Shqiptarët, sipas një raportit të Bankës Botërore, kanë diversitet të lartë gjuhësor, pavarësisht se gjuha zyrtare në vend është shqipja, vetëm një.
Ndryshe nga vendet e ndryshme që kanë shumë gjuhe zyrtare, si dhe bashkë me to, veçori të tjera, BB thekson se probabiliteti që dy njerëz të zgjedhur rastësisht të flasin gjuhë të ndryshme, është në nivele mesatare.
Ndryshe, nga vende si Kenia në Afrikë që ky probabilitet është i lartë, duke marrë në konsideratë morinë e gjuhëve që zotërojnë dhe sërish ndryshe, nga vendet e Amerikës Latine, që kanë probabilitet të ulët. Një pikë që theksohet për vende si Shqipëria, është se në komunitetet me një grup dominues gjuhësor, zgjedhja e asaj gjuhe për mësimin e gjuhës amtare mund të margjinalizojë fëmijët e pakicave.
Gjetje të tjera të raportit:
Aftësia e rritur nga të mësuarit për të lexuar në gjuhën amtare mund të përkthehet në aftësi më të madhe në një gjuhë të dytë. Prindërit dhe krijuesit e politikave arsimore ndonjëherë kundërshtojnë mësimin e gjuhës amtare me arsyetimin se gjuha amtare nuk është një gjuhë praktike për tregun e punës. Megjithatë, në Afrikën e Jugut, nxënësit e arsimuar në gjuhën e tyre amtare në notat e hershme në fakt u kryen më mirë në aftësitë e anglishtes në notat e mëvonshme. Po ashtu, në ndërhyrjet pilot në Malavi dhe Filipine, nxënësit e udhëzuar në gjuhën e tyre amtare gjithashtu performuan më mirë në leximin në gjuhën angleze më vonë. Nga ana tjetër, rezultatet nga një program i gjuhës së parë në Kenia nuk tregojnë rezultate më të mira në gjuhën e dytë krahasuar vetëm me një program të shkrimit të gjuhës së dytë (edhe pse programi zgjati vetëm një vit).
Por në vendet me shumë gjuhë, mësimi i gjuhës amtare mund të jetë shumë e madhe për t’u zbatuar dhe një “mospërputhje” e gjuhës mund të rezultojë që nxënësit të lënë pas. Filipinet flasin më shumë se 180 gjuhë të ndryshme, kenianët flasin më shumë se 70, dhe peruan flasin gati 100. Në 98 vende të botës, shansi që dy individë të zgjedhur rastësisht flasin të njëjtën gjuhë amtare është nën 50 për qind.
Në Kenia, nxënësit në klasat e hershme kishin një nxënie më të lartë të leximit kur mësuesit e tyre kishin trajnime dhe materiale në mësimin e gjuhës amtare. Nxënësit që merrnin pjesë në një projekt pilot në Filipine rurale, ku morën mësim në gjuhën e tyre lokale, treguan rezultate shumë më të larta të leximit dhe matematikës sesa studentët në shkollat tradicionale, të cilat përdorën gjuhën angleze dhe filipinase.
Në Etiopi, nxënësit e shkollave të prekura nga një reformë për të zbatuar mësimin e gjuhës amtare më vonë kanë më shumë gjasa të jenë në klasën e duhur për moshën e tyre. Ndonëse ndikimet e tyre të drejtpërdrejta ndikojnë tek ata, nxënësit që marrin mësim në gjuhën e tyre amtare kanë më shumë gjasa të ndjekin dhe vazhdojnë shkollën, siç tregohet nga të dhënat nga 26 vende.
Në komunitetet me një grup dominues gjuhësor, zgjedhja e asaj gjuhe për mësimin e gjuhës amtare mund të margjinalizojë fëmijët e pakicave. Në përgjithësi ka pak trajnim në mësimin e gjuhës amtare dhe materialet në dispozicion për mësimin e gjuhës amtare mund të jenë të kufizuara dhe me cilësi më të ulët se materialet në linguafranca. Në komunitetet me shumë gjuhë amtare, shkollat mund të ndajnë klasat sipas gjuhës amtare.
Udhëzimi për gjuhën amtare mund të jetë një përfitim i qartë për vendet me numër të kufizuar të gjuhëve amtare, siç është Burundi ose Haiti./monitor