U deshën disa javë duke fjetur në arka me granata në vend të shtratit dhe duke fshehur fytyrën nga ukrainasit mes një ndjenje faji në rritje, që oficeri i vogël rus të arrinte në përfundimin e tij: Kjo nuk ishte beteja e tij për të luftuar.
“Ne ishim të pisët dhe të lodhur. Njerëzit rreth nesh po vdisnin. Nuk doja të ndihesha sikur isha pjesë e saj, por isha pjesë e saj”, tha oficeri për CNN.
Ai tha se shkoi për të gjetur komandantin e tij dhe dha dorëheqjen në vend. CNN nuk po përmend emrin e oficerit ose nuk po përfshin detaje personale që do të ndihmonin në identifikimin për sigurinë e tij.
Historia e tij është mbresëlënëse, por mund të jetë gjithashtu një nga shumë, sipas kundërshtarëve të luftës në Rusi dhe në Ukrainë, të cilët thonë se kanë dëgjuar për shumë raste të ushtarëve — profesionistë dhe rekrutues — që refuzojnë të luftojnë .
Trupat ruse kanë luftuar me moral të ulët dhe humbje të rënda në Ukrainë, sipas vlerësimeve të zyrtarëve perëndimorë, përfshirë Pentagonin.
Agjencia e Inteligjencës, Kibernetike dhe Sigurisë e Mbretërisë së Bashkuar thotë se disa madje kanë refuzuar të zbatojnë urdhrat.
Ministria ruse e Mbrojtjes nuk i është përgjigjur një kërkese të CNN për koment.
Oficeri që foli për CNN thotë se ai ishte pjesë e grumbullimit masiv të trupave në perëndim të Rusisë që shkaktoi frikë globale për Ukrainën.
Por ai tha se nuk mendoi shumë për këtë, edhe më 22 shkurt të këtij viti, kur atij dhe pjesës tjetër të batalionit të tij iu kërkua të dorëzonin telefonat e tyre celularë ndërsa ishin të stacionuar në Krasnodar, në Rusinë jugore, pa asnjë shpjegim.
“Atë natë ata kaluan orë të tëra duke lyer me vija të bardha në automjetet e tyre ushtarake. Pastaj u thanë t’i lajnë ato, tha ai. “Urdhri ka ndryshuar, vizatoni shkronjën Z, si te Zorro”, kujtoi se i thanë.
“Të nesërmen na dërguan në Krime. Të them të drejtën, mendova se nuk do të shkonim në Ukrainë. Nuk e mendoja fare se do të vinte deri te kjo,” tha burri.
Ndërsa njësia e tij u mblodh në Krime – rajoni ukrainas i aneksuar nga Rusia në 2014 – Presidenti Vladimir Putin filloi pushtimin e tij të mëtejshëm të Ukrainës më 24 shkurt.
Por oficeri tha se ai dhe shokët e tij nuk ishin në dijeni, pasi atyre nuk u ishte transmetuar asnjë lajm dhe ata nuk kishin kontakte me botën e jashtme pa telefonat e tyre.
“Ne nuk ishim të goditur me një lloj retorikë të ‘nazistëve ukrainas’. Shumë nuk e kuptuan se për çfarë ishte e gjitha kjo dhe çfarë po bëjmë ne këtu”, tha oficeri rus.
Dy ditë më vonë ata u urdhëruan dhe vetë në Ukrainë, tha oficeri për CNN.
“Disa djem refuzuan drejtpërdrejt. Ata shkruan një raport dhe u larguan. Nuk e di se çfarë u ndodhi me ta. Unë qëndrova. Nuk e di pse. Të nesërmen shkuam,” tha ai.
Oficeri tha se nuk e dinte qëllimin e misionit; se pretendimet bombastike nga presidenti rus Vladimir Putin se Ukraina ishte pjesë e Rusisë dhe duhej të “denazifikohej” nuk ia dolën të arrinin tek burrat e kërkuar për të luftuar.
