Nga Ermal Peçi
Nuk është hera e parë që Ben Blushi rrëfen Shqipërinë ndryshe. Por këtë herë, në vend të penës, ka përdorur syrin. Jo thjesht syrin e një shkrimtari të përholluar, por atë të një shëtitësi të heshtur, që me një aparat fotografik në dorë ka kapur heshtjen dhe përhumbjen e një populli që shpesh, edhe vetë e harron veten.
Ekspozita “Shqiptarë të Panjohur” nuk është thjesht një galeri portretesh. Ajo është një pasqyrë intime – një rrëfim pa fjalë – që flet më shumë se çdo ese. Këta shqiptarë të thjeshtë, të humbur në cepat e vendit, të harruar nga koha dhe politika, nuk kanë emër në librat e historisë, por kanë një histori në fytyrë. Dhe pikërisht këtë ka ndjekur Blushi me syrin e tij.
Pse e ka bërë këtë një shkrimtar? Ndoshta sepse fjala nuk i mjaftoi më. Ndoshta ndjeu se në një vend ku të gjithë flasin, heshtja e një portreti mund të ketë më shumë kuptim se një faqe e mbushur. Ose sepse edhe shkrimtarët kanë nevojë të tregojnë me mjete të tjera, kur fjala është lodhur nga politika, nga opinioni i përditshëm, nga ekrani.
Në romanet e tij, Blushi ka rrëfyer për anët e errëta të identitetit shqiptar, për konfliktin midis fesë, pushtetit dhe individit. Ndërsa këtu, me aparatin në dorë, ai duket sikur po përpiqet të rikthejë një Shqipëri që nuk shfaqet në lajme, Shqipërinë e thellësisë, të lodhjes, të bukurisë që nuk kërkon vëmendje.
Kjo ekspozitë është, në thelb, një vazhdim i rrëfimit të tij – një kërkim për shqiptarët që nuk zënë vend në fjalimet politike, por që i mbajnë këmbët këtij vendi mbi tokë. Dhe ndoshta pikërisht kjo e bën Blushin më shumë se një shkrimtar – e bën një rrëfimtar të realitetit, pavarësisht mjetit që përdor.
Për mua, si lexues i tij por edhe fans i penës së tij , kjo ekspozitë ishte si të shihje faqet e një romani të pazbuluar: pa fjalë, por me të njëjtën ndjesi që të lë pas çdo libër i tij – se Shqipëria është një vend që nuk duhet vetëm lexuar apo parë, por ndjerë. Dhe ndoshta është pikërisht ky shqetësim i heshtur që e shtyn Ben Blushin të mos ndalet së treguari.
Shqiptarët e Panjohur ju mund ti gjeni çdo ditë tek qëndra COD për të parë “Shqipërinë Pa Zë” të Ben Blushit.
