Nga Liridona Beqiri
Takimi i përbashkët mes Kuvendeve të Kosovës dhe Shqipërisë, i cili u zhvillua së fundmi, zbuloi një ndryshim në dinamikën e marrëdhënieve mes dy vendeve dhe jo vetë. Tradicionalisht, takime të tilla janë parë si simbol i bashkimit kombëtar, bashkëpunimit dhe aspiratave të përbashkëta për një prani më të fortë dhe më të unifikuar të shqiptarëve në Ballkan, e sidmos në sfidat e vazhdueshme diplomatike të Kosovës. Megjithatë, takimi siduket nxori në pah ndarjet dhe tensionet më të thella politike që ekzistojnë tani mes dy vendeve. Nisur nga fakti i ideologjive politike mes dy shteteve, më se e pritshme ishte që ky takim do të simbolizonte një kujtesë ironike se sa larg janë larguar dy vendet.
Ajo që do të donin gjithë shqiptarët të kishin ndjesinë nga ky takim, një festë e aspiratave të përbashkëta, në fakt rezultoi të jep shijen e një ironie të hidhur: të dy shtetet, të lidhur nga një identitet i përbashkët etnik, dukeshin gjithnjë e më të ndarë nga realitetet e tyre politike.
Edhe pse të dy vendet ndajnë një popullsi të përbashkët etnike shqiptare, Kosova dhe Shqipëria kanë parë dallime politike në rritje, peizazhet e tyre politike kanë evoluar në mënyra që nuk janë gjithmonë në një linjë. Kosova ka mjedisin e saj kompleks politik, me parti dhe fraksione të ndryshme që kanë pikëpamje të ndryshme për marrëdhëniet me Shqipërinë, njohjen ndërkombëtare dhe qeverisjen e brendshme. Në mënyrë të ngjashme, Shqipëria ka grupin e vet të prioriteteve, shpesh të përqendruara në integrimin në BE dhe reformat e brendshme, të cilat mund të mos përputhen gjithmonë me sfidat më imediate politike të Kosovës. Këto ndarje u bënë të dukshme gjatë takimit, duke theksuar se ndërkohë që uniteti simbolik mbetet, bashkëpunimi praktik politik është gjithnjë e më i mbushur.
Ajo që mund lehtë të vërehet është që ka një erozion themelor të besimit midis dy qeverive, pjesërisht për shkak të mënyrës se si trajtohen disa çështje, e aq më shumë impakti i lidershipit të tyre që duket se po tërhiqen në drejtime të ndryshme për sa i përket qasjes më të gjerë, axhendat e tyre politike nuk janë më të sinkronizuara, gjë që con drejt një uniteti në letër por të ndarë në praktikë.
Ironia vazhdoi në spektaklin e liderëve kombëtarë që pengoheshin në atë që duhet të ishte një moment krenarie për të dy vendet. Një takim simbolik u shndërrua në një ilustrim të gjallë se pavarësisht gjithë historisë së përbashkët, liderët nuk mund të menaxhojnë as një takim të thjeshtë e dinjitoz pa shkelur gishtat e njëri-tjetrit, që gjasonte në një seri teatri politik, duke ekspozuar sa i brishtë dhe i zbrazët është me të vërtetë ai unitet mes tyre.
Ajo që supozohej të ishte një riafirmim i qëllimeve të përbashkëta u bë një reflektim ironik se sa larg ka lëvizur i njejti komb në aspektin e shtrirjes politike, dekorit diplomatik dhe vizionit optimist të unitetit.
Fare e lehtë për ta kuptuar nga kjo ngjarje, e cila kishte për qëllim të vinte në pah unitetin dhe bashkëpunimin strategjik, në vend të kësaj zbuloi një konkurrencë të thelluar mes dy kryeministrave. Ironia në këtë situatë është veçanërisht e mprehtë kur mendon se të dy liderët, pavarësisht prejardhjes së tyre të përbashkët etnike dhe interesave të supozuara të ndërsjella, duket se janë të bllokuar në një tërheqje politike, secili duke u përpjekur të ushtrojë ndikimin dhe axhendën e vet tek tjetri, e që të dy, teorikisht aleatë – liderë qeverisës të territoreve me shumicë shqiptare.
