Nëse vendet nuk arrijnë të bien dakord se çfarë të bëjnë me inteligjencën artificiale, së paku duhet të bien dakord për atë që AI nuk mund të bëjë.
Kjo është premisa e një thirrjeje të nënshkruar nga mbi dyqind persona — mes tyre nëntë ish-kryetarë shtetesh dhe dhjetë fitues të Çmimit Nobel — prezantuar nga Maria Ressa, fituese e Çmimit Nobel për Paqen, gjatë sesionit të 80-të të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së.
Mes nënshkruesve janë Geoffrey Hinton dhe Yoshua Bengio, fitues të Çmimit Turing dhe pionierë të inteligjencës artificiale, fituesi i Çmimit Nobel për Fizikë Giorgio Parisi, fituesi i Çmimit Nobel për Ekonomi Joseph Stiglitz, historiani Yuval Noah Harari, shkencëtarë nga OpenAI, Anthropic dhe Google, dhe politikanë si Yanis Varoufakis, ish-kryeministri Enrico Letta dhe ish-ministrja e Universitetit dhe Kërkimit Maria Chiara Carrozza.
Iniciativa kërkon një marrëveshje globale deri në fund të vitit 2026 për linjat e kuqe, që nuk duhet të kalohen.
Rreziqet e AI-së së pakontrolluar
“AI,” thuhet në thirrje, “ka një potencial të madh për të përmirësuar mirëqenien njerëzore, por trajektoria aktuale e zhvillimit sjell rreziqe të paprecedenta”.
Ajo mund të tejkalojë së shpejti aftësitë njerëzore dhe të “forcojë kërcënime si pandemia të inxhinieruara, dezinformim i përhapur, manipulim i njerëzve në shkallë të gjerë — përfshirë të miturit — rreziqe për sigurinë kombëtare dhe ndërkombëtare, papunësi masive dhe shkelje sistematike të të drejtave të njeriu”.
Problemi ekziston tashmë. “Disa sisteme të avancuara të AI-së kanë treguar sjellje mashtruese dhe të dëmshme, megjithatë këtyre sistemeve u jepet gjithnjë e më shumë autonomi për të vepruar dhe për të marrë vendime në botën reale”.
Raste të fundit tragjike lidhur me AI-në — zhgënjime të shkaktuara nga sisteme të avancuara, madje edhe vetëvrasje — janë vetëm “sinjalet e para të rreziqeve shumë më të mëdha që na presin”, paralajmëron komunikata.
Shumë ekspertë theksojnë se, pa një qeverisje adekuate, “në vitet e ardhshme do të jetë gjithnjë e më e vështirë të garantohet kontrolli efektiv njerëzor mbi inteligjencën artificiale”.
Linja e hollë e kuqe
Zgjidhja duhet të kalojë përmes një marrëveshjeje ndërkombëtare me “kufij të qartë dhe të verifikueshëm për të parandaluar rreziqe universalisht të papranueshme” dhe mekanizma kontrolli që vlejnë për të gjithë ofruesit e AI-së së avancuar.
Thirrja nuk specifikon se cilët duhet të jenë këta kufij, por jep disa shembuj: ndalimi i AI-së që të imitojë njerëzit, parandalimi i riprodhimit autonom të sistemeve dhe përjashtimi i inteligjencës artificiale nga lufta bërthamore.
AI si energjia bërthamore
Pse nevojitet një institucion global dhe nuk mjaftojnë politikat e kompanive individuale?
Hulumtimet tregojnë se shumë prej tyre i japin përparësi fitimit para sigurisë, dhe politikat e tyre të brendshme “nuk çojnë në një zbatim real”.
Stuart Russell, profesor i informatikës në Universitetin e Berkeley dhe një nga nënshkruesit, thotë kështu: kompanitë mund të respektojnë kufizimet “duke mos ndërtuar inteligjencën artificiale të përgjithshme deri sa të dinë si ta bëjnë atë të sigurt… ashtu si zhvilluesit e energjisë bërthamore nuk ndërtuan kulla bërthamore deri sa të kishin një ide se si të parandalonin shpërthimin e tyre”.
Yuval Noah Harari është edhe më i prerë. “Për mijëra vjet, njerëzit kanë mësuar — ndonjëherë në mënyrë të vështirë — se teknologjitë e fuqishme mund të kenë pasoja po aq të rrezikshme sa edhe të dobishme. Me AI-në, mund të mos kemi mundësi të mësojmë nga gabimet tona, sepse AI është teknologjia e parë që mund të marrë vendime vetë, të shpikë ide të reja vetë dhe të shpëtojë nga kontrolli ynë”.
Thirrja mbyllet me një kërkesë të qartë ndaj qeverive: të arrijnë “një marrëveshje ndërkombëtare mbi kufizimet për AI-në deri në fund të vitit 2026, duke garantuar zbatimin efektiv përmes mekanizmave të fortë kontrolli dhe implementimi”. /Corriere Della Sera/
