Portali dritare.net ka publikuar intervistën e plotë me gazetarin amerikan Guy Lawson mbi Gërdecin, autor i librit “Armët dhe çunat”, për të cilin po bëhet edhe një film nga Hollivudi.
“Është pritur shkëlqyeshëm nga kritika dhe ka frymëzuar prodhimin e një filmi në Hollivud që do dalë në gusht, me regji nga i njëjti person që ka bërë serinë The Hangover. Skenari tregon një histori paksa ndryshe, por ka Shqipëri brenda dhe besoj do të jetë një moment emocionues edhe për Shqipërinë” – thotë Lawson në intervistën e mëposhtme.
Ministrja e Mbrojtjes, para pak kohësh, ia sugjeroi librin tuaj anëtarëve të tjerë të Parlamentit…
Unë shpresoj se ajo iu është referuar nevojës për t’i bërë zyrtarët qeveritarë përgjegjës për korrupsionin e tyre. Ju keni një sistem qeverisës të korruptuar dhe të thyer, se zyrtarët nuk kanë mbajtur ndonjëherë përgjegjësi për aktet e tyre, përfshirë këtu edhe vrasjen e dhjetëra njerëzve në një shpërthim, që është përshkruar në këtë libër.
A mendoni se ajo mund të bëjë më shumë sesa të sugjerojë librin tuaj?
Do të doja të shikoja më shumë veprim. Unë jam mik me një zyrtar i cili është i përfshirë në qeverinë e Edi Ramës. Me miqësi nuk dua të them mik i ngushtë sepse vetëm një herë e kam takuar, por kur Edi Rama ishte në opozitë u bë shumë zhurmë që të bëheshin hetime për çështjen AEY dhe hetime për shpërthimin që vrau kaq shumë njerëz. Duke parë korrupsionin që ishte kaq shumë i përhapur gjatë asaj kohe dhe duke parë kontratën me Departamentin Amerikan të Mbrojtjes, nuk po shoh të jetë bërë ndonjë gjë.
Kështu që do të thosha se ministrja më shumë se të sugjerojë librin, ajo në të vërtetë mund të marrë hapa për të bërë përgjegjës zyrtarët për atë që ndodhi. Vetëm nëse bëni diçka e tillë, nëse thyeni këtë zinxhir korrupsioni, mund të filloni të përparoni vërtetë drejt një qeverie demokratike të përgjegjshme.
Si mendoni se mund të rihapet hetimi për Gërdecin?
Mendoj se duhet të rihapin hetimin për vdekjen e Kosta Trebickës, duhet kërkuar tek natyra e asaj që shkaktoi shpërthimin e rezervave të municionit. Mendoj se duhet bërë një hetim i plotë dhe i drejtë, jo kërkesa për konsiderata të veçanta dhe imunitete, dhe me prokurorë të cilët në fakt nuk përmbushën detyrat e tyre.
Çfarë dini ju për vrasjen e Kosta Trebickës?
Di që Kosta Trebicka vdiq në rrethana shumë të dyshimta, di se nuk ka pasur kurrë ndonjë hetim apo përpjekje reale dhe të sinqertë për të gjetur se çfarë ndodhi në të vërtetë. Unë di se ai kishte zemëruar shumë zyrtarë të lartë, duke përfshirë edhe Kryeministrin në atë kohë, Ministrin e Mbrojtjes dhe shumë njerëz të tjerë brenda njësive të krimit të organizuar që rrethojnë qeverinë shqiptare.
Pra, kishte shumë armiq atje dhe shumë armiq të tjerë në qeverinë amerikane, në Ambasadën Amerikane në Tiranë dhe Departamentin e Drejtësisë në Majemi. Ai kishte zemëruar shumë njerëz. Pra, ideja se makina e tij papritur u përmbys dhe ai vdiq në një “aksident”, fakti se kurrë nuk u bë një hetim dhe se familjes së tij, me aq sa di unë, i është kërkuar të heqin dorë, pak a shumë kërcënuar, më bëjnë të mendoj se ku ka tym, ka zjarr, ose të paktën ka sugjerim për zjarr.
