Nga Andrea Danglli
Labirinthi i lagjeve dhe terri i natës po ma vështirësonin gjetjen e vendit ku kisha parkuar makinën përgjatë mesditës. Ndonjëherë, gjetja e një vendi parkimi në Tiranë është më e vështirë se gjetja e një gjipëre në kashtë.
Munda të kujtoj veç se referencë ishte një kthesë e fortë pallatesh, një gjysmërrugë e shtruar me çakëll dhe dy kazanë plehrash që prisnin të zbrazeshin.
Tamam-tamam, këta të fundit më ndihmuan më tepër për t’u orientuar, ku heshtjen sunduese e prishi zemërata e një zëri burrëror i cili duke gërmuar në thellësinë e tyre çoç fliste dhe shante nëpër dhëmbë fatin e tij.
“Pthuu, as këtu s’paska gjë!”, dëgjoja ca mërmërima të gjata që vinin nga errësira. Një moment, instinktivisht frenova hapat dhe hodha shikimin nga koshat ku mes tyre një zotëri kishte zhytur kokën dhe po gërmonte për të gjetur ndonjë mbetje metalike, të cilën në fund të ditës mund ta konvertojë në kafshata buke për vete apo fëmijët. Mbase edhe ndonjë gotë alkool, këtë se di me saktësi.
Ajo që më tërhoqi kureshtjen, ishte fakti se ndryshe nga herët e tjera, ai sot nuk kishte gjetur kanoçe boshe, as shishe të qelqta dhe as mbetje hekuri si zakonisht, por… libra.
“Ç’ke që shef merr çun? Ene ti do me marr içik parfum kazoni nga ky që hudh un?!”, -mu drejtua mesoburri duke shkundur fletët e librave sikur mes tyre do të ishte fshehur ndonjë çek i majmë sheikësh.
Mbase kjo ishte ëndrra apo nevoja e tij e ditës. Edhe pse era e fortë më shponte mushkërinë, sërish kureshtja për të ditur titujt e librave dhe autorët e tyre, ishte më e madhe se dëshira për të vazhduar rrugën drejt automjetit. I drejtova një përshëndetje dashamirëse dhe u afrova ngadalë për te gjetjet e tij.
Vërtetë, ishin shumë libra të lexuar dhe të palexuar që ishin hedhur rrëmujshëm. Mes mbetjeve të ndyta, mua më dukej sikur nga ata tituj reflektohej një dritë e forte si të ishin diamante të gjendura mes baltës dhe llumit pranë ndonjë shkëmbi vullkanik.
Sytë u shigjetuan mbi një kapak ku shkruante “Katedralja e Parisit”, diku tjetër shënohej “Fan S.Noli-Vjersha të zgjedhura”, pak më tej “Antologji e Faik Konicës”, etj.
Në atë moment, më ngjau sikur të gjitha vargjet, fjalët dhe shkronjat e Nolit më përshkuan rrufeshëm qelizat e trurit. Nga ana tjetër, ironia dhe fjala e mençur e Konicës, mu bë si litar në grykë gati për të më zënë frymën.
Pavarësisht ndjenjës së keqardhjes që të pushton kur sheh një njeri që gërmon në mbeturina, të shohësh libra të hedhura, të shkelura, të përdhosura dhe të ndotura, është një keqardhje e dyfishtë.
Nëse për skena si të parat fatkeqësisht kemi fituar një farë “imuniteti”, “gjenociti” që po i bëjmë kulturës sonë çdo ditë, është aq i fortë sa pasojat shkatërrimtare do të ndjehen brez pas brezi. Më saktë kanë nisur të ndjehen.
“Ka edhe të tjera, a do me i nxjerr që t’i shofësh? Po nuk shiten kto merr jo, të ishte no nji shufër bakri, ai e ka lekun sot. Këto as hahen dhe as pihen”,-vazhdoi të fliste më tej burri pak i kërrusur, ca nga mosha e ca nga varfëria.
“Mos u dëshpëro”-i thashë, -“Disa nga këto që ke gjetur do të t’i ble unë, me kusht që t’i nxjerrësh nga kazani dhe pasi t’i pastrosh mirë, t’ua japësh njerëzve që kanë nevojë për to”.
U duk sikur nuk më kuptoi ose ishte skeptik mbi atë çka i thosha. U përpoqa t’ja shpjegoj sërish edhe njëherë me fjalë disi më të thjeshta, por biseda kaloi direkt te pagesa dhe nuk e zgjata më me këshilla librash që në fund të fundit jo të gjithë duan t’i dëgjojnë, sidomos në situatën e tij që është mëse e mirëkuptueshme.
I dhashë disa të holla brenda mundësive dhe në këmbim mora pas premtimin e tij se do të nxirrte librat nga kazani, dhe pasi t’i pastronte me kujdes do t’i vendoste në një vend të dukshëm për ata që ishin të interesuar t’i merrnin.
Mbase kjo nuk qe plotësisht zgjidhja e duhur, por ai ishte mendimi i parë që më erdhi në atë moment. Nga mimika dhe nga vështrimi i hutuar mbi kartëmonedha, mu duk se “akrologu i mesnatës”, ende nuk po e besonte që librat blihen. “Unë s’di me lexu se katër klas shkoll na ka dhon baba, aq men kishim”, -më rrëfeu pasi dakordësuam marrëveshjen tonë të fjalëve.
Fill pasi i shtrëngova dorën e ashpër dhe të nxirrë nga puna, Nolin dhe Konicën vendosa t’i marr me vete pasi më dukej sikur braktisjen që po i bëja në mes të mbeturinave, njëri do ta vajtonte përmes elegjisë dhe tjetri do ta përqeshte përmes fjalës.
Koshat ku shënohej “letër, metal, plastike”, i lashë pas edhe pse Bashkia Tiranë, fatkeqësisht duhet të shtojë edhe kategorinë libra ose… thesar. E ç’është thesari në vetvete? Ky ishte mendimi që më shoqëronte teksa hidhja hapat i menduar.
Edhe pse nga përrallat dhe filmat vizatimore jemi mësuar ta përfytyrojmë si shpellë ari, apo si sënduk piratësh, thesari është edhe poezi, një libër apo një bibliotekë.
Ky lloj thesari mund të gjendet kudo, madje edhe në kazanë plehrash ku për t’ja kuptuar vlerën mjafton ta dashurosh leximin.
Po ç’është ky “gjenocid” ndaj librit që kemi ndërmarrë?! Ç’është kjo marrëzi, kjo shpërfillje, kjo urrejtje, kjo përbuzje?!
Pse po largohemi aq shumë prej tij sikur mbart ndonjë mallkim apo transmeton ndonjë sëmundje vdekjeprurëse?!
Pse nuk lexojmë më?! Si do t’i edukojmë fëmijët tanë nëse ne instrumentin kryesor të vlerave e flakim nëpër kazanë plehrash?!
A ka mëkat më të madh se ky që po i bëjmë dijes duke e përndjekur dhe përzënë dhunshëm nga jeta jonë?! Mos vallë ai që e hedh librin në kazan, një ditë përfundon duke e kërkuar aty?
Pas këtyre pikëpyetjeve që më kanalizoheshin në koren e nxehtë të kokës, nuk munda të mendoja më. As për fatin që do të kishin librat në kazan të cilat shpresova t’i shoh sërish ditën tjetër në stolat e kryeqytetit. Vijova të zvarris këmbët njëra pas tjetrës drejt makinës, ku në fund të rrugës një dritë e vogël pulsonte mes errësirës. Sado e vogël ajo ishte aty. Vazhdova ta ndjek!
