SMART Balkans: Rritja e dhunës me bazë gjinore dhe femicideve në Ballkanin Perëndimor kërkon një reagim të menjëhershëm nga institucionet
Nga Eljan Tanini
Pavarësisht se të gjitha vendet e Ballkanit Perëndimor kanë ratifikuar Konventën e Stambollit dhe kanë krijuar një kuadër ligjor institucional për të dhe janë krijuar shërbime për viktimat e dhunës, rritja drastike e dhunës me bazë gjinore dhe veçanërisht e femicideve vazhdon. Këto çështje kërkojnë vëmendje dhe veprim të menjëhershëm nga aktorë të ndryshëm. Kriminalizimi i femicit dit si akt i veçantë i krimit është vërtet i domosdoshëm për të gjitha vendet dhe Maqedonia e bëri këtë në mars të këtij viti, por ky është vetëm hapi i parë. Parandalimi shumë më herët është i nevojshëm nëse vërtet duam të parandalojmë rastet e ardhshme të femicideve. Roli i organizatave të shoqërisë civile është i rëndësishëm në ofrimin e shërbimeve të specializuara për gratë pas respektimit të Konventës së Stambollit, dhunës në mjedise publike dhe abuzimit të armëve ndaj grave, fëmijëve dhe të rinjve, si dhe parandalimin e dhunës me bazë gjinore nëpërmjet punës me të rinjtë. Trajtimi i temave kritike të femicidit, dhunës gjinore dhe abuzimit të lëvizjeve antigjinore si kërcënim për sigurinë publike janë tre temat që ishin në fokus në ditën e dytë të konferencës rajonale SMART Balkans, e cila dje dhe sot priti rreth tetëdhjetë përfaqësues të organizatat e shoqërisë civile nga Maqedonia, Serbia, Bosnja dhe Hercegovina, Shqipëria, Kosova dhe Mali i Zi. Çdo vit në rajonin e Ballkanit, gjithnjë e më shumë vriten nga dhuna dhe dhuna në familje, edhe pse raportojnë në institucione, por nuk kanë marrë reagimin adekuat. “Eliminimi i dhunës ndaj grave dhe vajzave” nuk është vetëm një çështje e të drejtave të njeriut, por një komponent kyç i ndërtimit të një shoqërie që mbështetet në fushën e barazisë, drejtësisë dhe parimeve të paqes dhe prosperitetit. Pjesëmarrësit e konferencës rajonale dhe panelistët duke iu referuar temës “Eliminimi i dhunës ndaj grave dhe vajzave” dhe masat e nevojshme për parandalimin institucional, morën si shembull ngjarjet e fundit në Maqedoni dhe Mal të Zi me Vanja Gjorçevskën dhe vrasjen e një gruaje të re nga Mali i Zi, bashkëshorti i së cilës u dënua së fundmi me vetëm 12 vjet burg. Burri u dënua me 12 vjet burg për vrasjen e gruas së tij, e cila në atë kohë ishte shtatzënë. Ai nuk ka përdorur asnjë armë zjarri, por e ka rrahur për orë të tëra derisa më në fund e ka vrarë. Institucionet kompetente thonë se nuk mund të deklarohen me siguri se ai ka qenë i vetëdijshëm se kjo rrahje me orë e orë të tëra do të përfundonte me një përfundim kaq të tmerrshëm”, tha njëri nga pjesëmarrësit, duke theksuar se pikërisht këto raste duhet të jenë thirrje për shoqëritë civile nga rajoni të punojë së bashku për të gjetur zgjidhje të përbashkëta që do të ndikojnë që institucionet dhe qeveritë e rajonit të zbatohen menjëherë. Ballkani Perëndimor po përjeton një rritje alarmante të femicideve, duke reflektuar një ndërveprim kompleks të faktorëve socio-ekonomikë, kulturorë dhe politikë. Femicidi, vrasja e qëllimshme e grave bazuar në gjininë e tyre, është bërë një çështje aktuale, duke tërhequr vëmendjen për nevojën e masave gjithëpërfshirëse për të trajtuar dhe parandaluar dhunën me bazë gjinore në këto vende, sipas Konventës së Stambollit. Një aspekt kyç i Konventës së Stambollit është institucionalizimi i shërbimeve për viktimat e dhunës me bazë gjinore, me theks në krijimin dhe forcimin e strukturave mbështetëse institucionale për të garantuar mbrojtjen, fuqizimin dhe rehabilitimin e të mbijetuarave. Konventa thekson gjithashtu rëndësinë e një qasjeje të koordinuar, multidisiplinare që përfshin sektorë të ndryshëm, duke përfshirë zbatimin e ligjit, shëndetin dhe shërbimet sociale, për të krijuar një sistem të fortë për të trajtuar dhunën me bazë gjinore dhe për të nxitur një shoqëri të lirë nga forma të tilla abuzimi. Në ditën e dytë të konferencës rajonale SMART Balkans, grantet kryesore operacionale iu dhanë gjithsej 12 organizatave të shoqërisë civile nga Bosnja dhe Hercegovina, Kosova dhe Shqipëria, në një vlerë totale prej 6,396,298 kruna norvegjeze (NOK). Më parë, 10 organizata nga Serbia, Maqedonia dhe Mali i Zi morën mbështetje granti nga projekti SMART Balkans në shumën totale prej 4,831,800 NOK për grante kryesore operacionale dhe mbi 18 milionë NOK për grante rajonale. Shuma totale e mbështetjes së granteve për grantet kryesore për organizatat e shoqërisë civile nga gjashtë vendet e Ballkanit Perëndimor është 11,228,098 NOK. Projekti SMART Balkans zbatohet në Shqipëri, Bosnje dhe Hercegovinë, Kosovë, Mal të Zi, Maqedoninë e Veriut dhe Serbi, në partneritet midis Qendrës për Promovimin e Shoqërisë Civile nga Bosnja dhe Hercegovina, Qendrës për Kërkim dhe Politikëbërje nga Maqedonia e Veriut dhe Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim nga Shqipëria, financuar nga Ministria e Punëve të Jashtme e Mbretërisë së Norvegjisë.
