Lideri i opozitës ruse Alexei Navalny është në koma në një spital të Berlinit dhe Gjermania ka zbuluar se ai ishte helmuar nga një agjent nervor Novichok. Ai u mor i sëmurë në bordin e një fluturimi kthimi nga Siberia në Moskë dhe aeroplani bëri një ulje emergjente në Omsk. Dy ditë më vonë zyrtarët rusë u bindën që ta linin të transportohej me ajër në Gjermani.
BBC Russian ka bashkuar historinë se si stjuardesat dhe mjekët luftuan për të shpëtuar jetën e tij mbi qiellin e Siberisë. Ky është afati kohor dramatik dy-orësh i atij udhëtimi të rrezikshëm.
Si u zhvillua mëngjesi
Ishte 20 gusht dhe Alexei Navalny po merrte një fluturim S7 nga Tomsk për në Moskë. Ai nuk hëngri dhe nuk piu asgjë gjatë gjithë mëngjesit – përveç një filxhani çaji që bleu në aeroportin e Tomsk Bogashevo, sipas sekretarit të tij të shtypit Kira Yarmysh.
Një tjetër pasagjer në fluturim, Ilya Ageev, e pa Navalny duke pirë çaj rreth një orë para se avioni të nisej. Kritiku i Kremlinit po buzëqeshte dhe bënte shaka me pasagjerët që e njohën.
Gjatë gjysmë orës së parë të fluturimit, Navalny filloi të ndihej keq. Shoqëruesit e fluturimit po u jepnin ujë udhëtarëve, por ai nuk e pranoi atë. Pastaj u ngrit për të shkuar në tualet.
Një tjetër udhëtar u përpoq të përdorte tualetin në të njëjtën kohë, por Alexei Navalny ishte brenda për rreth 20 minuta. Një radhë filloi të krijohej jashtë derës.
Të katër stjuardesat në bord ishin të vetëdijshme se një nga pasagjerët e tyre nuk ishte mirë.
Disa minuta më vonë, një stjuardesë bëri një njoftim duke pyetur nëse kishte mjekë në bord. Pasagjerët e tjerë e kuptuan se situata ishte serioze. Pjesa tjetër e ekuipazhit të kabinës informoi pilotin dhe u përpoq t’i jepte ndihmën e parë z. Navalny. Ndihmësi i tij, Ilya Pakhomov, eci nëpër korridor duke kërkuar ndihmë mjekësore. Një grua, e cila nuk është identifikuar, doli përpara për të thënë se ishte infermiere.
Për orën tjetër ajo dhe shoqëruesit e fluturimit u përqëndruan në mbajtjen e z. Navalny të ndërgjegjshëm derisa piloti të mund të bënte një ulje emergjente, sipas linjave ajrore S7.
‘Ai nuk po fliste – ai vetëm po bërtiste’
Sergey Nezhenets, një avokat, ishte ulur në radhën e pasme afër vendit ku po trajtohej Z. Navalny. Ai duhej të transferohej në Moskë përpara se të fluturonte për në Krasnodar në Rusinë jugore. “Fillova t’i kushtoj vëmendje asaj që po ndodhte kur një stjuardesë kërkoi që profesionistë mjekësorë të dilnin përpara,” i tha Z. Nezhenets BBC.
“Disa minuta më vonë, piloti njoftoi se do të uleshim në Omsk, sepse një pasagjer nuk ishte mirë. Unë e kuptova se pasagjeri në fjalë ishte Navalny pasi u ulëm, kur kontrollova Twitter dhe pashë postimet e zëdhënësit të tij.
“Disa minuta pas thirrjes për një mjek, Alexei filloi të ankohej dhe të bërtiste. Ai kishte shumë dhimbje. Ai ishte shtrirë në dysheme në pjesën e avionit të rezervuar për ekuipazhin e kabinës. Ai nuk tha asnjë fjalë – ai vetëm ulërinte “.
Më pas, një infermiere shkoi përpara për të ofruar ndihmë mjekësore, shpjegon ai.
“Unë nuk e di se çfarë po bënin, nuk pashë”, thotë ai. “Por unë i dëgjova ata që vazhdonin të thoshin ‘Aleksei, pi, pi, Alekse, merr frymë!’
“Kur ai po ankohej, ne të tjerët ndiheshim më mirë, në një farë mënyre sepse mund të themi se ai ishte të paktën akoma gjallë. Unë theksoj, në atë moment nuk e dija se ishte Navalny.”
Dy nga ndihmësit e z. Navalny po qëndronin afër; njëri ishte sekretarja e tij e shtypit Kira Yarmysh. “Ajo ishte shumë nervoze,” thotë Z. Nezhenets. “Mjeku e pyeti atë që kishte ndodhur me të, dhe Kira tha:” Unë nuk e di, ai ndoshta ishte helmuar “.
