• Kontakt
  • Kreu
  • Rreth Nesh
Saturday, December 9, 2023
  • Login
Javanews
  • Politikë
  • Kronikë
  • Ekonomi
  • Bota
  • Sport
  • Kulturë
  • Opinion
  • Tendencë
  • Të tjera
    • Media në Tranzicion
    • Kosova
    • Editorial
    • Kuriozitete
    • Teknologji
    • Sociale
    • Horoskopi
    • Dossier
    • Shëndetesi
    • Exlibris
    • Intervistë
    • Kuzhinë
    • Në plan të parë
No Result
View All Result
Javanews
Home Media në Tranzicion

Agron Gjekmarkaj: Dekulturimi i gazetave në tranzicion

Java News by Java News
16/07/2020 10:19
Shperndaj ne FacebookShperndaj ne Twitter

Nga Agron Gjekmarkaj

Në 30 vite liri, më shumë se çdo gjë tjetër është modernizuar media, në teknologji, në cilësi, në shpejtësinë e informacionit apo në çdo aspekt tjetër që konkurrenca dhe gjurmët e kohës ja imponojnë. Ato nuk e kanë bërë më të lehtë jetën tone, por më kurioze dhe interesante, sigurisht. Ndër shumë fenomene pozitive që shoqërojnë këtë ecje nëpër këto tri dekada, ajo që bie në sy është procesi i frikshëm i dekulturimit, ose e thënë ndryshe ‘dëbimi i kulturës’ prej faqe të tyre gri.

Më 5 janar 1991 botohej “Rilindja Demokratike” e cila e kishte në atë numër shumë të fortë simbolikën kulturore, pos asaj politike. Në faqen e saj të parë shfaqeshin tre shkrimtarë kryesorë të botës shqiptare, Ismail Kadare, Dritëro Agolli dhe Rexhep Qosja, me tre përshëndetje të tyret, historike për gazetën dhe epokën në të cilën po përgatitej të hynte kombi ynë.

Aurel Plasari botonte një shkrim solemn për ‘të ndaluarin e madh të letrave shqipe’, At Gjergj Fishtën, me titullin “Jo Fishtës çfarë i takon, por ne çfarë na mungon”. Një iluzion i madh e përkëdhelës vërtitej mbi shqisat tona të etura. Ai sipas të cilit demokracia shqiptare do të fliste me gjuhën e elitave përmes alfabetit të kulturës, si më i sprovuari i shekujve. Ishte thjesht një tjetër zhgënjim, sigurisht jo më tragjiku i racës njerëzore, por tejet mbresëlënës i krahasuar me realitetin.

Nëse si shembull marrim “Rilindjen Demokratike”, drejtori i parë ishte shkrimtari Preç Zogaj, bashkëpunëtor Rudolf Marku, redaktor kulture shkrimtari Fatos Kongoli. Në një moment tjetër kur “Rilindja Demokratike” ende mbahej, por pa shkëlqimin e fillimit, Kryeredaktor prapë ishte po një shkrimtar i njohur, Lazër Stani.

Madje ky organ i parë opozitar gjatë dimrit të vitit ’91, për disa numra rresht, botoi novelën e Kadaresë “Piramida e Keopsit”; po kaq konsolidoi një e më shumë faqe kulturore, ku botoheshin cikle poetike, tregime, sidomos autorë të ndaluar e letërsi burgjesh, recensione, përkthime, e të tjera. Ky shembull u imitua gjerësisht nga organe të tjera të shumta, që u shfaqën njëri-pas tjetrit në atë periudhe. Dukej si një e dhënë e patjetërsueshme, si një e drejtë e panegociueshme që çdo gazetë të kishte faqe kulture e gazetarë aktivë për t’i mbushur. Këtij kanoni nuk i bëri bisht as “Zëri i Popullit”, as të rejat si “Republika”, “Liria”, “Kosova”, “Alternativa SD”, “Çamëria”,  “Populli Po”, “Shqip”, “Tribuna Demokratike”, “Aleanca”, e  sidomos “Koha Jonë” e cila një herë në javë nxirrte një suplement kulturor, plus faqes së përditshme, më vonë “Albania”, të konkurruara prej vetë natyrës së tyre nga gazeta “Drita”  dhe “Zëri i Rinisë”, krejtësisht të transformuara pas rënies së komunizmit. Kjo e fundit gjatë viteve ‘93-‘95 kur drejtohej nga Mark Marku e Agron Tufa, shfaqej si adresa më e kërkuar kulturore për intelektualët dhe shkrimtarët tanë me rubrikën e saj “Kontrapunkt”.