Në publik, të dy burrat shpesh paraqesin një rimeso bashkëpunimi, por pas dyerve të mbyllura, konkurrenca e tyre për ndikim në botën shqipfolëse po bëhet gjithnjë e më e dukshme. Edi Rama shihet si “burrë shteti në moshë” që dëshiron t’i drejtojë të dy vendet në të njëjtin drejtim, ndërsa Albin Kurti e sheh veten si “garda e re” e nacionalizmit shqiptar, i cili nuk lejon askush të diktojë kursin në përmbushjen e agjendave të tij, gjithmonë sipas tij për të ardhmen e Kosovës. E gjithë kjo u duk paksa si dy burra të një fisi në një bashkim familjar, secili duke u përpjekur të dëshmonte se është i preferuari, ndërkohë që askush nuk është vërtet i sigurt nëse po flasin për të njëjtën gjë.
Të dy janë kryeministra, po. Të dy vijnë nga e njëjta përkatësi etnike, natyrisht. Por qasjet e tyre ndaj lidershipit dhe personaliteteve të tyre politike nuk mund të ishin më të ndryshme, duke i bërë ndërveprimet e tyre një burim të pafund mosbesimi.
Edi Rama, showman diplomatik, është mishërimi i një operatori politik të lëmuar e të guximshëm. Për Ramën dhe karakterin e tij prej politikani karizmatik, diplomacia është si një shfaqje e mirë-koreografike, e qetë, e llogaritur dhe me vetëm prekjen e duhur të prirjes dramatike. Përpjekjet e tij për ta futur Kosovën në tufën e bashkëpunimit rajonal, megjithëse me qëllime të mira, shpesh përfundojnë duke u dukur sikur ai është “vëllai më i madh” duke ofruar këshilla të pakërkuara. Qasja e tij ndonjëherë ndihet më shumë si një shtytje patronizuese drejt konformitetit, me kryeministrin e Kosovës dhe stilin e tij ndonjëherë të çrregullt që luan studentin ngurrues.
Albin Kurti, një idealist i cili ka një dhunti për dramë më vete – por me një skenar tjetër. Përmes fjalimeve të tij me retorikë idealiste, mundohet të sfidoj si presionet e jashtme ashtu edhe armiqtë e brendshëm politikë, madje edhe përtej kufirit të kësaj ane. Një qasje që shpesh përceptohet si një foshnjë e llastuar politike, duke hedhur zemërim përballë çdo gjëje që mban erë kompromisi. Por idealizmi i tij është një thikë me dy tehe – duke i dhënë atij besnikëri të ashpër por dhe kritika të ashpra. Kurti përderisa me bindje të madhe për pavarësinë e Kosovës, shpeshherë arrin të tjetërsojë aleatët e mundshëm, përfshirë Shqipërinë.
Rama përpiqet të magjepsë Kurtin me finesën e tij diplomatike dhe Kurti, me qëndrimin e tij “ç’më duhet mua se çfarë bëj unë”, duke i rezistuar çdo përpjekjeje për t’i bërë gjërat shumë komode dhe proceset më të lehta. Ajo që duket dhe me qesharake mes bashkëpunimit të tyre qëndron në faktin se të dy duket se kanë nevojë për njëri-tjetrin, por asnjëri nuk dëshiron ta pranojë.
Në këtë takim, Rama dhe Kurti dolën si dy figura politike që konkurronin për ndikim, secili duke kërkuar të pozicionohej si kampion i vërtetë i nacionalizmit shqiptar, edhe në kurriz të një qasjeje të unifikuar ndaj sfidave të rajonit.
Një takim diplomatik që do ta quaja si një kërcim koreografik me kujdes, ku kalojnë të gjitha lëvizjet e unitetit, por, në realitet, vazhdimisht shkelin gishtat e njëri-tjetrit. Kur ta mendosh, është një çift i çuditshëm politik!!
