VIDEO / Si u shpëtuan 30 infermieret amerikane që iu ra avioni në 8 nëntor, ’43, në Belsh!

Në 8 nëntor 1943, një aeroplan me 30 infermierë dhe teknikë fluturimi u rrëzua në Shqipëri. Avioni transportues C-47 që mbante mjekët e Skuadronit të Transportit të Evakuimit Ajror Mjekësor të sapoformuar, 807 doli nga kursi si pasojë e një stuhie dhe piloti u detyrua të bënte ulje të menjëhershme.

Udhëtimi jashtë Amerikës kishte qenë tashmë një përvojë gati vdekje për mjekët. Anija, Santa Elena, e cila i transportonte në Afrikën e Veriut ishte sulmuar nga gjermanët. Para se të largoheshin nga Afrika për në selinë e tyre të re në Catania, Sicili, grupi u sulmua përsëri nga avionët e armikut, duke i detyruar ata të fshiheshin. Një muaj para rrëzimit, mjekët dhe infermierët ishin vendosur në stacionin e tyre të ri të shërbimit dhe kishin filluar të fluturonin. Në tre javët e para të evakuimeve të tyre, 807-ta, dërgoi 1,651 pacientë në spitalet përreth Mesdheut.

Më 8 nëntor ata hipën në një aeroplan që do t’i çonte në Bari për të marrë një numër të madh pacientësh që ishin grumbulluar duke pritur për transport. Komandanti i 807-të, kapiteni William P. McKnight nuk kishte dërguar asnjëherë kaq shumë infermierë në një fluturim dhe nuk e bëri më kurrë, më pas.

Pasi u nisën për fluturim, fati duket se ishte kundër tyre. Stuhia, mjegulla, busulla e gabuar, humbja e komunikimeve me radio, burimet ujore të afërta, së bashku me mungesën e kodeve të nevojshme të identifikimit të komunikimit, e detyruan ekuipazhin e fluturimit të kërkonte opsione të tjera pasi kushtet e fluturimit u përkeqësuan.

Fluturimi u bë i vështirë.

Infermieret nuk kishin as veshjet e duhura, dhe moti i keq e vështirësoi edhe më shumë. Përveç kësaj, krahët e avionit nëse do të ngjitej më në lartësi do të zinin akull. Avioni nuk mbante parashuta të mjaftueshme për të shpëtuar (shumica e parashutave të mjekëve ishin vjedhur gjatë udhëtimit nga SHBA). Mjekët dhe ekuipazhi i fluturimit përfundimisht vendosën të bëjnë një ulje mbi nje liqen edhe pse kishin vetëm dy jelekë shpëtimi. Por më pas, ekuipazhi vuri re një fushë ajrore rreth pesë milje larg. Pilotët u përgatitën të bënin një ulje kur dikush nga toka qëlloi aeroplanin. Ajo që ekuipazhi mendonte se ishte një aeroport i braktisur, por nuk ishte kështu, përreth kishte gjermanë. Edhe pse ata i shpëtuan Fw190s gjermane duke qëndruar mbi re, pilotët e dinin se nuk mund të qëndronin të fshehur përgjithmonë. Ata gjetën një copë toke të vogël dhe u ulën.

Çuditërisht të gjithë i mbijetuan përplasjes, megjithëse shefi i ekuipazhit, Sgt. Willis Shumway u plagos rëndë. Ata u takuan me Hasan Ginën, një udhëheqës partizan, i cili i çoi infermieret e tronditur dhe ekuipazhin e avionit në një vend të sigurtë. Amerikanët morën me vete aq sa mendonin se mund të mbanin, duke përfshirë armët, dhe shkatërruan pajisjet e klasifikuara të kodimit që të mos binte në duart e gjermanëve. Më pas u tërhoqën nga zona me shpejtësi përpara se gjermanët të mbërrinin. Ata i priste tyre një udhëtim i gjatë në periudhë dimri, 600 milje nëpër Shqipëri.

Për dy muajt e ardhshëm, grupi iu shmang gjermanëve dhe anëtarëve të Ballit Kombëtar dhe eci në këmbë pjesën më të madhe të 650 miljeve drejt lirisë. Ata kaluan malin Ostrovicë gjatë një stuhie dhe madje përshkuan malin Nemërçkë, i cili ngrihej 8100 metra mbi nivelin e detit. Këto ishin periudha veçanërisht të rrezikshme për burrat dhe gratë infermiere, që me vete kishin pak rroba dhe xhaketa jo për kohë dimri.

Grupi u strehua aty ku mundën.

Ata hëngrën ushqim nga ato që i ofronin vendasit, që në shumicën e rasteve ishte gjithëçfarë vendasit kishin. Ushtria amerikane e kishte kuptuar shpejt se kishin një problem kur avioni nuk u shfaq në destinacionin e tij.

Nuk kishte asnjë mënyrë për të filluar kërkimin për avionin e zhdukur, ata thjesht nuk kishin asnjë ide se ku ishte. Rreth tre javë pas kalvarit, grupi i bllokuar mësoi se agjentë britanikë po vepronin në Shqipëri. Kur operativët britanikë Lt. Gavan Duffy dhe Sgt. Herbert Bell, dëgjuan për vendndodhjen e mjekëve, ata u nisën menjëherë për t’i gjetur. Ndërkohë, pasi u njoftua se infermieret ishin gjallë dhe të sigurt, qeveria amerikane dërgoi agjentin e OSS Lloyd Smith, për t’i shoqëruar ata në udhëtimin drejt shtëpisë.

Krishtlindjet erdhën e shkuan dhe skuadra ishte ende në Shqipëri!

Gjatë javës së fundit të dhjetorit, mjekët mësuan se ushtria do të tentonte një transport ajror dhe së shpejti ata do të ishin të sigurt. Grupi arriti në pikën e takimit dhe pa me frikë teksa 31 P-38, një bombardues britanik Wellington dhe dy C-47 rrotulloheshin në fushë. Shpresa u shua, në dëshpërim infermieret në pritje u detyruan të qëndronin të fshehur, në pamundësi për të sinjalizuar avionët, sepse trupat gjermane ishin në zonë. Më në fund avionët u kthyen në shtëpi.

Tani, e vetmja mënyrë veprimi për mjekët e sëmurë dhe të rraskapitur ishte udhëtimi pambarim drejt bregdetit.

Më 9 janar 1945, grupi më në fund arriti në bregdet. Një varkë që do t’i çonte në shtëpi, por atyre u mungonte një pjesë e ekipit. Më 15 nëntor, ndërsa mjekët fshiheshin në Berat, qyteti u sulmua nga gjermanët. Tre nga infermieret u ndanë nga grupi dhe mbetën të bllokuara në nje shtepi. Më 6 janar, dy operativë britanikë tentuan t’i nxirrnin nga Berati, por u tradhtuan nga një drejtues lokal. Agjentët u paralajmëruan përpara dhe mundën të arratiseshin, por infermierët mbetën pas.

Më në fund, më 19 mars, tre infermieret e mbetura u bashkuan me agjentin Lloyd Smith. Dy ditë më vonë, të fundit e grupit bënë arratisjen e guximshme nga Shqipëria. Të 30 anëtarët e ekuipazhit shpëtuan gjallë. Misioni u krye!/ Marrë nga Air Force Medical Service