Pas vitit 1997, deri nga fillimi i viteve 2000, u ndie një tkurrje, ndonëse jo drastike, e prezencës kulturore e cila ende zinte një vend të caktuar te gazeta “Shekulli”, më e madhja e kësaj periudhe. Më vonë, edhe këtu reduktimi vihej re, e bashkë më të edhe fati i vetë të së përditshmes që u mbyll. Ekspozeja   e dhjetëvjeçarit 1990-2000 tanimë duket vetëm një kujtim i së shkuarës. Shumë prej këtyre organeve janë mbyllur, disa janë transformuar e të tjera jua kanë zënë vendin.

Sot vetëm gazeta “Panorama” ruan në mënyrë serioze faqen e saj të Kulturës, ndoshta edhe prej këmbënguljes prej murgu të Alma Miles që i jep vlerë gazetarisë kulturore. Një tjetër gazetare cilësore, Elsa Demo, që e kishte të vërtete raportin me librin dhe ngjarjet kulturore është larguar nga shtypi i shkruar pas shumë vitesh. Duket si sakrificë gazetaria kulturorë në këto kohë, jo si nevojë.

Nëse bëjmë një eksperiment, ku për një javë marrim të gjitha gazetat tona të përditshme dhe hulumtojmë faqet e tyre kulturore do pësojmë një zhgënjim që nuk mbushet. Letërsia, arti, me derivatet e tyre, apo njerëzit që i bëjnë ato, nuk janë askund. Në vendin e tyre shohim vetëm përkthime të rëndomta nga interneti, sensacione vulgare nga personazhe plastike me emra xhungle. Te shtypi shqiptar është vrarë në përgjithësi pasioni për kulturën. Një recension për një libër gati konsiderohet një qokë. Kudo dëgjon që të tilla shkrime lexohen pak, klikohen gati aspak. Duket sikur logjika ekonomike e reklamave të fton drejt analfabetizmit.

Nëse ende tek-tuk ndokund ka ravgime e zukama kulturore, tentohet që për to të harxhohet shumë pak, të rekrutohen gazetarë pa përvojë për të cilët kultura është çështje e një rroge të vogël mbijetese dhe jo e një pasioni të madh që ndikon në cilësinë e jetës shoqërore. Qeveria apo Opozita, të tjerë që me deomos duan të bëhen të njohur vetëm nëpërmjet aksionit apo retorikes politike, bëjnë presion të vazhdueshëm, për t’u shfaqur me fotografi, me tekste, kumte, mesazhe, intervista dhe shtypi është dorëzuar para kësaj trysnie apo “kapjeje” për shumë arsye. Po ashtu, edhe shoqëria e cila vihet përballë alternatives së “bukës së gojës” apo vendit të punës, e ka pranuar këtë primat, madje është ajo që e kërkon, sado që rreket të shfaqet si refuzuese e zemëruar.

Përsa kohë politika investon te ulja e nivelit kulturor të qytetarëve në shtetin e tyre, ajo e ka më të lehtë përmbushjen e qëllimit të saj kryesor që është të shfaqet si elita e vetme dhe përcaktuese e shijeve dhe trendeve, e karakteristikave të etikës dhe të moralit, të standardeve institucionale e kushtetuese, të zhillimit ekonomik, teknologjik e të vetë dijes. Ndjellja e injorancës, investimi gradual në të është një terren pjellor për frikën si aleate logjike e çdo forme totalitarizmi dhe despotizmi.