E në fakt nga këndvështrimi im, e gjithë ngjarja ishte një masterklasë ironike se si të shkatërrohet imazhi i unitetit pa u përpjekur fare. Ideja e dy vendeve, të dyja krenare për rrënjët e tyre shqiptare, të bashkohen për një kauzë të përbashkët duhet të ishte frymëzuese. Në vend të kësaj, ndihej si një bashkim familjar jofunksional, ku të gjithë pretendojnë se shkojnë mirë për hir të paraqitjes, ndërsa bëjnë garën e vulës.
Derisa shqiptarët kishin shpresën që ky takim i përbashkët të ishte një moment historik diplomatik, ai përfundoi si një kujtesë paksa jo e dëshiruar se si edhe identiteti i përbashkët nuk mund të kapërcejë egon e dy burrave që të dy besojnë se janë lideri i vërtetë i shqiptarëve të mabrë rajonit.
Për shqiptarët e Maqedonisë së Veriut, përtej Tiranës dhe Prishtinës, ndarjet e brendshme ndërmjet lidershipit të Kosovës dhe Shqipërisë çojnë në mungesë kohezioni në mënyrën se si partitë shqiptare në Maqedoninë e Veriut bashkohen rajonalisht dhe padyshim që kjo ka komplikuar më tej përpjekjet për bashkëpunim të shqiptarëve këtu për çështje të rëndësishme kombëtare.
Nga e gjithë kjo qasje politikanët shqiptarë në Maqedoninë e Veriut së fundmi e kanë gjetur veten të kapur në mes. Kjo mungesë e harmonizimit ndërmjet lidershipit të Kosovës dhe Shqipërisë ka krijuar pasiguri për politikanët shqiptarë këtu, të cilët varen nga mbështetja e të dy vendeve për ndikimin diplomatik dhe përparimin në çështje si të drejtat gjuhësore, arsimi dhe bashkëpunimi ekonomik rajonal.
Si rrjedhojë e kësaj, kjo konkurrencë politike mes Edi Ramës dhe Albin Kurtit është më shumë se një çështje midis dy kryeministrave – ajo ka pasoja të gjëra për shqiptarët etnikë në Maqedoninë e Veriut, aq më shumë kur shqiptarët kanë një udhëheqje të thyer e cila përballet me të ardhme të pasigurtë politike.
Tragjike për shqiptarët në rajon është se, në vend që të bashkohen nën një flamur bashkëpunimi, gjejnë veten të ndarë mes dy vizioneve të forta politike që duket se janë më të përqendruara në egon dhe dominimin e tyre politik sesa në unitetin e vërtetë. Dhe kur bëhet fjalë për këtë, askush tjetër nuk ka privilegjin të dëshmojë rrëmujën e lavdishme që kemi krijuar mes vete, përveç nesh.
E vërteta është se të dy burrat – secili një figurë e fuqishme më vete – janë aq të përqendruar në pohimin e vizionit të tyre sa rrezikojnë të copëtojnë vetë identitetin shqiptar që pretendojnë se përfaqësojnë.
Lidhja jonë nuk përcaktohet nga kufijtë, ajo përcaktohet nga diçka shumë më e madhe—gjaku ynë i përbashkët, forca jonë e përbashkët dhe e ardhmja jonë e përbashkët. Këtë ndjesi ma dha Kryeparlamentarja Spiropali në fjalimin e saj, një grua e fortë, me një zë plot guxim që tingëllonte më fort se e gjithë zhurma që rrethonte atë “heshtje diplomatike”. Me çdo fjali të saj, ajri trashej me fuqinë e unitetit dhe gjithë ne që e degjuam e dimë—kjo nuk ishte thjesht një thirrje për veprim, por një betim dhe thirrje për një gjak. Po e përmbyll pikërisht me një pjesë të fjailimit të saj: “Ne që po takohemi jemi pak, duhet të ishim me mijëra, duhet të takohemi të gjithë, aq sa shqiptarë ka bota me miliona. Të takohemi derisa toka të dridhet nën këmbët tona, derisa Zoti të habitet”.
