Nga Sotiris Sideris
Qeveria greke ka përgatitur dokumentet përkatëse dhe është gati të shtrijë ujërat territoriale të Greqisë në detin Jon, në jug dhe në lindje të Kretës, në të gjithë Detin Egje, ku Turqia ka imponuar një regjim de facto të kushteve të veçanta.
Sigurisht që problemi nuk ishte teknik që mund të zgjidhet për disa ditë, por politik. Vonesa në zbatimin e kësaj të drejte, edhe njëherë fatale, është drejtuar në një pikë kritike në kohë.
Kjo është për shkak se vendi është tashmë në pistë, kështu që ka dyshime brenda qeverisë nëse shpallet përfundimisht.
Në të njëjtën kohë, ne jemi në një periudhë dyshimi të fortë me Turqinë dhe Shqipërinë, dhe burime shumë të mirëfillta flasin për kohën e humbur në negociatat me Tiranën dhe madje edhe nëse një marrëveshje është nënshkruar dhe kjo është e pashembullt, ajo ende mund të anulohet nga Gjykata Kushtetuese e vendit fqinj.
Qeveria e sotme ka pasur kohë për të menaxhuar me vendosmëri çështjen e zgjerimit të ujërave territoriale, pa problemin më të vogël.
Në teori, shtrirja e ujrave territoriale në detin Jon mbi Shqipërinë do të përfshihet në marrëveshjen dypalëshe me Tiranën për zonat detare, por gjithshka tregon se negociatat kanë çuar në rrënim, si për arsye të brendshme politike në Shqipëri, por edhe për shkak të disa prej pozitave të Tiranës.
Në rast se marrëveshja greko-shqiptare nuk është nënshkruar, çështja është nëse Greqia do të zgjerojë ujërat territoriale në mënyrë të njëanshme ashtu siç ka të drejtën, ose do të kufizohet edhe një herë.
Kjo çështje tregon seriozitetin e ndërprerjes së marrëdhënieve greko-shqiptare, të cilat tani po përjetojnë një periudhë të zgjatur të regresionit shqetësues.
Por problemi nuk është vetëm tek çështjet në pritje, në Jon ose Egje. Shumë incidente të tjera që janë të fshehura ose të ulura mbajnë një klimë dyshimi në rritje me vendet fqinje.
Në të njëjtën kohë, gjithçka tregon se edhe nëse të gjitha proceset në Athinë dhe Shkup kanë përfunduar pa probleme, tashmë ekziston “lënda e parë” për një krizë të ardhshme dhe minimin e marrëveshjes nga forcat në Athinë dhe Shkup.
Së bashku me këto probleme, vërehet se doktrina turke për rishikimin e statusit ligjor të Egjeut është i fuqishëm, siç është nacionalizmi shqiptar. Në të njëjtën kohë, situata në Mesdheun Lindor është me të vërtetë shqetësuese dhe Greqia po bëhet gjithnjë e më shumë e përfshirë.
Disa incidente që konfirmojnë shqetësimin janë:
1.Dy ushtarët turq të arrestuar disa ditë më parë për shkeljen e kufirit. I pari hyri në territorin grek për të kërkuar azil politik dhe ky i fundit duket se kishte të njëjtin qëllim. Autoritetet greke nuk kishin ndërmend të angazhoheshin në një aventurë të re me Turqinë dhe u siguruan që në fillim që të dy turqit nuk kishin kontakt me një avokat. Kështu ata u kthyen në Turqi. Të njëjtat burime raportojnë se ishin gylenistë.
2.Bisedimet Greqi-Turqi janë manipuluar prej vitesh. Shumë herë Tsipras dhe Erdogan njoftuan rifillimin e bisedimeve, por nuk ka pasur asnjë ndryshim. Nëse Tsipras dhe Erdogan vendosin një hartë rrugore me datat në Nju Jork, do të jetë një zhvillim pozitiv.
3.Këshilli i Lartë i Bashkëpunimit Strategjik ka dalë në pension nga rendi i ditës.
4.Është një sekret i përbashkët në Ministritë e Jashtme të shumë vendeve të mëdha dhe në Athinë sigurisht, që nuk do të ketë zgjidhje për çështjen e Qipros dhe kërkohet një formulë më energjike.
5.Egjipti e ka bërë të qartë për vite se nuk do të ketë marrëveshje për demarkacionin e EEZ me Greqinë nëse vendi ynë së pari nuk arrin marrëveshje me Turqinë. Megjithatë, duket se ka lëvizje, pasi më 20 tetor do të mbahet një takim i gjerë dypalësh midis Athinës dhe Kajros në Elounda dhe për aq sa është e mundur, çështja e EEZ-së do të diskutohet.
6.Ngjarje të pabesueshme janë shënuar rreth negociatave greko-shqiptare, duke përfshirë një jo-letër nga presidenti shqiptar Ilir Meta në vendet e huaja kundër qeverisë së Ramës.
Situatë shpërthyese
Mesdheu Lindor është aktualisht zona më e militarizuar e planetit. Marrëveshja e fundit Qipro-Egjipt për të ndërtuar një tubacion dhe vullneti për të ndërtuar Medinë lindore dobëson ndikimin e Ankarasë.