Por ajo që bie në sy, sigurisht për keq, është hapësira që shtypi shqiptar u jep personazheve më kriminalë të diktaturës dhe kujtimeve të tyre. Pothuaj çdo ditë ata janë mes nesh. Për ta nuk mungon mikrofoni, nuk mungon hapësira teksa flitet pak ose aspak për viktimat e tyre. Një tendencë relativizimi nëpërmjet prezencës, shfaqjes, dialogut vihet re pa mundim. Më shpesh gjejmë një xhelat burgjesh se një shkrimtar, më kureshtar na përcillet një ish-prokuror i tiranisë se një disident, më babaxhan e moralist një hetues sesa një klerik. Një ndërrim rolesh në planin etik, për rastësi apo për qëllim, po i përcillet lexuesit shqiptar me aksiomën se ai këto kërkon më shumë. Kultura e krimit nuk mund e nuk duhet të zëvendësojë kulturën e vërtetë.

Nëse bëjmë një ekskursion leximi në disa gazeta të rëndësishme europiane e amerikane, aty do të gjejmë të plota ngjarjet, fenomenet dhe individët që i japin kuptim nocionit të kulturës. Në këto prestigjioze janë të rekrutuara shkrimtarë e kritikë me emër si interlekutorë mes librit dhe lexuesit, apo artit në përgjithësi dhe konsumatorit të tij. Atje disa gjëra të shenjta nuk janë bërë profane, ndërsa te ne duket se gjithçka profane të ofrohet si e shenjtë. Kur një shkrimtar struket, idiotët zënë vendin bosh.

Next Post
Gjuzi me mendjen tek Thaçi: Duhet të jemi të shqetësuar. Ruçi: Zgjidhe punët e Shqipërisë, të ngeli Ballkani

Gjuzi me mendjen tek Thaçi: Duhet të jemi të shqetësuar. Ruçi: Zgjidhe punët e Shqipërisë, të ngeli Ballkani

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

LAJMET E FUNDIT

Senatori amerikan: Hudhra kineze përbën rrezik për sigurinë kombëtare

Senatori amerikan: Hudhra kineze përbën rrezik për sigurinë kombëtare

December 9, 2023
BE i jep dritën e gjelbër Hungarisë, e financon me rreth 1 miliard euro

BE i jep dritën e gjelbër Hungarisë, e financon me rreth 1 miliard euro

December 9, 2023
Sulme shtëpi më shtëpi në Gaza, intensifikohen luftimet, dështon lirimi i pengjeve nga Hamasi

Sulme shtëpi më shtëpi në Gaza, intensifikohen luftimet, dështon lirimi i pengjeve nga Hamasi

December 9, 2023
Përplasje mes bandave në Meksikë: Të paktën 11 viktima, mes tyre edhe qytetarë

Përplasje mes bandave në Meksikë: Të paktën 11 viktima, mes tyre edhe qytetarë

December 9, 2023
Arrestohet zyrtari në Kosovë, dyshohet se pastroi mbi 1 milion euro

Arrestohet zyrtari në Kosovë, dyshohet se pastroi mbi 1 milion euro

December 9, 2023
Dështon rezoluta e Këshillit të Sigurimit të OKB për të kërkuar armëpushim në Gaza, shkak vetoja e vënë nga SHBA

Dështon rezoluta e Këshillit të Sigurimit të OKB për të kërkuar armëpushim në Gaza, shkak vetoja e vënë nga SHBA

December 9, 2023
“Vrasja e Liridonës ka shumë mistere”, ambasadori suedez: Po punojmë me autoritetet e Kosovës për hetimet

“Vrasja e Liridonës ka shumë mistere”, ambasadori suedez: Po punojmë me autoritetet e Kosovës për hetimet

December 8, 2023
Arrestimi i “baronit të kokainës”, dalin detajet, çfarë u gjet në banesën ku strehohej i shumëkërkuari Gëzim Çela

Arrestimi i “baronit të kokainës”, dalin detajet, çfarë u gjet në banesën ku strehohej i shumëkërkuari Gëzim Çela

December 8, 2023
“Lufta duhet të ndalet”/  Shefi i OKB-së: Kërcënimi me armë bërthamore, i pajustifikueshëm