Ekuipazhi lëvizi shpejt për të kërkuar leje për një ulje emergjente në Omsk, thotë linja ajrore dhe u dha menjëherë. U deshën pak më shumë se 30 minuta që aeroplani të ulej pasi udhëtarëve u tha se do të kishte një ulje emergjente.
Por ekuipazhi i kabinës “vazhdonte të kontrollonte dritaret dhe të ankohej se, për shkak se ishte shumë me re, po duhej më shumë për të zbritur ndërsa Alexei ishte aq keq”.
Avokati dëgjoi zhurma të përsëritura ndërsa e nxisnin të pinte.
A i ishte pompuar barku?
Mjeku kryesor i aeroportit të Omsk, Vasily Sidorus, ka refuzuar ta konfirmojë ose mohojë këtë. E tëra që ai do të thoshte ishte “Kishte gjithçka”.
Sikur të kishin dyshuar për helmim nga ushqimi, ekuipazhi mund të ishte përpjekur, thotë eksperti izraelit i kujdesit intensiv Mikhail Fremderman. “Por kjo nuk do të kishte ndihmuar në një rast helmimi me përbërje organofosfori, për të cilën gjermanët po flasin tani.”
Dhe nëse ushqimi ose pija e Z. Navalny do të ishte helmuar, hedhja e tyre do të përbënte një rrezik për ata që i ofronin atij ndihmë mjekësore, si dhe për ata që pastronin aeroplanin më vonë.
Në orën 09:01 me kohën ruse, aeroplani u ul.
Personeli mjekësor në aeroport hipi në aeroplan vetëm dy minuta pas uljes. Sapo ata kishin ekzaminuar z. Navalny, mjekët thanë “ky nuk është një rast për ne – ai ka nevojë për kujdes intensiv”, kujton Z. Nezhenets. Ai më pas dëgjoi një nga personeli mjekësor që telefononte për një ambulancë të ICU. Ata i kërkuan asaj që të shkonte drejt e në drejtim të zonës së uljes, duke thënë se pacienti ishte në një gjendje të rëndë. Ai më pas dëgjoi një mjek duke shpjeguar përmes telefonit se çfarë ngjyre kishte aeroplani dhe duke i thënë shoferit të parkonte afër shkallëve.
“Ne kemi pritur për 10 minuta të tjera për të arritur ambulanca,” thotë ai. “Gjatë kësaj kohe, mjekët morën presionin e gjakut të Navalny dhe i dhanë atij një pikim intravenoz – por unë mendoj se ishte e qartë për ta se nuk ishte e dobishme.”
Dr Sidorus thotë se ai nuk e trajtoi Alexei Navalny personalisht, por që kolegët e tij bënë çmos për t’i shpëtuar jetën. “Ishte e vështirë të kuptoje se çfarë po ndodhte, pasi ai nuk mund të fliste,” thotë ai. “Ata bënë gjithçka që duhej të bënin, i shpëtuan jetën një njeriu dhe u siguruan që ai të transferohej në një spital të përshtatshëm”.
Pasagjerët me të cilët kemi biseduar, thonë se mjekët kaluan rreth 15 deri në 20 minuta duke ekzaminuar z. Navalny në bordin e avionit.
Ai më pas u mor nga avioni dhe barela e tij u ngarkua me një ambulancë, e cila u drejtua drejt Spitalit të Urgjencës. Aeroplani u furnizua përsëri dhe, pas një gjysmë ore tjetër, vazhdoi udhëtimin e tij për në Moskë, tha Nezhenets për BBC.
“Kur u ulëm në aeroportin e Moskës, disa policë dhe burra të veshur me rroba hynë në aeroplan. “Ata i kërkuan pasagjerëve të ulur në rreshtat më afër vendit ku Alexei ishte ulur të qëndronin, ndërsa pjesa tjetër ishin të lirë të shkonin. Alexei kishte qenë ulur diku në qendër të aeroplanit, në rreshtin 10 ose 11.”
Dukej e çuditshme që policia të vinte në bord. “Në atë pikë, çështja nuk dukej kriminale. E megjithatë, këtu ishte shërbimi i sigurisë.”
‘ I helmuar me Novichok’
Për dy ditë, spitali në Omsk mbajti z. Navalny në departamentin e tij të helmimit akut. Fillimisht ata nuk e lejuan atë të fluturonte në Gjermani, duke përmendur gjendjen e tij të paqëndrueshme. Sidoqoftë, më 22 gusht, ai u dërgua me ajër në klinikën Charité në Berlin dhe dy ditë më vonë mjekët gjermanë thanë se testet e tyre treguan se ai ishte helmuar. Mjekët në Omsk, duke përfshirë mjekun kryesor të Spitalit Emergjent Nr. 1 dhe shefin e toksikologut kryesor, këmbëngulën se asnjë substancë helmuese nuk ishte zbuluar në trupin e Z. Navalny kur ai ishte nën kujdesin e tyre. Ata thanë se një çrregullim metabolik ishte një diagnozë e mundshme, alternative.
