Nga ideja e Ambasadës së SHBA-së e zbuluar për Top Channel, që do të ofrohej ekspertizë amerikane, qeveria shqiptare po e konkretizon mekanizmin e shqyrtimit të investimeve.
Investitorët e huaj në Shqipëri pritet të kalojnë në një filtër të fortë shqyrtimi, mbi të gjitha në sektorë të ndjeshëm. Këshilli i Ministrave propozon një rregullore për vlerësimin e investimeve të huaja që ndikojnë në infrastrukturën publike kritike, deri te liria e medias. Në lupë planifikohet të jenë investimet nga vendet e treta që lidhen me infrastrukturën, asetet, mallrat ose shërbimet që janë thelbësore në sektorët e energjisë, transportit, shëndetësisë, teknologjive të informacionit dhe komunikimit ose infrastrukturës dixhitale.
“Aktualisht po i kushtohet një vëmendje gjithnjë e në rritje kërcënimeve hibride, si sulmet kibernetike, fushatat e dezinformimit apo rrjedhjet e të dhënave personale, të cilat shihen si mjete për cënimin e sigurisë kombëtare apo rendit publik të një vendi. Përballë investimeve të huaja, sektorët kritikë të medias dhe informacionit sensitiv duhet të trajtohen me kujdes të veçantë, duke siguruar kontroll kombëtar dhe monitorim të vazhdueshëm, në mënyrë që investimet të mos kthehen në burim ndikimi të dëmshëm për shoqërinë apo shtetin dhe duhet të garantohet që investimet të mos cënojnë sovranitetin informativ apo të krijojnë monopole. Përpunimi i të dhënave sensitive dhe media krijojnë rreziqe për ndikim politik, propagandë apo rrjedhje informacioni”, thuhet në relacionin e ministres së Ekonomisë dhe Inovacionit, Delina Ibrahimaj.
Investimet do të hetohen përmes “Komitetit Ndërministror për Shqyrtimin e Investimeve të Huaja Direkte”, që kryesohet nga ministri përgjegjës për ekonominë, por në përbërje ka edhe gjashtë ministri të tjera, si dhe agjenci të inteligjencës apo AKSHI-n.
Brenda 30 ditësh ky departament merr vendim për anulimin e investimit ose pranimin e kërkesës për investim, duke nisur procedurën e hetimit dhe duke vendosur kushte për vijimësinë ose bllokimin e investimit. Komiteti mund të kërkojë të dhëna shtesë nga investitori ose ta ftojë atë edhe në seancë dëgjimore. Por gjatë gjithë procesit është i detyruar të bashkëpunojë me Bashkimin Evropian, duke informuar Komisionin Evropian dhe duke pritur vërejtje apo edhe komente nga shtetet anëtare të BE-së, të cilat i merr në konsideratë.
Në projektvendimin që është në konsultim publik deri më 5 janar specifikohet se “informacioni i marrë si rezultat i procedurave të vlerësimit dhe shqyrtimit përbën informacion konfidencial”. Kur investitori i huaj paraqet deklarata ose informacione të rreme tek autoritetet kompetente, do të vendoset një gjobë prej 50 000 eurosh. Ndërsa ndëshkimet rriten në rast se investimi i huaj zbatohet pavarësisht ndalimit me vendim të Komitetit, e cila mund të arrijë deri në dyfishin e vlerës së investimit.
