E vendosur në Gadishullin Ballkanik, Shqipëria ka qenë një udhëkryq kulturash dhe qytetërimesh përgjatë shekujve, shkruan gazeta më e madhe kuvajtiane ”The Times”.
”E rrethuar nga ujërat e deteve Adriatik dhe Jon, në perëndim, dhe Alpet, Shqipëria kufizohet me Malin e Zi, Kosovën dhe Maqedoninë e Veriut në veri dhe lindje, dhe me Greqinë më të madhe në jug të saj.
Historia është një dëshmitare e heshtur e pushtimeve që kanë shënuar këtë vend të vogël gjatë të kaluarës së tij të trazuar. Fillimisht nga Perandoria Romake dhe më pas nga Perandoria Bizantine, Veneciane dhe Osmane, vendi që nga shpallja e pavarësisë në 1912, ka qenë në periudha të ndryshme një shtet i pavarur, një principatë, një mbretëri dhe një republikë deri në pushtimin në 1939 nga Italia dhe më vonë Gjermania. Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, Shqipëria u bë një shtet komunist i izoluar dhe represiv deri në vitin 1991, kur u bë përsëri një republikë demokratike.
Pavarësisht nga e kaluara e saj e pasur dhe me histori, Shqipëria sot ofron shumë më tepër sesa objekte historike dhe artefakte arkeologjike. Ajo është gjithashtu ndër vendet më të mira për t’u vizituar.
Shtëpia e ikonës së bamirësisë dhe fitueses së Çmimit Nobel për Paqen, Nënë Tereza dhe heroit legjendar shqiptar të shekullit XV, Skënderbeut, i cili i rezistoi pushtimit osman, Shqipëria është një vend që mund ta vizitoni me një ritëm të qetë dhe të merrni kohë për të përvetësuar plotësisht kulturën dhe historinë e saj të pasur.
E pajisur me një klimë të qetë mesdhetare përgjatë vijës së saj bregdetare që krenohet me detet blu dhe bruz dhe plazhet e bukura dhe një klimë alpine në fshatrat e saj malore të veshur me dëborë, vizitorët në Shqipëri mund të shijojnë një nga rajonet më të gjera klimatike. Vizitorët mund të zhyten në ngrohtësinë e ujërave të Mesdheut, të shëtisin përgjatë rrugëve dhe rrugicave antike në qytetet dhe qytezat e tij të shumta ose të ecin nëpër shtigjet e shumta malore për pamje mahnitëse, të gjitha të paprishura nga globalizimi dhe në pjesën më të madhe të pandotura nga turizmi komercial.
E bekuar me mbi 300 ditë me diell në një vit, vendi llogaritet se ka më shumë ditë me diell në një vit se çdo vend tjetër evropian. Vendi mund të jetë një kënaqësi për t’u vizituar në çdo kohë të vitit, por më shumë në vjeshtë dhe pranverë. Në vjeshtë, pemishtet flakërojnë nga portokallia e ndezur e hurmave dhe ngjyrat më të ftohta të agrumeve, ndërsa në pranverë lulet e mollëve dhe qershive mbulojnë anë të rrugëve me lulet e tyre të tonifikuara pastel. Ndërsa në shtator dhe tetor është ende mjaft ngrohtë për të notuar në bregdetin jugor, mbrëmjet e gjata të pranverës janë një kohë e mirë për të shijuar kafenetë në tarracën dhe trotuaret që janë të kudogjendura në të gjithë vendin.
Plazhet, gjiret dhe limanet
Shqipëria bregdetare shtrihet përgjatë një brezi të ngushtë prej rreth 10 deri në 30 kilometra të gjerë përgjatë gjithë bregdetit shqiptar prej më shumë se 600 kilometra përballë detit Adriatik dhe Jon. Vija bregdetare që kufizohet me detin Adriatik zgjat rreth 450 kilometra, e ndërthurur me shumë plazhe tërheqëse, ndërsa vija bregdetare e thyer përballë detit Jon me shkëmbinjtë e tij të lartë ofrojnë gjire dhe limane të izoluara, që janë të vështira për t’u arritur, por që ofrojnë një privatësi dhe vetmi, që po zhduket gjerësisht diku tjetër.
Liqene dhe parqe
Liqenet e lashtë me specie unike që kanë qenë rreth e rrotull për miliona vjet, dhe zona të gjera parku që ofrojnë pamje të pashoqe dhe izolim të qetë, theksojnë çdo vizitë në këtë vend.
Liqeni i Shkodrës
Liqeni më i madh në Ballkan, Liqeni i Shkodrës shtrihet në kufirin midis Shqipërisë dhe Malit të Zi. Është relativisht i cekët dhe ushqehet nga shumë lumenj të ndryshëm si dhe nga burime, duke e bërë atë mjaft të larmishëm në jetën e tij ujore, me lloje të ndryshme të krapit dhe troftës në ujërat e tij.
