• Kontakt
  • Kreu
  • Rreth Nesh
Tuesday, March 28, 2023
  • Login
Javanews
  • Politikë
  • Kronikë
  • Ekonomi
  • Bota
  • Sport
  • Kulturë
  • Opinion
  • Tendencë
  • Të tjera
    • Media në Tranzicion
    • Kosova
    • Editorial
    • Kuriozitete
    • Teknologji
    • Sociale
    • Horoskopi
    • Dossier
    • Shëndetesi
    • Exlibris
    • Intervistë
    • Kuzhinë
    • Në plan të parë
No Result
View All Result
Javanews
Home Media në Tranzicion

Agron Gjekmarkaj: Dekulturimi i gazetave në tranzicion

Java News by Java News
16/07/2020 10:19
Agron Gjekmarkaj: Dekulturimi i gazetave në tranzicion
Shperndaj ne FacebookShperndaj ne Twitter

Nga Agron Gjekmarkaj

Në 30 vite liri, më shumë se çdo gjë tjetër është modernizuar media, në teknologji, në cilësi, në shpejtësinë e informacionit apo në çdo aspekt tjetër që konkurrenca dhe gjurmët e kohës ja imponojnë. Ato nuk e kanë bërë më të lehtë jetën tone, por më kurioze dhe interesante, sigurisht. Ndër shumë fenomene pozitive që shoqërojnë këtë ecje nëpër këto tri dekada, ajo që bie në sy është procesi i frikshëm i dekulturimit, ose e thënë ndryshe ‘dëbimi i kulturës’ prej faqe të tyre gri.

Më 5 janar 1991 botohej “Rilindja Demokratike” e cila e kishte në atë numër shumë të fortë simbolikën kulturore, pos asaj politike. Në faqen e saj të parë shfaqeshin tre shkrimtarë kryesorë të botës shqiptare, Ismail Kadare, Dritëro Agolli dhe Rexhep Qosja, me tre përshëndetje të tyret, historike për gazetën dhe epokën në të cilën po përgatitej të hynte kombi ynë.

Aurel Plasari botonte një shkrim solemn për ‘të ndaluarin e madh të letrave shqipe’, At Gjergj Fishtën, me titullin “Jo Fishtës çfarë i takon, por ne çfarë na mungon”. Një iluzion i madh e përkëdhelës vërtitej mbi shqisat tona të etura. Ai sipas të cilit demokracia shqiptare do të fliste me gjuhën e elitave përmes alfabetit të kulturës, si më i sprovuari i shekujve. Ishte thjesht një tjetër zhgënjim, sigurisht jo më tragjiku i racës njerëzore, por tejet mbresëlënës i krahasuar me realitetin.

Nëse si shembull marrim “Rilindjen Demokratike”, drejtori i parë ishte shkrimtari Preç Zogaj, bashkëpunëtor Rudolf Marku, redaktor kulture shkrimtari Fatos Kongoli. Në një moment tjetër kur “Rilindja Demokratike” ende mbahej, por pa shkëlqimin e fillimit, Kryeredaktor prapë ishte po një shkrimtar i njohur, Lazër Stani.

Madje ky organ i parë opozitar gjatë dimrit të vitit ’91, për disa numra rresht, botoi novelën e Kadaresë “Piramida e Keopsit”; po kaq konsolidoi një e më shumë faqe kulturore, ku botoheshin cikle poetike, tregime, sidomos autorë të ndaluar e letërsi burgjesh, recensione, përkthime, e të tjera. Ky shembull u imitua gjerësisht nga organe të tjera të shumta, që u shfaqën njëri-pas tjetrit në atë periudhe. Dukej si një e dhënë e patjetërsueshme, si një e drejtë e panegociueshme që çdo gazetë të kishte faqe kulture e gazetarë aktivë për t’i mbushur. Këtij kanoni nuk i bëri bisht as “Zëri i Popullit”, as të rejat si “Republika”, “Liria”, “Kosova”, “Alternativa SD”, “Çamëria”,  “Populli Po”, “Shqip”, “Tribuna Demokratike”, “Aleanca”, e  sidomos “Koha Jonë” e cila një herë në javë nxirrte një suplement kulturor, plus faqes së përditshme, më vonë “Albania”, të konkurruara prej vetë natyrës së tyre nga gazeta “Drita”  dhe “Zëri i Rinisë”, krejtësisht të transformuara pas rënies së komunizmit. Kjo e fundit gjatë viteve ‘93-‘95 kur drejtohej nga Mark Marku e Agron Tufa, shfaqej si adresa më e kërkuar kulturore për intelektualët dhe shkrimtarët tanë me rubrikën e saj “Kontrapunkt”.