Turqia kërcënon për stërvitje ushtarake në Qipro por nuk është fare e sigurt për të kryer kërcënimet e saj.
Në të njëjtën kohë, negociatat e reja të Qipros ndoshta do të çojnë në një aksident të ri, në fakt një hap përpara ndarjes së Qipros. Një çështje e rëndësishme në këtë moment për SHBA dhe Tel Aviv është siguria e Izraelit, ndërsa problemi politik i Qipros është i ulët në hierarki.
Në këtë marrëdhënie të tensionuar mes fuqive të mëdha dhe atyre rajonale siç janë Irani, Arabia Saudite, Izraeli, Turqia dhe sigurisht Shtetet e Bashkuara dhe Rusia, Greqia mund dhe ka të drejtën të zgjerojë ujërat territoriale.
Megjithatë, është e vështirë të mos ndikojë në marrëdhëniet e Athinës me Ankaranë, pasi do të konsiderohet se Greqia përpiqet të shfrytëzojë marrëdhëniet me Izraelin dhe Egjiptin dhe me pjesën e prapme të SHBA-ve për të marrë vendime.
Përgatitja e bërë nga qeveria për zgjerimin e ujërave territoriale është kaq e kujdesshme që të gjitha hartat të shqyrtohen në detaje në mënyrë që të mos përfshihet as një ishull shkëmbor në Egje, në mënyrë që të mos reagojnë ndaj Turqisë.
Negociatat Greqi -Shqipëri
Nënshkrimi i marrëveshjes dypalëshe me Shqipërinë, duke përfshirë ridefinimin e ZEZ, çështjet e pakicave, heqja e luftës etj., është ngrirë. Marrëveshja thuhet se është bërë gati prej kohësh, por arsyet e brendshme në Shqipëri dhe paqartësitë në Athinë e kanë çuar rastin në një zonë të vdekur.
Në teori, marrëveshja duhet të nënshkruhet para qershorit 2019, pasi BE do të rivlerësojë qëndrimin e saj për të hapur negociatat e pranimit me Tiranën.
Qeveria greke, kjo është e ndaluar, ka dhënë një zonë të vogël të detit në Shqipëri me mbylljen e Gjirit të Shenjtorëve, në këmbim të ndikimit të plotë otoman.
Duhet të theksohet se në marrëveshjen 2009, Othonoi kishte 100% ndikim. Ekspertët nuk mendojnë se Greqia është veçanërisht e prekur nga kjo tërheqje, por çështja do të bëhet një polemikë politike me ND për arsye taktike.
Marrëveshja edhe nëse arrihet mund të anulohet
Megjithatë, sipas burimeve zyrtare, edhe nëse marrëveshja është nënshkruar, ajo ende rrezikon të tronditet në ajër, pasi situata në Shqipëri është eksplozive rreth kësaj çështjeje. Këtë herë është opozita e Partisë Demokratike dhe presidenti i Republikës Ilir Meta që minojnë marrëveshjen.
Sipas burimeve zyrtare, Ilir Meta refuzon të japë miratimin zyrtar për nënshkrimin e marrëveshjes siç parashikohet në Kushtetutë. Jo vetëm këtë, por kohët e fundit ai i dërgoi letër Ambasadës amerikane, Gjermanisë dhe Komisionerit Johannes Hahn, ku sulmon qeverinë e tij për negociatat me Greqinë.
Informata të tjera sugjerojnë se shqiptarët kërkojnë heqjen e zonave të pakicave, pasi pakicat kudo që jetojnë kanë të drejtat e parashikuara nga e drejta ndërkombëtare dhe vazhdojnë të kultivojnë identitetin e tyre përmes librave shkollorë.
Të njëjtat burime thonë se gjykata kushtetuese e Shqipërisë nuk funksionon për një kohë të gjatë, kështu që tashmë ekziston arsyeja e parë për anulimin e një marrëveshjeje të mundshme me Greqinë.
Burimet diplomatike supozojnë se edhe nëse ka marrëveshje, pas zgjedhjeve, në qoftë se opozita fiton do të kthehemi përsëri në Gjykatën Kushtetuese me qëllim rrëzimin e saj. E gjithë kjo konfirmon edhe një herë gabimin e madh të qeverive greke, duke përfshirë atë aktuale, për mosvotimin e marrëveshjes së 2009.
Duke pasur parasysh këtë, ekziston çështja se cili do të jetë qëndrimi i qeverisë greke për fillimin e negociatave të pranimit të Shqipërisë nëse nuk ka marrëveshje.
Vetëm papërgjegjshmëria e librave shkollorë dhe dorëzimi i pronës nga grekët do të jetë një veto. Veçanërisht në lidhje me pakicën greke, e cila gradualisht ka humbur ndër vite, qeveritë greke kanë përgjegjësi të mëdha.
Kjo është një humbje e madhe politike e Greqisë. Një vend i fortë, strategjik humb avantazhin në marrëdhëniet me shqiptarët.
http://omegapress.gr/33-mainnews/1329-2018-09-24-07-02-03