“Ne nuk ishim të goditur me një lloj retorikë të ‘nazistëve ukrainas’. Shumë nuk e kuptonin se për çfarë ishte e gjitha kjo dhe çfarë po bëjmë ne këtu,” tha ai.
Ai i tha CNN se kishte shpresuar për një zgjidhje diplomatike dhe se ndjehej fajtor për pushtimin e Rusisë në Ukrainë. Por ai shtoi se nuk ishte i aftë për politikë.
Në konflikt
Gjëja e parë që kujton ushtari pasi njësia e tij kaloi kufirin me një kolonë të gjatë automjetesh ishte të shihte kuti me racione ruse të shpërndara kudo dhe grumbuj pajisjesh të shkatërruara.
“Isha ulur në kamionin KAMAZ, duke mbajtur fort armën. Kisha një pistoletë dhe dy granata me vete”, tha ai.
Forca u nis në veriperëndim, në drejtim të Khersonit. Ndërsa iu afruan një fshati, një burrë me kamxhik u hodh jashtë dhe filloi të fshikullonte kolonën dhe të bërtiste: “Ju të gjithë jeni f**ked!” – kujtoi oficeri.
“Për javën e parë apo më shumë, isha në një gjendje pasgoditjeje. Nuk mendoja për asgjë”.
“Ai pothuajse u ngjit në kabinën ku ishim ne. Sytë e tij ishin të përlotur nga të qarat. Më bëri një përshtypje të fortë,” shtoi ai. “Në përgjithësi, kur pamë vendasit u tensionuam, disa prej tyre fshehën armë poshtë rrobave dhe kur u afruan, gjuanin.
Ai tha se do të fshihte fytyrën për turp dhe siguri, sepse ndihej i turpëruar të shihej nga ukrainasit atje. Në tokën e tyre.
Ai tha se rusët u vunë nën sulm edhe më të rëndë, me mortaja të drejtuara ndaj tyre në ditën e dytë ose të tretë që ata ishin në Ukrainë.
“Për javën e parë apo më shumë, isha në një gjendje post shoku. Nuk mendoja për asgjë”, tha ai për CNN. “Unë thjesht shkova në shtrat duke menduar: “Sot është 1 Mars. Nesër do të zgjohem, do të jetë 2 Mars, gjëja kryesore është të jetoj një ditë tjetër.” Disa herë predhat ranë shumë afër. Është një mrekulli që askush nga ne nuk vdiq”, tha ai.
Reagime në radhët
Oficeri i tha CNN se ai nuk ishte i vetmi ushtar i shqetësuar apo i hutuar se pse ata ishin dërguar për të pushtuar Ukrainën.
Por ai gjithashtu kujton disa emocione kur mësuan se shpërblimet luftarake do të paguheshin së shpejti.
“Dikush kishte një reagim, “Ah, edhe 15 ditë këtu dhe do ta mbyll me kredinë”, tha ai.
Pas disa javësh, oficeri u vendos më afër pjesës së pasme, duke shoqëruar pajisjet që kishin nevojë për riparim, tha ai.
Atje ai tha se gjithashtu u bë më i vetëdijshëm për atë që po ndodhte dhe kishte më shumë kohë dhe energji për të reflektuar.
“Ne kishim një marrës radioje dhe mund të dëgjonim lajmet”, tha ai për CNN. “Kështu mësova se dyqanet po mbyllen në Rusi dhe ekonomia po shembet. U ndjeva në faj për këtë. Por u ndjeva edhe më fajtor sepse erdhëm në Ukrainë.”
Ai tha se vendosmëria e tij u ngurtësua deri në pikën ku kishte vetëm një gjë që mund të bënte.
“Në fund, mblodha forcat dhe shkova te komandanti për të shkruar një letër dorëheqjeje”, tha ai për CNN.
Në fillim, komandanti e refuzoi qasjen dhe i tha se ishte e pamundur të refuzohej të shërbeja.