Po “çunat” ku janë tani? Ku është Diveroli?
Diveroli është jashtë burgut tani. Ai është i angazhuar në një sërë luftërash ligjore në përpjekje për të marrë disa pará që ai beson se qeveria e Shteteve të Bashkuara i detyrohet. David Packouz, i cili ishte bashkëpunëtor i tij, ka filluar një biznes. Ai ka shpikur një pajisje, një makineri baterie të quajtur BeatBuddy. Alex Podrizki, i treti, po përpiqet të marrë jetën e tij në dorë, sepse siç mund ta imagjinoni, kur ke një dënim federal për mashtrim, bëhet më e vështirë për të gjetur një punë për të ecur përpara me jetën.
Qeveria nuk i provoi kurrë deklaratat që përmbante artikulli i New York Times, ku thuhej se municionet që vinin nga Shqipëria ishin të vjetra dhe nuk funksiononin. Kjo gjë nuk është vërtetuar kurrë sepse në fakt nuk ishte kështu. Kjo ishte në thelb një ndjekje penale politike, sepse qeveria ishte e sikletosur me cilësinë dhe natyrën e municioneve që po blinte, edhe pse e dinin se çfarë po merrnin.
Do thosha se Alex dhe David, dhe jam i bindur edhe Efraim, janë të mërzitur me faktin se jeta e tyre është dëmtuar, në thelb për arsye politike. I pandehuri i katërt në ndjekjen penale është një burrë i quajtur Ralf Merrill, i cili ishte financieri. Ai ishte një burrë i vjetër, më shumë një biznesmen, ai sapo doli nga burgu gjithashtu. Ai ka qenë i detyruar të falimentojë dhe gjithë puna e jetës së tij është çuar dëm.
A jeni në kontakt me ta? A e kanë lexuar ata librin?
Po, jam në kontakt me tre prej tyre. Kam qenë në kontakt edhe me Efraim Diverolin, por nuk kam folur me të qysh kur doli nga burgu. Po, ata e kanë lexuar librin. Mendoj se të gjithë ndjehen të shpaguar, sepse historia deri më sot ka qenë e shtrembëruar nga New York Times, politikanët dhe prokurorët.
Një nga gjërat që është fyerje për Shqipërinë është ajo çfarë u tha, se këto municione janë të këqija sepse vijnë nga Shqipëria, kjo nuk është e vërtetë. Municionet punonin, bënë atë që duhej të bënin. Për fat të keq, jam i sigurt se tani ato municione po përdoren sot nga talebanët kundër forcave të NATO-s në Afganistan dhe ndoshta edhe në Siri. Por kjo është një tjetër histori.
Pra, ata të gjithë e kanë lexuar librin dhe mendoj se ndjejnë që më në fund patën shansin për të treguar të vërtetën.
Mihal Delijorgji gjithashtu ka dale nga burgu dhe ka marrë nje leje ndërtimi. Që do të thotë se jeta ende vazhdon për ata që mbetën gjallë.
Po, jeta përfundoi për të gjithë ata që u vranë në atë shpërthim, përfshirë gra e fëmijë. Tragjedia më e madhe, them unë, është se jeta vazhdon e pandryshuar në Shqipëri, njerëzit nuk kanë shansin të kenë zyrtarë që mund t’i përfaqësojnë ata me ndershmëri dhe zyrtarë që duhet të mbajnë përgjegjësi.
Djali i ish kryeministrit Berisha përmendet kudo ne librin tuaj. Por çfarë faktesh gjetët ju për përfshirjen e tij?
Prandaj them se ju duhet një hetim, për të zbuluar këtë gjë. Djali i ish Kryeministrit u takua me çunat kur ata ishin në Shqipëri, për të rregulluar shpërndarjen dhe ripaketimin e këtyre municioneve me një çmim që ishte dyfish i çmimin që qeveria shqiptare po i merrte. Qeveria shqiptare po i shiste municionet rreth 2 cent, për një kompani tjetër për rreth 4 cent, dhe më pas çunat e blinin për rreth 8 cent. Pra, çfarë ndodhi me ato pará?