Gaza në pikën e thyerjes/ Guterres: Brutaliteti i Hamasit nuk e justifikon “ndëshkimin kolektiv” të palestinezëve

December 8, 2023
Shpenzimet marramendëse të Jamie Foxx për dekorimet e shtëpisë

Shpenzimet marramendëse të Jamie Foxx për dekorimet e shtëpisë

December 8, 2023
Sulm me raketa ndaj ambasadës amerikane në Irak, nuk ka të lënduar

Sulm me raketa ndaj ambasadës amerikane në Irak, nuk ka të lënduar

December 8, 2023
Cilët janë sektorët më të korruptuar në Shqipëri sipas qytetarëve

Cilët janë sektorët më të korruptuar në Shqipëri sipas qytetarëve

December 8, 2023
Për ata që derdhën lotë për dorëheqjen e Haradinaj

Një kongres i pamëshirshëm për të gjithë

December 8, 2023
Shtrenjtohen çmimet e”shportës”, ja sektori i ushqimeve që ‘zbraz’ xhepat e familjeve shqiptare

Shtrenjtohen çmimet e”shportës”, ja sektori i ushqimeve që ‘zbraz’ xhepat e familjeve shqiptare

December 8, 2023
“Fundi i trishtë”/ Policia jep detaje për arrestimin e Gëzim Çelës në Kosovë! Ishte shpallur në kërkim nga Interpol Tirana dhe Roma

“Fundi i trishtë”/ Policia jep detaje për arrestimin e Gëzim Çelës në Kosovë! Ishte shpallur në kërkim nga Interpol Tirana dhe Roma

December 8, 2023
Plagosja e policit gjatë ndeshjes së volejbollit, kërkohet ndërprerja e të gjitha aktiviteteve sportive në Greqi

Plagosja e policit gjatë ndeshjes së volejbollit, kërkohet ndërprerja e të gjitha aktiviteteve sportive në Greqi

December 8, 2023
Shkrumbohet plotësisht nga flakët banesa në Fier, ja çfarë dyshohet se shkaktoi zjarrin

Shkrumbohet plotësisht nga flakët banesa në Fier, ja çfarë dyshohet se shkaktoi zjarrin

December 8, 2023
Tenderi korruptiv në Ministrinë e Shëndetësisë, Apeli lë në burg inxhinierin “sekser”

Inceneratori i Tiranës, SPAK lëshon 15 urdhërarreste, zbulohen 4 prej emrave

December 8, 2023
Aksidenti/ Përplasen dy makina, 6 persona të plagosur, mes tyre edhe një vajzë 11-vjeçare

Aksidenti/ Përplasen dy makina, 6 persona të plagosur, mes tyre edhe një vajzë 11-vjeçare

December 8, 2023
Lista/ Asambleja votëbeson emrat e rinj të sekretariatit të PS-së

Lista/ Asambleja votëbeson emrat e rinj të sekretariatit të PS-së

December 8, 2023
JavaNews

  • Adresa: Rruga “Mihal Popi”, Pallatet 1 Maji, Shkalla 26, Apartamenti 5, Tiranë
  • Email: ja*********@gm***.com
  • Kontakt
  • Kreu
  • Rreth Nesh

© 2015 JAVA NEWS - Të drejtat mbi përmbajtjen mbrohen sipas etikës profesionale dhe ligjeve të Republikës së Shqipërisë.

No Result
View All Result
  • Politikë
  • Kronikë
  • Ekonomi
  • Bota
  • Sport
  • Kulturë
  • Opinion
  • Tendencë
  • Të tjera
    • Media në Tranzicion
    • Kosova
    • Editorial
    • Kuriozitete
    • Teknologji
    • Sociale
    • Horoskopi
    • Dossier
    • Shëndetesi
    • Exlibris
    • Intervistë
    • Kuzhinë
    • Në plan të parë

© 2015 JAVA NEWS - Të drejtat mbi përmbajtjen mbrohen sipas etikës profesionale dhe ligjeve të Republikës së Shqipërisë.

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In
WP2Social Auto Publish Powered By : XYZScripts.com