Nga Inxh. Faruk Kaba
Duke lexuar shkrimin e një farë grupi të ashtuquajtur “Lobistët e Rrugës së Arbërit” dhe duke menduar një përgjigje për këta zhurmëtarë të pabesë, më shkoi mendja diku në mesin e viteve ’90. Sapo kisha rifilluar punë me biznesim tim privat, zyrën e projektimit. Ishte vjeshtë dhe një përmbytje e jashtëzakonshme kishte pllakosur zonën e Kurbinit në afërsi të Milotit. Argjinatura mbrojtëse e tij, veçanërisht në zonën e Fushë-Milotit, ishte çarë vende-vende dhe një telefonate nga strukturat e pushtetit vendor kishte kërkuar prezencën tonë, për të bërë të mundur projektet dhe zgjidhjet inxhinierike për rehabilitimin e saj. Në firmën tonë punonte dhe specialisti më i mirë i mbrojtjeve nga lumenjtë në vendin tonë. U nisëm sëbashku menjëherë në vend. Grupe njerëzish nga pushteti lokal dhe ai qendror, por jo vetëm, dominonin kudo, merrnin e jepnin urdhra e porosi ngado. Duke vizituar argjinaturën e dëmtuar (për fat të keq edhe nga dora e njeriut), takojmë një prift të Komunitetit të Sant’Egidio. Kishte ardhur me një ndihmë jo të vogël për atë kohë, prej rreth 100 mijë dollarësh, për të ndihmuar fshatarësinë e dëmtuar rëndë nga vërshimet e lumenjve. Ecëm një copë rrugë nëpër argjinaturë, shkëmbyem disa mendime në mënyrë shumë miqësorë dhe kur e pyetem se si e ndjente veten këtu në Shqipëri, u kthye dhe na tha: “Shikoni, kam qenë dhe kam dorëzuar ndihma në mbi 100 vende të botës, por vetëm këtu (në Shqipëri) më ka ndodhur që të sjell ndihma e të më kërkojnë edhe llogari.” Qeshem, por në të njëjtën kohë e ndjeva veten keq. Pse jemi kështu ne? Mos vallë është sjellje e njerëzve të pa-emancipuar?….. dhe provincialë?
Kaq për “lobistët” e Rrugës së Arbërit, të cilët në fakt meritojnë një dackë shembullore.
Tani, për lexuesin edhe të revoltuar me të drejtë, por që nuk i njeh të gjitha detajet: Së pari, propozimi për ndërtimin e një bajpasi në tunelin kryesor të rrugës së Arbrit, është bërë nga unë, autor i rrugës së shumë pritur dhe autori i këtij shkrimi, drejtuar autoriteteve zyrtare, nga të cilët nuk kam marrë ende një përgjigje. Nuk është aspak e vërtetë që kjo është iniciativë e Qeverisë. Ç’është e vërtetë është e vërtetë! Sajesat që për më tepër marrin dhe erë politike, duket se synojnë më tepër nxitjen e ndjenjat e lexuesve për t’i shfrytëzuar më pas për protagonizëm të pamerituar.
Së dyti, unë e kam shpjeguar edhe më parë se propozimi “cinik” kinez, me një ofertë financiare katastrofike dhe të tej zgjatur në terma kohorë, më detyroi t’i drejtohem autoriteteve përkatëse shtetërore, me një propozim shumë racional. Madje, para se të ndërmerrja këtë nismë, kam marrë edhe mendimin e Shoqatës “Bashkësia Dibrane” (Shoqata e vërtetë që përfaqëson Dibrën dhe Dibranët) duke gjetur mbështetjen e tyre të plotë. Arsyeja është e thjeshtë: me minimumin e mundshëm të investimit (vetëm 75 milionë euro) dhe kohës, të mundësohet ndërtimi dhe rruga të vihet në shfrytëzim (për 15 deri 18 muaj). Edhe sikur të fillojë ndërtimi i rrugës në këtë moment që flasim (përfshi tunelin), do të duheshin 3 vjet. Ndërkohë, duke ndërtuar rrugën dhe bajpasin me një investim shumë modest, rruga hyn në shfrytëzim në më pak se dy vjet. Pretendimi se “propozimi i Kabës është i papranueshëm”, është në rastin më të mirë tregues i mos njohjes dhe injorancës sa i përket këtij projekti në tërësi. Por më shumë se kaq, duket se është veç se një sjellje cinike provinciale, që nëpërmjet kësaj vepre kërkon protagonizëm të pamerituar. Sigurisht pretenduesit nuk e dinë, që po të ishte se unë do të doja ta bëja rrugën pa tunel, si autori i kësaj vepre përfshi tunelin, mund ta kisha bërë që në fillim të studimit dhe projektimit të saj dhe askush nuk do të kish mundur ta ndryshonte. Madje gjatë procesit të studimit, shifrat (e kostos së ndërtimit dhe të dhënat e trafikut) e sugjeronin një gjë të tillë. Por unë me kurajë civile, me ndërgjegje qytetare dhe falë edhe mbështetjes së ish-ministrit të transporteve të asaj kohe, mora përsipër në fillim vitet 2000 projektimin e rrugës me tunel në Qaf Murrizë. Kjo është mëse e qartë dhe këtë e dinë edhe “lobistet” pa emër, por sulmi i tyre është i mirëmenduar.
Edhe një sqarim: tuneli i Murrizës në rrugën e Arbrit, është një tunel me një tub, por për fatin e mirë, ka mundësinë e një bajpasi (pasi edhe mund të mos ta kishte, nëse terreni nuk do ta lejonte). Sipas normave Europiane, nëse nuk ka mundësi bajpasi, nuk lejohet ndërtimi me vetëm një tub. Ky bajpas, në çdo rast do të duhet domosdoshmërisht të ndërtohet, qoftë për arsye të thjeshta shfrytëzimi (çdo aksident brenda në tunel bllokon të gjithë lëvizjen), qoftë për arsye të ndërtimit të shpejtë të veprës (në mënyrë që të mund të punohet nga të dy skajet e tunelit). Bajpasi vërtetë kalon në kuota të larta, 1325 metra mbi nivelin e detit (në një pjesë të shkurtër), por së pari, bajpasi presupozohet të shfrytëzohet vetëm përkohësisht, deri në ndërtimin e tunelit, dhe së dyti, rrugë të përhershme të ndërtuara në këto kuota, janë të shumta, madje edhe ne territoret fqinje. Zhurma e “lobistëve” ka një qëllim të fshehtë. Ata nuk i ha meraku i bajpasit; ata i ha meraku i protagonizmit dhe të të qenit faktor, pavarësisht nëse kanë argumente apo jo.