Riarmatimi evropian shërben për të vazhduar luftën në Ukrainë, për të menaxhuar përçarjen me Shtetet e Bashkuara dhe për të konsoliduar industrinë evropiane të mbrojtjes.
Strategjia e Ursula von der Leyen është një lojë në rritje të vazhdueshme, e cila bëhet më e qartë në çdo hap që hidhet.
Dje ishte radha e Librit të Bardhë mbi Mbrojtjen, White Paper for European Defence Readiness 2030, ku Readiness do të thotë “gatishmëri”.
Pra, gati për vitin 2030, në një plan që synon t’i japë një shtysë të madhe industrisë evropiane të mbrojtjes, deri në pikën e integrimit të saj me atë ukrainase – e cila sot është kthyer në pikën kyçe të tregut të armëve.
Dokumenti u prezantua nga Komisioneri Evropian për Mbrojtjen, polaku Andrius Kubilius, dhe nga Përfaqësuesja e Lartë për Politikën e Jashtme, Kaja Kallas – përfaqësuesit më radikalë të strategjisë ushtarake kundër Rusisë.
Kubilius u përpoq gjithashtu t’i bënte një ofertë Italisë dhe qeverisë së saj, e cila është e lëkundur për planin e riarmatimit, duke lavdëruar gjigantin e industrisë së mbrojtjes, Leonardo, si një aktor vendimtar në mbrojtje dhe duke u kujtuar skeptikëve se ky riarmatim “do të krijojë vende pune”.
Libri i Bardhë përshkruan një projekt për forcimin e industrisë evropiane të mbrojtjes, duke argumentuar se ky sektor ka qenë i “nënfinancuar” me kalimin e kohës dhe duke rikthyer gjithashtu “mitin” se shpenzimet ushtarake të Rusisë janë më të larta se ato të 27 vendeve të BE-së në kushte të barabarta të fuqisë blerëse.
Në fund të fundit, për të mbështetur idenë se “kemi nevojë për një bazë industriale të mbrojtjes më të fortë dhe më të qëndrueshme”, është e nevojshme të thuhet se sektori aktualisht është i dobët.
Plani i riarmatimit, tashmë i diskutuar në Komision dhe i miratuar nga Këshilli i BE-së, përbën shtyllën kryesore të Librit të Bardhë, me 800 miliardë euro burime financiare.
Këto fonde vijnë kryesisht nga zbutja e Paktit të Stabilitetit, gjë e cila do të lejojë një rritje të shpenzimeve të mbrojtjes me të paktën 1.5% të PBB-së duke filluar nga fundi i prillit. Brenda kësaj pakete financiare përfshihet edhe instrumenti i ri financiar për mbështetjen e investimeve në mbrojtjen e shteteve anëtare, i quajtur Security and Action for Europe (SAFE), me një potencial prej 150 miliardë eurosh në formën e huave të garantuara nga buxheti evropian.
“Shtetet anëtare – thuhet në dokument – ftohen të rrisin me shpejtësi blerjet e përbashkëta në sektorin e mbrojtjes, në përputhje me objektivin e të paktën 40% të propozuar nga Strategjia Evropiane për Industrinë e Mbrojtjes (EDIS), gjithashtu nën mbikëqyrjen e instrumentit SAFE.”
Këto hua do të përdoren për “mbështetjen e industrisë evropiane të mbrojtjes” përmes “prokurimeve të përbashkëta”, të cilat duhet të përfshijnë të paktën dy vende – ku njëri prej tyre duhet të jetë një shtet anëtar i BE-së.
Shteti tjetër mund të jetë:
• Një tjetër shtet anëtar i BE-së,
• Një vend anëtar i EFTA-s (Shoqata Evropiane e Tregtisë së Lirë),
• Një vend anëtar i EEA-s (Zonës Ekonomike Evropiane),
• Ukraina.
(EFTA dhe EEA janë aleanca ekonomike më të gjera se BE-ja, që përfshijnë vende jashtë Unionit si Norvegjia, Islanda dhe Zvicra.)
Pra, asnjë përfshirje e Shteteve të Bashkuara. Përkundrazi, prokurimet e përbashkëta, veçanërisht për blerjen e “municioneve ose për lëvizshmërinë ushtarake”, duhet të përputhen me kërkesat e programit EDIRPA (Instrumenti Evropian për Prokurimin e Mbrojtjes).
Ky program “synon të inkurajojë shtetet anëtare të blejnë së bashku produkte mbrojtëse” dhe “të forcojë bazën teknologjike dhe industriale të mbrojtjes evropiane (EDTIP)”.
Partnerët shtesë që mund të integrohen në një plan prokurimi të përbashkët duhet:
• Të kenë një marrëveshje me BE-në, ose
• Të jenë vende kandidate për anëtarësim në BE, si Turqia.
Financimi dhe burimet
Pjesa tjetër e planit mbështetet në disa masa kryesore:
• Rritjen e investimeve në mbrojtje përmes buxhetit të BE-së.
• Rritjen e kapaciteteve të Bankës Evropiane të Investimeve për të mbështetur sektorin e mbrojtjes.
• Përfshirjen e kapitalit privat, veçanërisht përmes zhvillimit të Bashkimit të Kursimeve dhe Investimeve.
Kjo do të arrihet duke ndryshuar rregulloren SFDR (Sustainable Finance Disclosure Regulation), e cila përcakton rregullat mbi financat e qëndrueshme. Këto rregulla do të zbuten për të lejuar financimin e projekteve të mbrojtjes.
Plani i blerjeve të përbashkëta bazohet në shtatë fusha kryesore të investimeve në mbrojtje:
1. Mbrojtja ajrore dhe raketore
2. Sistemet e artilerisë
3. Municionet dhe raketat
4. Dronët dhe sistemet kundër dronëve
5. Lëvizshmëria ushtarake
6. Inteligjenca artificiale, lufta elektronike dhe kibernetike
7. Mbrojtja e infrastrukturave kritike dhe e faktorëve strategjikë. (Bota.al)