Liqeni i Ohrit
I ndarë midis Shqipërisë dhe Maqedonisë në pjesën juglindore të Shqipërisë, Liqeni i Ohrit është jashtëzakonisht i thellë dhe ushqehet kryesisht nga burimet rreth skajit të liqenit dhe në dyshemenë e tij. Mbi liqenin e Ohrit shtrihet liqeni i Prespës, i cili dallohet për vetminë dhe peizazhet e bukura. Këta dy liqene janë gati katër milionë vjet të vjetër dhe në to kanë evoluar lloje unike peshqish, mes tyre edhe korani i shijshëm dhe belushka.
Parku Kombëtar i Llogarasë
Ky park ndodhet 40 kilometra në juglindje të Vlorës në kufirin midis detit Adriatik dhe Jon. Parku fillon në 470 metra mbi nivelin e detit dhe ngjitet në 2018 metra. Pranë majës së Qafës së Llogarasë, vizitorët mund të vërejnë pemë në formë të bukur të formuar nga rrymat e ajrit. Kërkoni pemën e njohur në vend si ”Pisha Flamur” që ndodhet buzë rrugës. Nga Qafa e Llogarasë mund të shihet qartë deti Jon. Parku konsiderohet si një nga atraksionet turistike më të vlefshme të Shqipërisë dhe ofron mundësi eko-turizmi, sporte ajrore, shëtitje dhe piknikë.
Me mbi një të tretën e territorit të Shqipërisë, afërsisht rreth një milion hektarë, nën pyll, vendi është shumë i pasur me florë. Në Shqipëri rriten rreth 3 000 lloje të ndryshme bimësh, shumë prej të cilave përdoren për qëllime mjekësore.
Qytetet dhe kështjellat
E zhytur në një histori shekullore, Shqipëria është e pasur me qytete të lashta, kështjella, mbetje arkeologjike dhe artefakte.
Antigonea
Qyteti antik i Antigonesë u themelua në vitin 295 para Krishtit nga Pirro, mbreti i Epirit, dhe u ndërtua në shekullin pasardhës ku kishte një vendbanim të mëparshëm ilir.
Emrin e ka marrë nga gruaja e parë e Pirros, e bija e mbretit të Egjiptit. Objektet e gjetura në rrënojat e qytetit antik dëshmojnë për pasurinë dhe historinë e tij të lashtë. Këtu u gjet edhe një statujë e vogël e bukur bronzi e Poseidonit, aktualisht e ekspozuar në Muzeun Historik Kombëtar të Tiranës.
Këto objekte dëshmojnë për lidhjen e qytetit me detin dhe me Amantia dhe qytetet e Gjirit të Vlorës. Gjatë gërmimeve në Antigonea u gjetën disa tempuj të vegjël të shekullit VI para Krishtit.
Butrinti
Qyteti antik i Butrintit është një nga qendrat kryesore arkeologjike të Shqipërisë dhe Ballkanit dhe mbrohet nga UNESCO si një sit i Trashëgimisë Botërore. Ndodhet në brigjet e liqenit të Butrintit, në jug të Sarandës, në kufi me Greqinë.
Emri i qytetit rrjedh nga një legjendë, sipas së cilës qyteti u themelua nga trojanët e arratisur pas djegies së Trojës nga grekët fitimtarë. Djali i mbijetuar i mbretit Priam, Enea, sakrifikoi një dem për perënditë, por kafsha nuk ngordhi shpejt dhe rendi drejt detit para se të ngordhte. Kjo u interpretua si një ogur i mirë dhe vendi u quajt Buthrotum ose “i plagosur”.
Qyteti i Butrintit ka shumë të ngjarë të jetë ndërtuar në shekullin III para Krishtit, në anën jugore të kodrës. Qyteti është i rrethuar nga një mur i ndërtuar në shekujt IV dhe III para Krishtit, me një sipërfaqe prej 11 hektarësh duke përfshirë një teatër, qendra tregtare dhe tempuj.
Muri nuk është pothuajse asnjëherë i drejtë, por me zigzage rrotullohet rreth qytetit, ndoshta një mënyrë për të rritur vlerën e tij mbrojtëse.
Bylisi
Themeluar në shekullin III para Krishtit si qytet ilir, Bylisi lulëzoi si qendër politike, ekonomike dhe kulturore e komunitetit. Qyteti drejtohej nga një këshill vjetor i nëpunësve civilë. Në 230-146 para Krishtit prezantoi monedha bronzi, të cilat së bashku me artizanatet e tjera të prodhuara nga punishtet e Bylisit ishin të njohura në të gjithë rajonin.