Pas vitit 1997, deri nga fillimi i viteve 2000, u ndie një tkurrje, ndonëse jo drastike, e prezencës kulturore e cila ende zinte një vend të caktuar te gazeta “Shekulli”, më e madhja e kësaj periudhe. Më vonë, edhe këtu reduktimi vihej re, e bashkë më të edhe fati i vetë të së përditshmes që u mbyll. Ekspozeja   e dhjetëvjeçarit 1990-2000 tanimë duket vetëm një kujtim i së shkuarës. Shumë prej këtyre organeve janë mbyllur, disa janë transformuar e të tjera jua kanë zënë vendin.

Sot vetëm gazeta “Panorama” ruan në mënyrë serioze faqen e saj të Kulturës, ndoshta edhe prej këmbënguljes prej murgu të Alma Miles që i jep vlerë gazetarisë kulturore. Një tjetër gazetare cilësore, Elsa Demo, që e kishte të vërtete raportin me librin dhe ngjarjet kulturore është larguar nga shtypi i shkruar pas shumë vitesh. Duket si sakrificë gazetaria kulturorë në këto kohë, jo si nevojë.

Nëse bëjmë një eksperiment, ku për një javë marrim të gjitha gazetat tona të përditshme dhe hulumtojmë faqet e tyre kulturore do pësojmë një zhgënjim që nuk mbushet. Letërsia, arti, me derivatet e tyre, apo njerëzit që i bëjnë ato, nuk janë askund. Në vendin e tyre shohim vetëm përkthime të rëndomta nga interneti, sensacione vulgare nga personazhe plastike me emra xhungle. Te shtypi shqiptar është vrarë në përgjithësi pasioni për kulturën. Një recension për një libër gati konsiderohet një qokë. Kudo dëgjon që të tilla shkrime lexohen pak, klikohen gati aspak. Duket sikur logjika ekonomike e reklamave të fton drejt analfabetizmit.

Nëse ende tek-tuk ndokund ka ravgime e zukama kulturore, tentohet që për to të harxhohet shumë pak, të rekrutohen gazetarë pa përvojë për të cilët kultura është çështje e një rroge të vogël mbijetese dhe jo e një pasioni të madh që ndikon në cilësinë e jetës shoqërore. Qeveria apo Opozita, të tjerë që me deomos duan të bëhen të njohur vetëm nëpërmjet aksionit apo retorikes politike, bëjnë presion të vazhdueshëm, për t’u shfaqur me fotografi, me tekste, kumte, mesazhe, intervista dhe shtypi është dorëzuar para kësaj trysnie apo “kapjeje” për shumë arsye. Po ashtu, edhe shoqëria e cila vihet përballë alternatives së “bukës së gojës” apo vendit të punës, e ka pranuar këtë primat, madje është ajo që e kërkon, sado që rreket të shfaqet si refuzuese e zemëruar.

Përsa kohë politika investon te ulja e nivelit kulturor të qytetarëve në shtetin e tyre, ajo e ka më të lehtë përmbushjen e qëllimit të saj kryesor që është të shfaqet si elita e vetme dhe përcaktuese e shijeve dhe trendeve, e karakteristikave të etikës dhe të moralit, të standardeve institucionale e kushtetuese, të zhillimit ekonomik, teknologjik e të vetë dijes. Ndjellja e injorancës, investimi gradual në të është një terren pjellor për frikën si aleate logjike e çdo forme totalitarizmi dhe despotizmi.

