Por në fshatin Zhulat të Gjirokastrës nuk ka ndodhur kështu! Ky fshat i bukur i labërisë e ka ruajtur traditën duke ushqyer me të edhe brezin e ri, duke mos humbur fijet e kujtesës me të shkuarën, kur sendet nuk ishin veç sende, por sende të gjalla të lidhura fort me shpirtin.
Në Zhulatin e largët vazhdojnë të punohen ende cylet dyjare, furkat, kërrabat, bastunet, enë dhe orendi të përdorimit të përditshëm me dorë, sipas mënyrës së vjetër. Krahas gjallimit të mjeshtërisë së punimit të veglave muzikore tradicionale, vend të rëndësishëm aty zë edhe interpretimi i tyre nga të gjithë grup moshat. Mjeshtrave të Zhulatit sot, u kërkohet të bëjnë cyle dyjare, orendi të traditës dhe objekte zbukurimi prej druri edhe nga fshatra të tjera të labërisë dhe jo vetëm. Ajo që është e veçantë është se shumica e këtyre punimeve krijohen nga mjeshtrat e punimit të drurit në mal, aty ku banorët që merren me blegtori kalojnë stinën e verës. Është pikërisht shpirti krijues dhe mënyra e jetesës e lidhur me blegtorinë dhe natyrën, e cila mban ende të gjallë këtë traditë, duke përfshirë edhe tradita të tjera. Para pak javësh, në 28 shtator në Zhulat u organizua një ekspozitë nga Qendra Kombëtare e Inventarizimit të Pasurive Kulturore, në ditën Kombëtare të Trashëgimisë Kulturore. Nga kjo qendër është zhvilluar një anketim mbi këtë traditë në stane të ndryshme, në vendin e quajtur Hon dhe në banesa të zhulatasve ku evidentoi që tradita e interpretimit dhe punimit të instrumentave muzikorë tradicionalë gjallonte e bashkëshoqëruar me mjeshtërinë e gdhendjes në dru të objekteve të punës dhe të zbukurimit.
QKIPK ndërmorri dokumentimin e dijenive dhe praktikës tradicionale të ruajtjes dhe punimit për një nga instrumentet më të lashtë muzikor të popullit tonë: Cylja Dyjare në fshatin Zhulat, Gjirokastër. Kjo nismë e QKIPK është në vazhdën e punës për krijimin e regjistrit kombëtar të pasurive kulturore jo materiale. Lista e vitit 2010 ka 8 elementë, ku një ndër ta është edhe dijebërja dhe mbartësit e veglave muzikore. Ministria e Kulturës dhe QKIPK e kanë një ndër prioritetet krijimin e regjistrit kombëtar të këtyre pasurive, ku aktualisht ekspertët janë në terren për të hartuar këtë listë e për ta pasuruar atë.
Për mjeshtërinë e zhulatasve, kërkesat më të shumta sot vijnë nga turistët apo emigrantët, të cilët interesohen më së shumti për cylën dyjare, këtë instrument të veçantë, i cili ndoshta s’do të nxirrte atë melodi aq magjepsëse e të pa imitueshme, nëse nuk do të krijohej nga mjeshtëra të tillë. /a.m.