“Ai më tha se mund të ketë një çështje penale. Ai refuzim është tradhti. Por unë këmbëngula. Ai më dha një fletë letre dhe një stilolaps,” tha oficeri për CNN, duke shtuar se ai shkroi dorëheqjen e tij aty më pas.
Raportime për më shumë ‘refuzues’
Ka pasur raportime të tjera brenda mjedisit të kontrolluar fort të medias ruse të ushtarëve që refuzojnë të luftojnë.
Valentina Melnikova, sekretare ekzekutive e Komiteteve të Bashkimit të Nënave të Ushtarëve të Rusisë, tha se kishte shumë ankesa dhe shqetësime të dëgjuara kur njësitë e para u kthyen jashtë Ukrainës për pushim.
“Ushtarët dhe oficerët shkruan raportet e dorëheqjes, se nuk mund të ktheheshin me sukses”, tha ajo për CNN. “Arsyet kryesore janë, së pari, gjendja morale dhe psikologjike. Dhe arsyeja e dytë është për bindjet morale. Ata shkruanin raporte atëherë dhe po shkruajnë raporte tani.”
Melnikova, organizata e së cilës u formua në 1989, tha se të gjitha trupat kishin të drejtë të paraqisnin raporte duke pranuar se disa nga komandantët mund t’i refuzonin ato ose të përpiqeshin të frikësonin ushtarët.
Organizata e saj shpesh këshillon ushtarët se si t’i shkruajnë ato raporte dhe ofron këshilla ligjore.
Drejtoria e Inteligjencës e Ukrainës raportoi se në disa njësi ruse, veçanërisht në Divizionin e 150-të të Pushkës së Motorizuar të Ushtrisë së 8-të të Qarkut Ushtarak Jugor, rreth 60% deri në 70% e ushtarëve refuzonin të shërbenin.
CNN nuk mund ta verifikojë atë numër.
Në Rusi, Melnikova i tha CNN se kishte “shumë” raste të ushtarëve që refuzonin të luftonin në Ukrainë, por nuk pranoi të jepte detaje, duke përmendur shqetësimet ligjore dhe të sigurisë.
Aleksei Tabalov, një aktivist për të drejtat e njeriut dhe drejtor i një organizate që ndihmon rekrutët rusë, tha për CNN se ai personalisht u konsultua me dy ushtarë që dhanë dorëheqjen nga ushtria.
“Të njëjtët djem që refuzuan të luftojnë dhe u kthyen tek ne, ishin dy prej tyre, por nga brigada që u larguan, 30 persona të tjerë refuzuan të luftonin”, tha Tabalov për CNN.
Tabalov tha se gjatë paraqitjes së dorëheqjes, ushtarët cituan se ata nuk pranuan të merrnin pjesë në një operacion special kundër Ukrainës gjatë nënshkrimit të kontratës.
Mungesa pa leje nga ushtria ruse është një vepër penale e dënueshme me burgim. Megjithatë, ata që shërbejnë me kontratë kanë të drejtën ligjore të japin dorëheqjen brenda 10 ditëve nga lënia e shërbimit me shpjegimin e motivit të largimit të tyre.
“Nuk mund të them se ky është një fenomen masiv, por ky fenomen është mjaft i fortë. Nëse vlerësoni për të gjitha rastet nga organizata të tjera plus informacione indirekte, numri shkon mbi 1000,” tha Tabalov për CNN.
Ai tha se rekrutimi është ende në vazhdim në vend dhe ushtarët e rinj janë shpesh nga rajone më të varfra me më pak perspektiva.
Mijëra ushtarë rusë janë vrarë në Ukrainë që nga fillimi i luftës. Forcat e Armatosura të Ukrainës vlerësojnë humbjet ruse në më shumë se 22,000. Herën e fundit që Ministria Ruse e Mbrojtjes raportoi për humbjet ishte më 25 mars, duke raportuar vdekjen e 1351 ushtarakëve. Ministria nuk iu përgjigj kërkesës së CNN për një përditësim. Oficeri që foli për CNN tani është me familjen e tij./m.j