Por ajo që bie në sy, sigurisht për keq, është hapësira që shtypi shqiptar u jep personazheve më kriminalë të diktaturës dhe kujtimeve të tyre. Pothuaj çdo ditë ata janë mes nesh. Për ta nuk mungon mikrofoni, nuk mungon hapësira teksa flitet pak ose aspak për viktimat e tyre. Një tendencë relativizimi nëpërmjet prezencës, shfaqjes, dialogut vihet re pa mundim. Më shpesh gjejmë një xhelat burgjesh se një shkrimtar, më kureshtar na përcillet një ish-prokuror i tiranisë se një disident, më babaxhan e moralist një hetues sesa një klerik. Një ndërrim rolesh në planin etik, për rastësi apo për qëllim, po i përcillet lexuesit shqiptar me aksiomën se ai këto kërkon më shumë. Kultura e krimit nuk mund e nuk duhet të zëvendësojë kulturën e vërtetë.

Nëse bëjmë një ekskursion leximi në disa gazeta të rëndësishme europiane e amerikane, aty do të gjejmë të plota ngjarjet, fenomenet dhe individët që i japin kuptim nocionit të kulturës. Në këto prestigjioze janë të rekrutuara shkrimtarë e kritikë me emër si interlekutorë mes librit dhe lexuesit, apo artit në përgjithësi dhe konsumatorit të tij. Atje disa gjëra të shenjta nuk janë bërë profane, ndërsa te ne duket se gjithçka profane të ofrohet si e shenjtë. Kur një shkrimtar struket, idiotët zënë vendin bosh.

Next Post
Gjuzi me mendjen tek Thaçi: Duhet të jemi të shqetësuar. Ruçi: Zgjidhe punët e Shqipërisë, të ngeli Ballkani

Gjuzi me mendjen tek Thaçi: Duhet të jemi të shqetësuar. Ruçi: Zgjidhe punët e Shqipërisë, të ngeli Ballkani

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

LAJMET E FUNDIT

“Sot nuk mund të kemi spektakël”/ Top Channel në zi! Nisje e pazakontë e spektaklit Big Brother VIP

“Sot nuk mund të kemi spektakël”/ Top Channel në zi! Nisje e pazakontë e spektaklit Big Brother VIP

March 28, 2023
FOTO/ Çfarë do të thotë veshja e Papa Françeskut për të ardhmen e modës me Inteligjencën Artificiale

FOTO/ Çfarë do të thotë veshja e Papa Françeskut për të ardhmen e modës me Inteligjencën Artificiale

March 28, 2023
Shpërthimi i gazsjellësit Nord Stream/ Dështon thirrja e Rusisë për hetim ndërkombëtar

Shpërthimi i gazsjellësit Nord Stream/ Dështon thirrja e Rusisë për hetim ndërkombëtar

March 28, 2023
Aksident me vdekje në aksin rrugor Patos-Fier, humb jetën polici

Makina del nga rruga në autostradën Tiranë Durrës, shoferi dërgohet me urgjencë në spital, detajet

March 28, 2023
Alibeaj përgjigjet Berishës: Vegël je ti! Po i çon demokratët tek partia që solli Ramën në pushtet

PD zyrtare për 14 majin/ Alibeaj çon në KQZ listat, ja emrat për këshillat bashkiakë në 16 bashki

March 28, 2023
Kodi që Luizi ia dha Kiarës para se të dilte nga shtëpia: Kur të jesh në Prime do më thuash…

Kodi që Luizi ia dha Kiarës para se të dilte nga shtëpia: Kur të jesh në Prime do më thuash…

March 28, 2023
Trafiku i kokainës/ Ku i fshehin paratë? Raporti i SPAK zbulon ‘tregun’ e grupeve shqiptare

Trafiku i kokainës/ Ku i fshehin paratë? Raporti i SPAK zbulon ‘tregun’ e grupeve shqiptare

March 28, 2023
EURO 2024/ Në fushë Kosova, Zvicra dhe Spanja! Mësoni formacionet zyrtare të 6 supersfidave

EURO 2024/ Në fushë Kosova, Zvicra dhe Spanja! Mësoni formacionet zyrtare të 6 supersfidave

March 28, 2023
’14 maji’/ Berisha prezanton kandidatin e Metës, s’përmbahet Maliqi: Njerëzit do therin dashin para këmbëve të mia

’14 maji’/ Berisha prezanton kandidatin e Metës, s’përmbahet Maliqi: Njerëzit do therin dashin para këmbëve të mia