E pra, implikimi është i qartë se djali i Kryeministrit, ndoshta edhe vetë Kryeministri, sigurisht Ministri i Mbrojtjes dhe zyrtarë të tjerë, po përfitonin paratë, të cilat i dërguan në një kompani në Qipro dhe më pas u zhdukën.
Sa e informuar ishte Ambasada Amerikane në Tiranë në lidhje me Gërdecin?
Ata deklaruan se nuk kishin dijeni dhe kjo është një deklaratë qesharake dhe e turpshme. Qeveria e Shteteve të Bashkuara në Shqipëri, ishte duke ndihmuar me një plan zhvillimi për çmilitarizimin e gjithë rezervave të armëve, përpara se Shqipëria të pranohej në NATO; ata dinin gjithçka rreth asaj që po ndodhte, sa i përket municioneve. Pra, ideja se për këtë situatë ata nuk dinin asgjë, është absolutisht absurde. Si çdo ekspert, dhe unë kam folur me ekspertë në Shqipëri në atë kohë, duke përfshirë edhe zyrtarë shumë të lartë, që më treguan se sigurisht ata e dinin se mund të ndodhte diçka e tillë. Dhe sugjerimi në librin tim është se ekziston mundësia që ata po mbyllnin njërin sy dhe mbase po bënin pará, të paktën disa prej tyre.
Ju jeni shprehur se keni zbuluar informacione eksplozive në lidhje me rolin e Ambasadës Amerikane në këtë çështje.
Kam implikime. Të gjitha këto dokumente sensitive dhe konfidenciale, që më janë besuar mua, tregojnë për bashkëpunimin me zyrtarë të cilët sigurisht kishin njohuri për marrëveshjen e municioneve, të cilat sigurisht implikonin Gërdecin.
A do t’i publikoni këto informacione?
Ato janë në libër.
Gjithçka?
Po, ke të drejtë, pothuajse çdo gjë. Ka disa gjëra që nuk janë të përfshira në libër.
A jeni i frikësuar për t’i publikuar ato?
Jo, unë mendoj se është e rëndësishme që të ketë një shtyp të lirë dhe nuk mund të kesh kurrë një shtyp të lirë, në qoftë se je i frikësuar. Arsyeja që nuk e botova është sepse ajo që përbën interes për lexuesin shqiptar, nuk përbën interes për lexuesin amerikan.
Cilat janë gjërat që ju nuk i keni publikuar në librin tuaj?
Ka dëshmi në këtë çështje që tregojnë për njohuritë e Ambasadës së Shteteve të Bashkuara në Tiranë në lidhje me origjinën e municioneve që AEY po blinte nga Kompania Shqiptare e Mbrojtjes, MEIKO. Ka pasur gjithashtu pretendime të bëra nga njerëz të brendshëm me njohuri serioze në lidhje me industrinë e armëve në Shqipëri, se zyrtarët amerikanë, kishin mbyllur njërin sy në lidhje me operacionin në Gërdec dhe shpërthimi që pasoi bashkë me zbulimin e këtij informacioni, do të dëmtonin potencialisht marrëdhëniet amerikano-shqiptare. Kjo është arsyeja pse ajo u mbajt konfidencial. Ekziston mundësia që një hetim serioz mund të zbulojë aktivitetet e Ambasadës së Shteteve të Bashkuara në Tiranë në atë kohë, në lidhje me Gërdecin, që mund të dëmtojë marrëdhëniet midis dy vendeve. Dhe kjo është e vërteta; populli shqiptar meriton të vërtetën. Ato familje që humbën të dashurit e tyre, meritojnë të vërtetën. Fshehja e së vërtetës nuk i bën mirë askujt.
A mendoni se njerëzit do ta kenë të vërtetën një ditë?
Pyesni Edi Ramën.
