Agjencitë armiqësore të spiunazhit tani janë po aq të përqendruara në infiltrimin e universiteteve dhe kompanive perëndimore sa edhe në ndërhyrjen e qeverive, sipas ish-kreut të shërbimit të inteligjencës kanadeze.
David Vigneault paralajmëroi se një përpjekje e kohëve të fundit “në shkallë industriale” nga Kina për të vjedhur teknologji të reja tregoi nevojën për rritje të vigjilencës nga akademikët.
“Vija e parë e frontit është zhvendosur, nga përqendrimi në informacionin qeveritar në inovacionin e sektorit privat, inovacionin kërkimor dhe universitetet”, i tha ai Guardian në intervistën e tij të parë që kur u largua nga Shërbimi Kanadez i Inteligjencës së Sigurisë (CSIS), i cili është pjesë e aleancës së ndarjes së inteligjencës “Five Eyes” me SHBA-në, Mbretërinë e Bashkuar, Australinë dhe Zelandën e Re.
Vigneault e theksoi Pekinin si fajtorin kryesor, duke thënë se po përdorte një kombinim sulmesh kibernetike, agjentësh të infiltruar dhe rekrutimi të stafit universitar për të përvetësuar teknologji të ndjeshme.
“Sistemi është ndërtuar për të… në një mënyrë shumë sistematike hequr aplikimet ushtarake të këtyre inovacioneve të reja për t’i vënë më pas në prodhim për Ushtrinë Çlirimtare Popullore”, tha ai në intervistën në periferi të një konference të inteligjencës në Hagë këtë javë.
Vigneault tha se udhëheqja e Kinës kishte qenë në një program të gjatë të rigjenerimit ushtarak, pasi u tmerrua nga shpejtësia me të cilën ushtria amerikane pushtoi Irakun në vitin 2003.
Pekini vendosi të investojë në “aftësi asimetrike” dhe të vjedhë sa më shumë njohuri teknike nga perëndimi.
“Duke qenë një organizatë që nuk ka pse të shqetësohet për ciklin zgjedhor çdo katër vjet, ata kishin mundësinë ta shihnin atë nga një perspektivë shumë afatgjatë”, tha ai.
CSIS arriti në përfundimin se Kina ndërhyri në dy zgjedhje kanadeze, në vitin 2019 dhe 2021, përfundime që çuan në një skandal politik mbi faktin nëse agjencia i kishte paralajmëruar apo jo politikanët në mënyrë të mjaftueshme. Por kur erdhi puna te vjedhja e hulumtimeve, Vigneault tha se e gjithë shoqëria, jo vetëm politikanët, duhej të bashkohej për të luftuar kërcënimin.
Vigneault u largua nga CSIS në korrik të vitit të kaluar pas shtatë vitesh atje dhe tani punon për kompaninë amerikane Strider, e cila këshillon organizatat mbi kërcënimet e mundshme të spiunazhit.
Ai tha se ka parë “spektrin e plotë” të qasjeve nga sulmet kibernetike te “njerëzit që janë infiltruar në programe, marrin informacionin dhe e rikthejnë atë”.
Stafi i universitetit rekrutohej nga fuqitë e huaja bazuar në naivitet, ideologji apo lakmi, tha ai.
Ai pretendoi se këto kërcënime justifikonin vendimin për të kërkuar vlerësime të sigurisë kombëtare për programet universitare në zona të ndjeshme që merrnin fonde qeveritare.
Ai hodhi poshtë kritikat nga disa studiues se rregullat ishin shumë kufizuese dhe mund të pengonin përsosmërinë akademike dhe transparencën.
“Nuk mund ta imagjinoni se punoni në izolim. Nuk jetoni në një ishull dhe bëni kërkime të thjeshta për të mirën e njerëzimit”, tha ai.
Vigneault pranoi se përqendrimi te Kina mund të çojë në një ndjenjë problematike të profilizimit racor midis studentëve dhe fakultetit në universitete dhe sektorë të tjerë.
“Është një pikë absolutisht kritike nuk jemi larg nga të akuzohemi potencialisht, gabimisht ose me të drejtë, për racizëm”, tha ai.
“Ajo që kam provuar të bëj është gjithmonë të bëj dallimin se problemi nuk është Kina apo populli kinez, por Partia Komuniste Kineze.”
Ai shtoi se disa raste spiunazhi të lidhura me Kinën përfshinin njerëz pa prejardhje kineze.
Vigneault tha se shtatë vitet e tij në krye të shërbimit të inteligjencës së Kanadasë ishin shënuar nga një “evolucion nga fokusi në terrorizëm në politikën e fuqive të mëdha”.
Ai ishte në krye gjatë periudhës para pushtimit të Ukrainës nga Rusia në vitin 2022, kur Kanadaja kishte qasje në pothuajse gjithçka të mbledhur nga agjencitë amerikane dhe britanike mbi planet e Vladimir Putinit.
Vigneault e përshkroi atë inteligjencë si “të shkëlqyer” dhe tha se nuk kishte pasur shumë dyshime se Rusia do të pushtonte për disa javë përpara se ta bënte këtë.
Ai sugjeroi që, përveç mungesës së të njëjtave inteligjenca të detajuara, dështimi i shërbimeve evropiane të sigurisë për të parashikuar sulmin ishte të paktën pjesërisht për shkak të varësisë nga nafta dhe gazi rus. Frika nga “kostoja politike ose kostoja ekonomike e përpjekjes për të diversifikuar para një pushtimi” e bëri më të lehtë shpresën se pushtimi nuk do të ndodhte.
«E pamë me Gjermaninë, e cila më vonë iu desh të riorientonte një pjesë të madhe të energjisë së saj», tha ai. «Kjo ka ndikim në vendimmarrje, ka ndikim në mënyrën se si e vlerëson informacionin».
Edhe pse Kanadaja po përballet me retorikën armiqësore dhe tarifat e larta të vendosura nga ish-aleati i saj më i ngushtë, SHBA-ja, Vigneault bëri thirrje për një qasje pragmatike. Kjo nënkuptonte identifikimin e fushave ku bashkëpunimi ishte thelbësor dhe “ndërtimin e aftësive sovrane” ku mund të ishte e preferueshme të mos mbështeteshe te një aleat gjithnjë e më i çrregullt.
Ai shtoi: “Në botën në të cilën ndodhemi tani dhe në botën që parashikojmë për të ardhmen, të dhënat do të jenë absolutisht kritike. Pra, si siguroheni që e dini se keni një nivel sovraniteti mbi të dhënat tuaja për të mbrojtur qytetarët tuaj, siguritë tuaja kombëtare?
“Zhvillimi i aftësive sovrane të cloud-it… ju lejon të kontrolloni informacionin tuaj dhe të mos jeni në mëshirën e një kompanie që mund të ketë kërkesa ligjore për ta ndarë këtë informacion përsëri në SHBA.”(The Guardian)
