Nga John Tirman, Drejtor i Qendrës për Studime Ndërkombëtare, SHBA/
Fraza e shqiptuar pahijshëm nga Donald Trump këtë javë – në të cilën propozohet për të ndaluar ardhjen e myslimanëve në Shtetet e Bashkuara – ka provokuar me të drejtë dënimin në të gjithë botën. (Një numër i pakët i blogerëve të djathtë nuk kanë komentuar në lidhje me të, duke dëshmuar realisht parimin e vjetër të “pëlqimit të marrëveshjes “, sipas të ashtuquajturit Common Law anglez.) Shumë analistë kanë shkuar aq larg sa për t’i dhënë Trump-it edhe epitetin e fashizmit. Në një twitter të tij, gazetari Joy Reid shkroi: “Motivi për të cilin diskutohet fashizmi i Trump nuk është aq shumë për t’i dhënë emër gjërave, sesa është për të diagnostikuar një problem para se të bëhet i rrezikshëm”.
Historia e Trump ka pasur jehonë dhe ka marrë qindra, në mos mijëra kritika nëpër mediat sociale që kanë dënuar propozimet ekstravagante të tij. Por vërtetë po flitet në lidhje me fashizmin?
Më shumë se një herë Trump ka ofenduar, ndër të tjera, pakicat, gratë dhe emigrantët, të themi të huajt në përgjithësi. Ky lloj racizmi apo ksenofobie sigurisht që është për të ardhur keq, por kjo sigurisht nuk është ndonjë gjë e re në politikën amerikane. Përveç atyre që kanë ndodhur me tetëdhjetë e shtatë vitet e skllavërisë, historia e Shteteve të Bashkuara është e mbushur me momente, ku dominon era e fortë e diskriminimit, të tilla si Akti i Natyralizimit më 1790 kur një qytetar që merrte shtetësinë duhej të ishte i “bardhë”; Akti i Përjashtimit të Kinezëve (1882) dhe dokumentet pasuese për përjashtimin e aziatikëve të tjerë, dhe kështu me radhë; deri sa të afrohemi e të vijmë në vitet ’60, kur Ku Kluks Klan, John Birch Society dhe grupet e tjera të margjinalizuara, tërhoqën vëmendjen në më shumë se një aspekt thellësisht racist të politikës amerikane.
Në fakt, të paktë ishin ata që shihnin asokohe elemente fashizmi në të gjithë këtë aradhë stemash. Fashizmi është përhapur në Itali, Spanjë, dhe, natyrisht, në Gjermani, por nga Italia e Musolinit e viteve ’20, ajo arriti pastaj të përhapej në vende të tjera. Ajo u dallua për një ndjenjë të thartë nacionalizmi, formimin e shtetit autoritar sunduar nga një udhëheqës karizmatik, militarizmin, superioritetit racial dhe një propagandë masive dhe të pamëshirshme. Kjo ishte një dukuri që e preku kryesisht Evropën dhe Amerikën Latine, kurse vendet si Britania, Franca, Vendet Skandinave, Hungaria dhe vende të tjera të Evropës Lindore kishin thjesht parti të forta fashiste. Edhe Turqia e Ataturkut (1920-1938) përshfaqi aspekte të përbashkët me fashizmin, por pa agresion dhe ekspansionizmin politik tipik perandorak të Musolinit.
Elementi fashist që mungon në politikën amerikane është autoritarizmi. Kjo s’do të thotë se një ditë ai nuk do të jetë i tillë. Qëndrimi ndaj vuajtjeve të zezakëve dhe myslimanëve në veçanti, mizogjinise, ksenofobisë, përdorimi i mjeteve policore e ushtarake, e “korporativizmit” (apo aleancave me kompanitë), romanticizmi jo-racional dhe manipulimi i ndjenjës fetare janë të gjithë elementë të pranishëm për shekuj me radhë, veçanërisht në politikën e ndjekur nga Partia Republikane.
