rusia po shton agresionin e saj në Ukrainën lindore, presidenti amerikan, Donald Trump, po zhvillon një luftë tregtare kundër Kinës dhe mund ta zgjerojë atë në BE (të cilën ai e ka konsideruar si “armik”). Dhe, më gjerë, ekonomia globale po dobësohet dhe rritja do të vazhdojë të ngadalësohet në muajt në vazhdim.
Përballë këtyre sfidave të parashikueshme, mbijetesa e vetë projektit europian është në rrezik. Sa i përket Brexitit, një pjesë e madhe do të varet nga fakti nëse tërheqja e Mbretërisë së Bashkuar ndodh në një mënyrë të rregullt apo kaotike. Nëse ndodh e dyta, kudo do të kishte humbës dhe marrëdhëniet Mbretëri e Bashkuar-BE mund të prishen për një kohë të gjatë. Askush në të dy anët e Kanalit të la Manshit nuk duhet ta dëshirojë këtë rezultat. Jeta vazhdon pas divorcit dhe në përgjithësi është në interes të të dyja palëve që të ruhet një marrëdhënie e shëndetshme. Shpresojmë të mbizotërojë mendimi praktik.
Ashtu si me Brexitin, lidershipi i BE-së në Bruksel nuk mund ta zgjidhë krizën italiane, por mund dhe duhet të ofrojë një ndihmë. Italia ka nevojë për rritje, e cila do të kërkojë modernizimin e plotë të ekonomisë së saj. Për fat të keq, qeveria e saj aktuale nuk po ndjek politikat e nevojshme për ta arritur këtë dhe ka provokuar një konfrontim mbi rregullat e buxhetit të BE-së. BE-ja do të duhet të tregojë fleksibilitet, duke respektuar parimet që mbështesin qëndrueshmërinë e bashkimit monetar. Kjo sugjeron që negociata të gjata dhe torturuese.
Në Francë, jelekverdhët i kanë parashtruar kërkesat e tyre kryesisht në aspektin ekonomik, pasi dolën fillimisht në rrugë për të protestuar kundër një taksë të propozuar të karburantit. Por lëvizja gjithashtu përfshin elementë të fortë “identitarë” që janë kapur pas ndjenjave të pakënaqësisë për humbjen e mënyrave tradicionale të jetës në epokën e globalizimit dhe integrimit europian. Ashtu si në shumicën e vendeve perëndimore, këto ndjenja janë të përqendruara në mesin e votuesve tradicionalë që punojnë dhe klasës së mesme të cilët kanë arritur në përfundimin se kontrata shoqërore e pasluftës është e pavlefshme. Puna e vështirë nuk garanton më siguri ekonomike dhe lëvizshmëri në rritje.
Elitat perëndimore nuk do ta rifitojnë besimin e publikut derisa ato të ofrojnë një përgjigje për këtë humbje besimi, pa të cilin demokracia dhe institucionet e saj kryesore nuk do të jenë në gjendje të funksionojnë. Duke i komplikuar akoma më tej gjërat, ekuilibri global i pushtetit po zhvendoset shpejt nga Perëndimi në Lindje, kriza klimatike po rritet, teknologjitë e reja digjitale po revolucionojnë mënyrën se si ne jetojmë dhe punojmë dhe emigracioni dhe vala e refugjatëve po shtojnë reagimin e ashpër populist.
Por nëse forcat populiste kanë një plan që do të mundësonte dëshirën e tyre – shtetin-komb tradicional – për t’iu përgjigjur këtyre sfidave në rritje, ata e kanë mbajtur atë sekret. Në realitet, vetëm një Europë e bashkuar është në lartësinë e duhur, prandaj zgjedhjet europiane të vitit të ardhshëm janë kaq të rëndësishme. Nëse populizmi fiton, Europa humbet.
Nuk na ndihmon fakti që shumica e ndryshimeve të mëdha në rendin ndërkombëtar gjatë dekadave të fundit kanë ardhur në kurriz të Europës. Rritja e Kinës dhe revolucioni në inteligjencën artificiale duken se po e lënë mënjanë Europën. Deri më tani, kontinenti i vjetër ka qenë në gjumë në timon. Nëse ai nuk zgjohet shpejt, do të ketë humbur mundësinë për të shfrytëzuar për vete forcat e ndryshimit.
Një epokë e re ka filluar dhe kjo do të bëhet gjithnjë e më e qartë gjatë vitit të ardhshëm. Debatet tradicionale europiane nuk mund ta marrin më për të mirëqenë forcën e aleancës transatlantike apo progresin e vazhdueshëm drejt “një bashkimi gjithnjë e më të bashkuar”. Amerika e Trumpit i ka thënë lamtumirat e saj dhe modeli i vjetër social i Europës është prishur, me asnjë zëvendësim në ofertë. As nostalgjia për një të kaluar mitike dhe as modeli autoritar i qeverisjes së Kinës nuk përbëjnë një alternativë të dobishme.
Krizat e reja që kërcënojnë Europën do të shpalosen pa pushim dhe do të mund t’i shohin të gjithë. Në rastin më të mirë, viti 2019 do të jetë një vit manovrash mbrojtëse, sesa fillimi i një rinovimi europian. Por në planin afatgjatë, një Europë e rindërtuar është e vetmja mundësi. Kjo kontradiktë do të përkufizojë këtë epokë tranzicioni, që nuk pranon rrugë që i bien shkurt apo zgjidhje. /Project Syndicate
a.c