Katedralja e qytetit është një nga monumentet më të rëndësishme të qytetit antik dhe ka pësuar disa rikonstruksione. Dyshemeja para hyrjes është rregulluar në mozaikë të cilët përbëjnë sipërfaqen më të madhe mozaike të zbuluar deri më sot në Shqipëri.
Aty shfaqen motive dhe skena të ndryshme që pasqyrojnë jetën e përditshme të barinjve, peshkatarëve e të tjerë.
Korça
Qyteti kryesor i Shqipërisë juglindore, Korça është një qytet historik interesant me tradita të pasura kulturore dhe ndërtesa magjepsëse nga periudha osmane. Mbetjet arkeologjike nga epoka neolitike sugjerojnë se zona ka qenë e banuar vazhdimisht për 6 000 vitet e fundit, me përparim të rëndësishëm kulturor nga një periudhë në tjetrën.
Rajoni luajti një rol të rëndësishëm në zgjerimin e krishterimit bizantin në Shqipëri. Sot Korça përfaqëson një nga qytetet më të këndshme dhe të paprishur të Shqipërisë me një traditë unike.
Kruja
Ky është një nga qytetet me historinë më të pasur në Shqipëri. Është lehtësisht i aksesueshëm nga kryeqyteti pasi është vetëm 32 kilometra larg. Emri dhe kuptimi i Krujës lidhen me veprimet dhe veprimtarinë e heroit kombëtar shqiptar, Gjergj Kastrioti (Skënderbeu), i cili udhëhoqi luftën kundër pushtuesve osmanë në shekullin XV.
Kruja ishte kryeqyteti i Skënderbeut dhe kalaja e saj u kthye në një kështjellë të pathyeshme rezistence kundër kërcënimit osman, duke zmbrapsur sulmet turke për shumicën e 25 viteve duke u bërë kështu e famshme në Evropë.
Vlora
Porti i dytë kryesor i vendit pas Durrësit, qyteti i Vlorës ndodhet në pjesën jugperëndimore të vendit, në një zonë piktoreske përgjatë bregut të detit. Në Mesjetë, rajoni i Vlorës u bë objekt debati midis fuqive të ndryshme ndërkombëtare që donin të mbanin kontrollin mbi Shqipërinë.
Gjatë pushtimit osman ajo përfaqësonte një qendër të atij pushteti. Këtë e dëshmojnë edhe ndërtesat e shumta osmane të qytetit, si Xhamia e Madhe në qendër të qytetit, e ndërtuar në vitin 1542 nga arkitekti i famshëm turk Mimar Sinan.
Kalaja e Beratit
Kjo është një nga monumentet historike më masive në Ballkan, një kala e madhe me pamje nga lumi Osum. Kalaja është në formë trekëndore. Kur shikohet nga poshtë, kalaja duket si pjesë e kodrës. Kulla e brendshme e hyrjes është e ndërtuar me blloqe guri që i përkasin fortifikimeve ilire që datojnë në shekullin IV-II para Krishtit.
Maja e kodrës është e rrethuar nga një mur rrethues i jashtëm prej njëzet e katër kullash. Brenda kalasë ndodhen 14 kisha të cilat kanë kontribuar për ta bërë këtë kala shumë të famshme.
Kalaja e Gjirokastrës
Kalaja është një kala e madhe me një vendndodhje fantastike, me pamje nga e gjithë lugina e Drinos. Brenda kështjellës ndodhen Muzeu Kombëtar i Armëve, një burg dhe gjykata e ekzekutimit. Nga gërmimet janë gjetur sende të ndryshme qeramike dhe shtëpiake, si pjata dhe kupa, si dhe një mur antik, i cili dëshmon për vendbanimin që i përkiste shekujve IV dhe III para Krishtit.
Pas daljes nga kalaja, vizitorët ecin përgjatë një rruge në të dyja anët e së cilës ka 200 shtëpi prej guri. Në brendësi të kalasë ndodhet edhe Xhamia e Pajazut Khan. Në veri është tregu i vjetër, i quajtur Tregu i Kalasë, me 40 dyqane. Tregu ka dy porta, të cilat mbyllen në mbrëmje.
Kalaja e Ali Pashë Tepelenës
Kalaja e Tepelenës është një vendbanim i lashtë ilir i vendosur në mënyrë strategjike në kryqëzimin e rrugëve përgjatë lumenjve Vjosa dhe Drino. Kalaja u shkatërrua gjatë rrethimit turk në 1492 dhe vetëm disa rrënoja kanë mbetur në pjesën veriore.
Më pas kalaja u rindërtua nga turqit dhe aktualisht ruhet në gjendje të mirë.
/a.r