Në vitin 1932, Musolini ka shkruar:
“Fashizmi nuk beson në mundësinë e as në dobinë e paqes së vazhdueshme Ai mohon, pra, doktrinën e pacifizmit., lindur prej heqjes dorë të luftës dhe si një akt dobësie përballë sakrificës. Lufta prodhon tension të lartë të gjithë energjisë njerëzore dhe vë vulën e fisnikërisë mbi popujt që kanë guxim për t’u përballur me të […] ajo afirmon pabarazinë e pandryshueshme, të dobishme dhe të frytshme të njerëzimit, e cila kurrë nuk mund të nivelohet përgjithmonë përmes formaliteteve themelore dhe proceseve mekanike , të tilla si votimi i përgjithshëm. […] Fashizmi mohon, në refuzimin e demokracisë, gënjeshtrën absurde konvencionale të politikës së barazisë, maskuar nën maskën e papërgjegjshmërisë kolektive dhe mitin e “lumturisë” dhe përparimit të pacaktuar “
Këto deklarata të kujtojnë qëndrimin aktual të së djathtës amerikane. Për shembull, mohimi sistematik i të drejtave të votës është krejtësisht në përputhje me kritikat që lëshon fashizmi për demokracinë, si dhe rritjen e pabarazisë ekonomike dhe përkon me “pabarazinë e dobishme”, promovuar nga Musolini.
Mospërputhja që kemi mes përvojës SHBA dhe fashizmit qëndron në fuqinë gjithëpërfshirëse të shtetit. “Fashizmi e koncepton shtetin si një entitet absolut, të cilin e bëjnë të gjithë individët dhe grupet, të cilat kanë arsye të ekzistojnë vetëm në raport me shtetin,” shkroi Musolini. Është e vetëkuptueshme se për disa grupe dhe në disa vende shteti provoi të ishte totalitar dhe represive. Megjithatë, ekzistenca e një qeverie autoritare është ende e mundur nëpërmjet shtetit mbikëqyrjes, servilizmin e mediave, cilësinë e rezervuar për kulturën popullore, frikën e emigrantëve dhe myslimanëve, racizmin, bindjen e shoqërisë civile – të gjitha këto elemente, që pak a shumë janë të pranishme edhe sot, e që e bëjnë të ekzistojë një demagog autoritar. Le të analizojmë veçantitë e disa kandidatëve GOP në Shtëpinë e Bardhë. Përveç Trump, që ende na bën të mendojmë se është një kandidat i pamundur, ka dy pretendentë serioze – Ted Cruz dhe Marco Rubio. Ky i fundit është një oportunist i lëkundur që nuk mund të konsiderohet tamam si një Musolin që po nis të lulëzojë. Sa për Cruz, kjo është një tjetër histori.
Nëse Trump i ka dominuar mediat që në fillim të fushatës e deri më sot, Cruz jeton largimin e tij nga realiteti, kjo e dhënë pas një fjalimi në Senat pas “shakave” lidhur me teoritë pas klimës, një përpjekje të gabuar për të demaskuar shkencën. Mos harroni fushatat republikanë kundër shkencës dhe kundër evolucionit, shëndetin riprodhues dhe hulumtimit të qelizave, për të mos përmendur sharje kundër shpenzimet në kërkime dhe zhvillim.
Kryetari i një komiteti shkencor është orvatur për të trembur shkencëtarët nga National oceanografik dhe Administrata Atmospheric, duke cituar një gjykatës, përmes e-mail në mënyrë që të gjej prova të të një gjuetie shtrigash që Cruz dhe kandidatë të tjerë GOP e mbështesin. Cruz këtë javë lëshoi edhe deklaratën se për të mundur ISIS duheshin përdorur armët bërthamore. “Ta shfarosim ISIS. I bombardojmë dhe i vendosim përfundimisht në harresë. Unë nuk e di nëse shkëlqen rëra në errësirë, por ne e gjejmë,” tha ai të dielën mbrëma, pas fjalimit të Obamës.
Këto janë llojet e qëndrimeve ideologjike që duhet ta shqetësojnë elektoratin, po aq sa edhe ksenofobia dhe racizmi i Donald Trump (për të cilat ai ka fituar faqet e para, ndërsa shumica do të dremisin si një shenjë e pëlqimit, duke përfshirë Cruz). Këto janë të gjitha elementet tipike të fashizmit – anti-racional, luftarak, frymëzues i epërsisë.
Përgatiti Ben Andoni, JavaNews.al