March 28, 2023
Mallkimi i dytë

Lista/Kryetari i bashkisë Kolonjë Erion Isai zyrtarizon emrat e kandidatëve për këshillin bashkiak

March 28, 2023
‘Skena’ filmi/ Tentuan t’i iknin policisë, aksidentohet makina plot me drogë në kufirin greko-shqiptar, brenda ishte një çift

‘Skena’ filmi/ Tentuan t’i iknin policisë, aksidentohet makina plot me drogë në kufirin greko-shqiptar, brenda ishte një çift

March 28, 2023
VIDEO/ “O nan ta hënksha zemrën”! Nëna i dërgon mesazhin prekës Luizit nga New York-u: Çapaçulat e nanës. Zoti është i madh që të…!

Luizi ka tentuar vetëvrasjen?! Këngëtari bën “lëmsh” banorët me deklaratën e fundit

March 28, 2023
Korreshi flet për tryezën e thirru nga Mziu:  Ne ishim si shoqëria e vjetër, na kishin lënë të dera

’14 Maji’/ Deputeti i PD: Në bashkitë me dy kandidatë të djathtë, mundësia e PD për të fituar është më e vogël

March 28, 2023
Për ata që derdhën lotë për dorëheqjen e Haradinaj

Berisha ka shitur gjithë listën tek Ilir Meta/j, duke e trajtuar si pasardhës të tij

March 28, 2023
Dosjet/ Lustracion “vetëm për Metën”: Nisma ligjore “Alibeaj” s’prek Berishën, përjashton ish-sekretarët e PPSH që…!

Shanse zero për opozitën më 14 maj, ‘motori’ e lë në ‘maloren’ e parë

March 27, 2023
Këlliçi nuk e do Berishën në fushatë, i prish punë

U regjistrua me vulën e partisë së Metës/ Këlliçi më 2017: Aleanca me LSI nuk është në interes të qytetarëve

March 28, 2023
Flet për herë të parë “vëllai binjak” i Luizit: Edhe të dashurën e kam si Kiara, më kritikon për…!

Flet për herë të parë “vëllai binjak” i Luizit: Edhe të dashurën e kam si Kiara, më kritikon për…!

March 28, 2023
Shpëtoi një 6-vjeçar/ Shqiptari humbi jetën, djali tregon fjalët e fundit të tij, gruaja e quan hero

Shpëtoi një 6-vjeçar/ Shqiptari humbi jetën, djali tregon fjalët e fundit të tij, gruaja e quan hero

March 28, 2023
Veliaj: Tregu i ri në Farkë, zgjidhje e shkëlqyer për promovimin e produkteve ‘Made in Albania’”

Veliaj: Kur kandidati i LSI-së e di që nuk fiton, mund t’i bëjë edhe avionët, edhe trenat falas!

March 28, 2023
VIDEO/ Goditi me grusht efektivin e policisë dhe i iku nga duart, arrestohet 22-vjeçari në Tiranë, nën hetim vëllai i tij

VIDEO/ Goditi me grusht efektivin e policisë dhe i iku nga duart, arrestohet 22-vjeçari në Tiranë, nën hetim vëllai i tij

March 28, 2023
JavaNews.al

  • Adresa: Rruga “Mihal Popi”, Pallatet 1 Maji, Shkalla 26, Apartamenti 5, Tiranë
  • Email: javanews.al@gmail.com
  • Kontakt
  • Kreu
  • Rreth Nesh

© 2015 JAVA NEWS - Të drejtat mbi përmbajtjen mbrohen sipas etikës profesionale dhe ligjeve të Republikës së Shqipërisë.

No Result
View All Result
  • Politikë
  • Kronikë
  • Ekonomi
  • Bota
  • Sport
  • Kulturë
  • Opinion
  • Tendencë
  • Të tjera
    • Media në Tranzicion
    • Kosova
    • Editorial
    • Kuriozitete
    • Teknologji
    • Sociale
    • Horoskopi
    • Dossier
    • Shëndetesi
    • Exlibris
    • Intervistë
    • Kuzhinë
    • Në plan të parë

© 2015 JAVA NEWS - Të drejtat mbi përmbajtjen mbrohen sipas etikës profesionale dhe ligjeve të Republikës së Shqipërisë.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com